Ảnh minh họa. (Nguồn: TTXVN) Sáng 15/11, các đại biểu Quốc hội bắt đầu phiên họp chất vấn và trả lời chất vấn với Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh.
Nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm, chất vấn Bộ trưởng Trần Tuấn Anh về những bất cập trong vận hành xả lũ tại các công trình thủy điện.
Đại biểu Trần Thị Dung (Điện Biên) nêu ngày 25/5/ 2011, thủy điện An Khê đã bất ngờ xả lũ làm cho người dân vùng hạ lưu thiệt hại hàng chục tỷ đồng. Tháng 11/ 2013 người dân thị xã An Khê cũng thiệt hại trên chục tỷ đồng. Ngày 1/11 vừa qua cũng xả nước, không thông báo làm cho người dân ngập trong lũ... Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết xử lý những vi phạm này như thế nào; việc rà soát công trình thủy điện theo Nghị quyết 62 được thực hiện đến đâu.
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết Bộ trưởng Bộ Công Thương đã có báo cáo dài gần 20 trang về triển khai Nghị quyết 62 của Quốc hội, trong đó có báo cáo đầy đủ, toàn diện về các nội dung liên quan đến triển khai Nghị quyết 62, cả công tác quy hoạch, cho đến công việc thông qua chủ trương đầu tư, quản lý đầu tư và phân cấp quản lý tại các địa phương, bảo đảm an toàn thủy điện và quy trình xả lũ, các phương án chống lụt ở hạ du…
Bộ trưởng khẳng định đối với thủy điện Hố Hô và các thủy điện, "Chúng ta không phát triển thủy điện, năng lượng bằng mọi giá. Đây là quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Chính phủ. Đối với thủy điện, những thủy điện vừa và nhỏ đã căn cứ theo Nghị quyết 62, xem xét đưa ra khỏi quy hoạch những dự án không đảm bảo, làm ảnh hưởng đến môi trường cũng như đời sống nhân dân."
Bộ trưởng cho biết hiện nay có hơn 336 dự án thủy điện, qua quá trình quản lý, xây dựng và phát triển, chức năng quản lý nhà nước trong dự án về thủy điện và các đập thủy điện được phân bổ cho một loạt bộ, ngành nhưng Bộ Công Thương là bộ quản lý nhà nước và chủ đạo trong các lĩnh vực năng lượng, thủy điện. Ngoài ra, Bộ Xây dựng, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng tham gia quản lý trong các khía cạnh khác.
Xoay quanh vấn đề bảo đảm an toàn khi xả lũ, Bộ trưởng cho biết có 3 vấn đề: Một là, phương án phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tại địa phương do Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh làm Chủ tịch Ủy ban phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, có phương án phê duyệt tại địa phương chủ động tham gia. Hai là, quy trình xả lũ có quy định theo nghị định của Chính phủ, theo đó, đối với đập thủy điện có dung tích 1 triệu m3 trở lên và công suất từ 30 KW trở lên do Bộ Công Thương thẩm định và phê duyệt quy trình xả lũ. Thứ ba, các đập thủy điện và các doanh nghiệp cùng với địa phương xây dựng phương án phòng chống lũ ở hạ lưu và bảo đảm cho hạ lưu khi xả lũ. Nếu đủ 3 yếu tố này, các đập thủy điện và chủ đầu tư dự án mới được cấp giấy phép hoạt động điện lực.
Từ khi có nghị định năm 2013, các cơ quan chức năng đã đôn đốc kiểm tra, tổ chức thực hiện quy định pháp luật về các trường hợp này, thủy điện Hố Hô và các đập thủy điện khác cũng phải bảo đảm quy định của nhà nước về an toàn xả lũ thì mới được hoạt động. Tuy nhiên, thời gian qua vẫn có trường hợp xả lũ gây ra bức xúc trong dư luận xã hội, trong đó có xả lũ ở thủy điện Hố Hô… Khi xảy ra, Bộ Công Thương đã chủ động cử đoàn đi kiểm tra để đánh giá cụ thể. Trên thực tế, Bộ trưởng đánh giá quy trình xả lũ đã có nhưng thực hiện máy móc, cứng nhắc. Như quy tắc xả lũ, chủ đập phải thông báo cho địa phương, nhưng lại không thông báo vì lý do mất điện… dẫn đến phối hợp không tốt giữa chủ đập và chính quyền địa phương. Thứ hai, trong phòng chống lụt bão, các phương án phòng chống, lụt bão đã có nhưng không diễn tập dẫn đến khi xảy ra lúng túng trong xử lý.
Việc phối hợp giữa chủ đập các nhà máy với địa phương chưa chặt chẽ. Do đó, một số địa phương ở hạ lưu không có được thông tin - Bộ trưởng cho biết.
Thứ ba, trong thực hiện, việc theo dõi dự báo thời tiết, đặc biệt là hệ thống quan trắc của các thủy điện không đảm bảo, không có sự đầu tư vào quan trắc... dẫn đến thông báo không kịp thời cho các doanh nghiệp, các địa phương trong theo dõi phối hợp xả lũ.
Bộ trưởng cho biết, tới đây Bộ Công Thương tập trung rà soát, đánh giá lại toàn bộ quy trình xả lũ cũng như phối hợp phòng chống lụt bão, bảo đảm an toàn cho hạ du; kiểm tra lại toàn bộ hoạt động phòng chống lụt bão, bảo đảm an toàn thủy điện, xả lũ tại địa phương đồng thời, Bộ xem xét, tổ chức tập huấn làm rõ trách nhiệm của các bên tham gia, chính quyền địa phương, chủ đập, chủ doanh nghiệp vào quá trình này, đi kèm với đó là các chế tài. Các doanh nghiệp nếu không đủ điều kiện, có vi phạm pháp luật sẽ xem xét và cấm không cho tham gia, rút phép các dự án đó. Làm rõ trách nhiệm của chính quyền địa phương, đặc biệt là chính quyền địa phương các cấp khu vực hạ du trong việc chủ động phương án phòng chống lụt bão, có sự tham gia của các doanh nghiệp, các đối tác khác, bảo đảm an toàn kinh tế, sinh hoạt của nhân dân.
Chưa bằng lòng với phần trả lời của Bộ trưởng về vấn đề này, đại biểu Trần Thị Dung đề nghị Bộ trưởng cho biết sẽ xử lý vi phạm như nào để tình trạng này không tái diễn?
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết các cơ quan chức năng của Bộ Công Thương đã rà soát, kiểm tra, đánh giá trên thực tế và báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
“Qua kiểm tra chúng tôi được biết Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh không được biết thông tin này vì thủy điện không báo tới Bí thư Tỉnh ủy mà báo cho Ủy ban phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn của địa phương theo quy định pháp luật. Ủy ban Phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tại địa phương là cơ quan đầu mối chịu trách nhiệm trong việc điều hành các hoạt động về phòng chống lụt bão cũng như kiểm tra hoạt động của thủy điện trong xả lũ." - Bộ trưởng nói.
Theo Bộ trưởng Công Thương, qua kiểm tra cho thấy, Thủy điện Hố Hô có báo cho các lãnh đạo địa phương và các xã ở vùng hạ du nhưng do mất điện hoặc do một số hiện trạng từ thực tế nên thông tin không đến được đầy đủ tới Chủ tịch Ủy ban Nhân dân các xã tại địa phương.
Đánh giá tổng thể cho thấy, bản thân quy trình xả lũ cũng có vấn đề trong việc đảm bảo an toàn khi xả lũ xuống hạ du. Trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tổ chức kiểm tra, đánh giá lại toàn bộ việc xây dựng, thẩm định và phê duyệt các quy trình xả lũ, cũng như những quy định liên quan đến đảm bảo an toàn của địa phương khi thực hiện các hoạt động xả lũ của thủy điện; đồng thời xem xét việc tham gia các hoạt động phòng chống thiên tai của các thủy điện ở địa phương và báo cáo đầy đủ với Quốc hội./.
