Chỉ 30% doanh nghiệp mong muốn tuyển dụng nhân sự là phụ nữ. (Ảnh minh họa: TTXVN) Tuyển dụng nhân sự tại khối doanh nghiệp tư nhân ở Việt Nam vẫn xảy ra tình trạng phân biệt giới tính, theo đó nam giới thường được ưu tiên cho các công việc lương tốt hơn và cần kỹ năng cao hơn. Tuy nhiên, trong thực tiễn, mức độ bình đẳng giới tại môi trường làm việc và các cơ hội thăng tiến khả quan hơn.
Đây là những phát hiện chính từ một nghiên cứu mới có tựa đề “Bình đẳng giới trong thực tiễn tuyển dụng và thăng tiến tại Việt Nam” do Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) phối hợp với Công ty Tuyển dụng nhân sự cấp cao Navigos Search thực hiện.
Nam giới được tuyển dụng nhiều hơn
Theo kết quả khảo sát, 1/5 trong số 12.300 quảng cáo tuyển dụng trên bốn cổng thông tin việc làm lớn nhất Việt Nam (Vietnamworks, JobStreet, CareerBuider, Career Link) trong thời gian từ giữa tháng 11/2014 đến giữa tháng 1/2015 có đưa ra yêu cầu về giới tính. Theo đó, trong số các việc làm đăng tuyển có yếu tố giới, 70% yêu cầu chỉ tuyển nam giới trong khi chỉ có 30% mong muốn ứng viên nữ nộp hồ sơ.
Bà Nguyễn Thị Vân Anh, Giám đốc điều hành của Navigos Search nhận định: “Đa số các ngành nghề mà nam giới được ưu tiên tuyển dụng thường có kỹ năng cao hơn và thu nhập tốt hơn so với hầu hết các công việc dành cho phụ nữ.”
Nam giới thường được nhắm tới cho các công việc mang tính chất chuyên sâu hơn và đòi hỏi kỹ năng cao hơn hoặc các công việc yêu cầu di chuyển nhiều, như kiến trúc sư, lái xe, kỹ sư và công nghệ thông tin. Trong khi đó, phụ nữ thường được yêu cầu cho các công việc mang tính chất hỗ trợ và văn phòng như lễ tân, thư ký, kế toán, nhân sự và hành chính.
Thông qua việc công khai yêu cầu về giới khi đăng tuyển việc làm, việc tiếp cận của phụ nữ và ngay cả nam giới đối với một số loại hình công việc nhất định bị hạn chế, do đó họ bị tước đi những cơ hội quan trọng trong thị trường lao động.
Giám đốc ILO Việt Nam, Gyorgy Sziraczki cho rằng: “Quảng cáo tuyển dụng nên tránh đề cập đến giới tính bởi đó là hình thức trực tiếp của phân biệt đối xử theo giới. ‘Những bức tường vô hình’ ấy sẽ dẫn đến sự tập trung về giới theo nghề nghiệp và chức năng công việc. Điều này sẽ ảnh hưởng đến khả năng doanh nghiệp có thể hưởng lợi tối đa từ tài năng của người lao động mới được tuyển dụng.”
Sự tập trung về giới trên các nấc thang sự nghiệp trong cùng một nghề nhất định cũng được thể hiện qua các quảng cáo tuyển dụng cho các vị trí quản lý. Có tới 83% các thông báo tuyển dụng vị trí quản lý có yếu tố giới, yêu cầu ứng viên nam. Trong đó, toàn bộ các vị trí giám đốc chỉ dành cho nam giới.
Cũng trong khuôn khổ của nghiên cứu, một cuộc khảo sát với các chủ lao động trong khu vực tư nhân vào tháng 1/2015 cho thấy ngoài trình độ học vấn và kinh nghiệm làm việc-hai yếu tố quan trọng nhất khi đưa ra các quyết định tuyển dụng, 2/3 chủ lao động hỏi các câu hỏi về khả năng làm việc ngoài giờ. Có tới 43% chủ lao động muốn tìm hiểu về tình trạng hôn nhân của người xin việc và 30% hỏi thông tin về kế hoạch sinh con.
Theo bà Vân Anh, quan điểm cho rằng phụ nữ, chứ không phải đàn ông, chịu trách nhiệm chính đối với các công việc nội trợ, chăm sóc trẻ và những người phụ thuộc khác là một yếu tố quan trọng trong quyết định tuyển dụng.
Phụ nữ thường được tuyển dụng với mức lương thấp hơn nam giới. (Ảnh minh họa: TTXVN) Bình đẳng hơn trong cơ hội thăng tiến
Mặc dù xảy ra hiện tượng phân biệt đối xử khi tuyển dụng, thế nhưng, một khi đã bắt đầu công việc, phần lớn ứng viên nhân sự cấp trung, những người thường có độ tuổi ít nhất là 28 và đang ở giai đoạn giữa trong sự nghiệp cho biết họ không nhận thấy tình trạng phân biệt đối xử về giới trong môi trường làm việc và các cơ hội thăng tiến.
Nghiên cứu cho thấy việc tăng lương đối với phụ nữ khá bình đẳng (chỉ 8% số nữ giới được hỏi đã từng bị từ chối tăng lương chỉ vì họ là phụ nữ). Phát hiện này phù hợp với thực tế là chênh lệch lương giữa hai giới tương đối nhỏ ở Việt Nam. Theo Điều tra Lao động Việc làm 2013, chênh lệch tiền lương theo giới ở Việt Nam là 9,4%.
2/3 ứng viên nhân sự cấp trung cũng tin rằng phụ nữ và nam giới có cơ hội như nhau trong việc thăng chức tại công ty của họ. Nghiên cứu chỉ cũng đã ra rằng vẫn còn những chỗ trống có thể cải thiện hơn nữa bình đẳng trong môi trường làm việc và cơ hội thăng tiến.
Chỉ 60% chủ lao động được phỏng vấn tính thời gian nghỉ thai sản vào thâm niên công tác của người lao động như quy định của pháp luật. Với việc thâm niên công tác là yếu tố quan trọng thứ hai khi người sử dụng lao động căn cứ để ra quyết định thăng chức, điều này là một bất lợi lớn đối với lao động nữ để tiến xa hơn trong sự nghiệp.
“Tạo ra một môi trường làm việc nhạy cảm về giới, thúc đẩy sự cân bằng giữa công việc và gia đình, phải trở thành một ưu tiên chính. Điều này sẽ có lợi cho cả người lao động, doanh nghiệp và toàn xã hội,” ông Sziraczki nhận định.
Các khuyến nghị khác đưa ra trong nghiên cứu cho rằng cần có các quy định cụ thể để nghiêm cấm các hành vi phân biệt đối xử về giới như quảng cáo việc làm có đề cập đến giới tính, nâng cao nhận thức về lợi ích kinh tế và xã hội của bình đẳng giới nhằm gỡ bỏ những định kiến vốn tồn tại từ lâu đời./.
