(Ảnh minh họa: Cao Nguyên/TTXVN) Hiện nay, tình trạng khai thác cát trái phép dọc dòng sông Cầu, nhất là đoạn chảy qua địa phận thị xã Bắc Kạn (tỉnh Bắc Kạn) vẫn diễn ra ngang nhiên giữa ban ngày, mặc dù người dân và một số cơ quan báo chí đã phản ánh nhiều lần.
Đi dọc bờ sông Cầu đoạn qua các thôn Khuổi Hẻo, Tổng Nẻng, Nà Pam, Khuổi Mật thuộc xã Huyền Tụng, thị xã Bắc Kạn, chúng tôi chứng kiến nhiều người đang tập kết cát lên các bãi ven sông. Xe tải chở cát chạy rầm rập phá nát các tuyến đường ở đây.
Bà Hoàng Thị Xuân, thôn Khuổi Hẻo cho biết trước đây, việc khai thác cát diễn ra rầm rộ, xe chở cát chạy suốt ngày.
Tuyến đường bêtông chạy ven bờ mới đổ cách đây không lâu cũng bị xe của các đối tượng khai thác cát trái phép làm xuống cấp. Còn tuyến đường đất, mỗi khi mưa là lầy lội không đi nổi.
Tại thôn Tổng Nẻng, một chiếc tàu cuốc hút cát nằm "chình ình" trên dòng sông Cầu. Theo ông Hoàng Văn Mậu - một người dân trong thôn thì chiếc tàu cuốc hoạt động được hơn 2 năm nhưng đã dừng khai thác được mấy tháng nay do hết cát.
Ông Mậu cho biết thêm, trước đây tình trạng khai thác cát diễn ra rầm rộ, nhưng nay cát cạn kiệt dần nên chỉ còn lại những điểm khai thác nhỏ lẻ.
Hậu quả của việc khai thác cát trái phép là những hố sâu nham nhở trơ lại toàn đá với sỏi lổn nhổn nên người dân không thể canh tác được. Ven bờ sông có rất nhiều diện tích đất bị bỏ hoang, cây cối, cỏ dại mọc um tùm.
Những người dân cho biết, những soi bãi này trước đây có thể trồng ngô, khoai, đỗ nhưng khi khai thác cát xong, do không được trả lại mặt bằng nên người dân đành để cây dại mọc hoặc làm nơi đổ phế liệu.
Có một thực trạng nữa là người dân vì nguồn lợi trước mắt đã bán những thửa ruộng của mình cho những đối tượng khai thác cát, để rồi sau đó họ nhận lại những hố sâu nham nhở hoặc đất đá lổn nhổn vì đã bị cày xới lớp đất mặt, rất khó canh tác.
Dọc bờ sông Cầu đã xuất hiện nhiều điểm sạt lở, ăn sâu vào ruộng của người dân. Gia đình ông Hoàng Văn Mậu, thôn Tổng Nẻng là một trường hợp bị mất rất nhiều đất ruộng do bị sạt lở. Thửa ruộng của gia đình ông và gia đình của hộ kế bên lúa sắp được gặt nhưng ruộng đã bị sạt lở mất một nửa.
Mọi người trong thôn đã họp, kiến nghị nhiều lần nhưng mọi chuyện chỉ như “bắt cóc bỏ đĩa." Mỗi trận mưa lớn nước dâng cao nắn dòng chảy xoáy sâu vào bờ, các soi bãi bị hạ thấp nên nước tràn vào ruộng, đem theo cát, sỏi, rác rưởi vùi lấp hoa màu. Đồng thời với đó là sự xuất hiện của nhiều điểm sạt lở dọc bờ sông.
Hiện người dân trong thôn Tổng Nẻng chỉ mong xây được chiếc kè chống xói lở để đỡ lo mất ruộng.
Ông Hà Đức Tuyên, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Huyền Tụng cho biết xã cùng các ngành chức năng đã kiểm tra, lập biên bản xử phạt và tịch thu nhiều máy móc, phương tiện.
Điểm khai thác cát tại thôn Nà Pam cũng đã bị đình chỉ nhưng việc khai thác cát lẻ tẻ vẫn còn diễn ra. Xã sẽ kiến nghị để xử lý triệt để hơn, trả lại bình yên cho dòng sông Cầu.
Không chỉ ở thị xã Bắc Kạn mà các địa phương khác nơi dòng sông Cầu chảy qua như ở huyện Bạch Thông, Chợ Mới cũng có nhiều điểm khai thác cát trái phép.
Việc khai thác cát trái phép không chỉ ảnh hưởng đến môi trường, dòng chảy mà còn ảnh hưởng đến ruộng đất của người dân, làm sạt lở bờ sông. Các ngành chức năng cần có biện pháp xử lý triệt để tình trạng này./.
