Người nữ cựu chiến binh 40 năm lặng lẽ đi tìm hài cốt liệt sỹ

Với tâm nguyện đi tìm hài cốt của những đồng đội do chính mình đã từng chôn cất, cựu chiến binh Trương Thị Lai đã đi khắp các nẻo đường, thậm chí sang đến nước bạn Lào để quy tập hài cốt liệt sỹ.

Hơn 40 năm qua, với tâm nguyện đi tìm hài cốt của những đồng đội do chính mình đã từng chôn cất, cựu chiến binh Trương Thị Lai (70 tuổi, trú thôn Liên Trì, xã Bình Hiệp, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) đã đi khắp các nẻo đường, thậm chí sang đến nước bạn Lào để quy tập hài cốt liệt sỹ.

Cựu chiến binh Trương Thị Lai nguyên là nữ quân y phục vụ quân đội trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Những năm tháng chiến tranh, bà đã đi khắp các chiến trường Quân khu 5, đường chín nam Lào và Campuchia. Trong thời gian hoạt động cách mạng, bà đã tham gia cứu sống hàng ngàn cán bộ, chiến sỹ bị thương và cũng là người trực tiếp mai táng nhiều thi thể của đồng đội hy sinh tại các trận đánh lớn như Ba Gia Vạn Tường, trận đánh không vận số 1 ở huyện Nghĩa Hành (Quảng Ngãi), trận Mậu Thân 1968, Đắc Tô (Kom Tum)…

Khi trở về với cuộc sống đời thường, kỷ niệm thời chiến tranh luôn canh cánh trong lòng người nữ cựu chiến binh Trương Thị Lai. Bà luôn mong muốn trong những tháng năm còn lại của cuộc đời sẽ đi tìm hài cốt của đồng đội. Thế nhưng, do bị thương tật đến 65%, sức khỏe yếu nên bà Lai gặp không ít khó khăn. Năm 1995, bà đã liên lạc với 330 đồng đội còn sống để thành lập Ban liên lạc Cựu chiến binh Ba Gia Vạn Tường để cùng đồng đội đi tìm và quy tập hài cốt các liệt sỹ.

Trở ngại lớn nhất của bà Lai và đồng đội là địa điểm chôn cất, vì trải qua nhiều năm địa hình đã thay đổi quá nhiều, không thể định hình bằng trí nhớ. Có khi tận đến 2-3 tuần, bà và đồng đội mới tìm thấy một hài cốt. Bà Lai tâm sự: “Có những người hỏi vui rằng đi tìm hài cốt đồng đội, nếu lỡ may rơi xuống vực thì có được phong liệt sỹ không. Tôi đáp thẳng, nếu không được là liệt sỹ thì cũng là nghĩa sỹ."

Không chỉ tìm ở Việt Nam, bà Lai còn cùng đồng đội lặn lội đến những nơi xa xôi của nước bạn Lào để tìm hài cốt đồng đội. "Điều mà tôi băn khoăn nhất là tìm hài cốt liệt sỹ đã khó, tìm thân nhân lại càng khó hơn. Có những trường hợp thấy hài cốt rồi đào được rồi nhưng liên hệ mãi mà vẫn chưa có ai đến nhận," bà Lai trăn trở.

Đến nay, Ban Liên lạc Cựu chiến binh Ba Gia Vạn Tường đã tìm được hơn 58 hài cốt liệt sỹ. Riêng bản thân bà Lai đã tìm được tám hài cốt và tự bỏ kinh phí để đưa hài cốt đồng đội về Hải Phòng, Hà Nội, Quảng Ngãi an táng. Bà Trương Thị Lai còn cùng một số người vận động đóng góp để xây dựng tượng đài tưởng niệm ở Khánh Thượng, xã Tịnh Bình, huyện Sơn Tịnh (Quảng Ngãi) nhằm tưởng nhớ những liệt sỹ hy sinh tại đây mà chưa xác minh được tên tuổi. Hằng năm, bà còn lo việc cúng giỗ cho các liệt sỹ.

Âm thầm đi tìm đồng đội, nữ cựu chiến binh Trương Thị Lai còn tích cực tham gia mọi phong trào của địa phương như tổ chức huy động quỹ chăm sóc cho người cao tuổi, hỗ trợ nạn nhân chất độc da cam… Bà Lai còn đi vận động kinh phí để xây nhà cho bốn đồng đội có hoàn cảnh gia đình khó khăn. “Với tôi được sống đến ngày hôm nay đã là một hạnh phúc lớn, điều đó một phần nhờ sự hy sinh của đồng đội. Vì vậy, còn sức là tôi còn đi…," bà Lai cho hay.

Ông Phan Văn Thạch, Phó Chủ tịch Hội Cựu chiến binh tỉnh Quảng Ngãi cho biết việc làm của cựu chiến binh Trương Thị Lai thật đáng khâm phục. Bà đã làm cho mọi người thấy được tình đồng chí đồng đội thiêng liêng đến chừng nào, nó có thể xóa đi mọi khoảng cách địa lý, sự khó khăn gian khổ, tiếp thêm niềm tin cho người còn sống trong hành trình đi tìm người đã khuất. Mong rằng bà còn đủ sức khỏe để tiếp tục thực hiện tâm nguyện lớn lao./.

(TTXVN/Vietnam+)