Mô hình thiết kế Khu Công nghệ cao Hòa Lạc. (Ảnh: gov.vn) Theo Thanh tra Chính phủ, Khu Công nghệ cao Hòa Lạc được Thủ tướng Chính phủ ký quyết định thành lập từ năm 1998 với kỳ vọng “là thành phố khoa học tầm cỡ quốc gia”, “là yếu tố quan trọng để đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế khu vực và cả cả nước với vai trò là cấu nối tiếp nhận chuyển giao và tiến tới sáng tạo các công nghệ mới”…
Tuy nhiên qua thanh tra, đã phát hiện quá trình triển khai thực hiện đầu tư xây dựng Khu Công nghệ cao Hòa Lạc còn những thiếu sót, vi phạm.
Sai phạm nghiêm trọng trong dự toán, thanh toán
Theo Kết luận thanh tra số 446/TB-TTCP, việc điều chỉnh quy hoạch Khu Công nghệ cao Hòa Lạc còn chậm, thuyết minh quy hoạch có một số nội dung sai lệch, chưa phù hợp với thực tiễn. Việc cập nhật số liệu hiện trạng chưa chính xác, thiếu quy định trong khu vực cấm xây dựng.
Bên cạnh đó, việc tổ chức đấu thầu gói thầu “Dịch vụ kỹ thuật giai đoạn I chưa đảm bảo thời gian theo kế hoạch, chưa chủ động lập danh sách ngắn các nhà thầu tư vấn theo quy định, thương thảo hợp đồng chưa đúng thẩm quyền, thời gian thực hiện kéo dài. Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra trong quá trình đầu tư xây dựng, ban quản lý Khu Công nghệ cao chưa tận dụng được hạ tầng sẵn có để giảm chi phí lán trại, lập dự toán chi phí vận chuyển đào đắp gói thầu CP-1A chưa đủ căn cứ.
Ngoài ra, việc lập dự toán và thực hiện các dự án xây dựng hạ tầng cũng có nhiều vi phạm trong các giai đoạn thiết kế, lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế - dự toán làm tăng không đúng giá trị tổng dự toán các gói thầu với số tiền trên 40,1 tỷ đồng; thi công xây lắp, điều chỉnh giá theo quy định và nghiệm thu thanh toán với tổng số tiền vi phạm trên 10,2 tỷ đồng.
Bản đồ chi tiết quy hoạch Khu công nghệ cao Hòa Lạc. (Nguồn: gov.vn) Tại dự án dò mìn khu vực 600ha, hồ sơ hoàn công và chứng từ thanh quyết toán có nhiều mâu thuẫn và chưa đủ căn cứ pháp lý. Số liệu hạch toán về chi phí nhân công và chi phí máy thi công của đơn vị thi công chênh lệch tới hơn 7,1 tỷ đồng, chiếm 35% giá trị quyết toán.
“Dự án này cần phải được cơ quan chuyên môn kiểm tra làm rõ,” kết luận khẳng định.
“Chuyển nhượng trái phép không quản lý được”
Theo kết luận thanh tra, tiến độ đền bù giải phóng mặt bằng Khu Công nghệ cao Hòa Lạc và Khu công nghiệp Bắc Phú Cát tại huyện Thạch Thất (Hà Nội) đều không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ, không thể hoàn thành trước ngày 31/12/2012 theo chỉ đạo của Thủ tướng. Công tác giải phóng mặt bằng thực hiện không đồng bộ, hiện tượng dân tái lấn chiếm, chây ì, cơi nới, xây dựng công trình trong khu vực dự án diễn ra phức tạp nhưng không được xử lý triệt để.
Hiện tượng chuyển nhượng trái phép diễn ra thường xuyên không quản lý được, đền bù sai đối tượng sử dụng đất. Nhiều khu vực đã xây dựng dự án nhưng chưa đền bù, hỗ trợ dẫn đến khiếu nại, tố cáo liên quan đến đền bù giải phóng mặt bằng diễn ra thường xuyên nhưng chưa được giải quyết dứt điểm. Việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, áp đơn giá bồi thường cũng không đúng, bồi thường vượt hạn mức, hỗ trợ không đúng chính sách, giao đất cho Công ty Trách nhiệm hữu hạn Toàn Thắng trái quy định, sử dụng tiền bồi thường đất công ích không đúng chính sách, xét giao đất tái định cư sai quy định với tổng số tiền vi phạm hơn 16,5 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, việc đền phù giải phóng mặt bằng Khu công nghiệp Bắc Phú Cát trên địa bàn xã Phú Cát, huyện Quốc Oai (Hà Nội) không đối trừ 50% tiền sử dụng đất khi đền bù cho người được chia tách đất; hỗ trợ sai chính sách, sử dụng sai mục đích tiền thu của dân nộp tiền sử dụng đất tái định cư, tiền đấu giá đất và chưa chi trả tiền bồi thường đất công ích cho xã với tổng số tiền vi phạm trên 46,7 tỷ đồng.
Kết luận thanh tra chỉ rõ: Quy hoạch và đầu tư xây dựng khu tái định cư tại huyện Quốc Oai không đáp ứng được nhu cầu tái định cư, tiến độ xây dựng khu tái định cư chậm, điều chỉnh công năng khu thể thao công cộng giao cho doanh nghiệp tư nhân xây dựng Trung tâm thương mại và nhà ở sai mục đích. Đến tháng 4/2013, dự án vẫn chưa triển khai xây dựng, chưa thu tiền đầu tư hạ tầng và tiền sử dụng đất của Công ty cổ phần dịch vụ thương mại Lã Vọng số tiền trên 46,23 tỷ đồng, chưa thu tiền lãi chậm nộp tiền sử dụng đất từ tháng 1/2011.
Ngoài ra, việc đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu tái định cư Nam đường tỉnh lộ 420, Khu Công nghệ cao Hòa Lạc từ năm 2008 đến nay chưa hoàn thành; Ban Quản lý dự án Khu Công nghệ cao Hòa Lạc, Ủy ban nhân dân huyện Thạch Thất, Ban bồi thường giải phóng mặt bằng và Ban Quản lý các dự án huyện Thạch Thất, Ban bồi thường giải phóng mặt bằng và Ban quản lý các dự án của huyện thiếu trách nhiệm trong công tác tái định cư, không giải phóng được mặt bằng sạch để thi công dứt điểm các hạng mục hạ tầng, vốn từ ngân sách nhà nước cấp để tồn đọng không sử dụng, các hạng mục đang thi công dở dang phải dừng thi công hơn 2 năm gây lãng phí tiền ngân sách nhà nước và của các nhà thầu, không thu hồi vốn tạm ứng, thanh toán bê tông nhựa hạt mịn không đúng khối lượng thi công thực tế trên 5,76 tỷ đồng.
Quản lý dự án chưa đúng quy định
Ban Quản lý Khu công nghệ cao Hòa Lạc phê duyệt chi phí quản lý dự án chưa đúng quy định, không yêu cầu nhà thầu bảo hành công trình theo quy định, sử dụng kinh phí từ ngân sách nhà nước để duy tu bảo dưỡng một số công trình khi chưa hết thời hạn bảo hành. Công tác bảo vệ chưa đảm bảo, còn để xảy ra mất tài sản nhưng chưa quy trách nhiệm, chưa yêu cầu bồi thường theo quy định. Tổng số tiền vi phạm là hơn 4,6 tỷ đồng.
Ban Quản lý Khu Công nghệ cao Hòa Lạc chưa chú trọng đến nhiệm vụ quản lý và khai thác quỹ đất; chưa ban hành và trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định về khung và mức giá, lệ phí tại khu công nghệ cao theo quy định của pháp luật; chưa ban hành được mức thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, miễn giảm tiền sử dụng đất cho từng dự án trong khu công nghệ cao.
Việc cấp giấy chứng nhận đầu tư cho Công ty trách nhiệm hữu hạn phát triển Khu công nghệ cao Hòa Lạc FPT là đơn vị thuộc Công ty cổ phần phát triển đầu tư công nghệ FPT là sai đối tượng, không đúng ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ”- Thanh tra Chính phủ nêu rõ.
Cơ quan thanh tra cho rằng, Công ty trách nhiệm hữu hạn phát triển Khu công nghệ cao Hòa Lạc FPT và Công ty Vinaconex là “doanh nghiệp phát triển hạ tầng khu công nghệ cao” chưa nghiêm túc thực hiện các công việc theo quy định, đặc biệt là chưa xây dựng được phương án giá hạ tầng, chưa thỏa thuận mức giá hạ tầng cụ thể; chưa triển khai đồng bộ các công trình hạ tầng kỹ thuật (san nền, đường giao thông, điện nước,…). Những công trình hạ tầng kỹ thuật này thuộc trách nhiệm của “doanh nghiệp phát triển hạ tầng khu công nghệ cao” phải đầu tư xây dựng trước khi cho thuê lại đất nhưng đã để xảy ra tình trạng chậm thực hiện, gây khó khăn cho các nhà đầu tư đến thuê đất.
Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, những thiếu sót, vi phạm của Ban Quản lý dự án Khu Công nghệ cao Hòa Lạc đã trực tiếp ảnh hưởng đến việc thực hiện mục tiêu, tiến độ của dự án; ảnh hưởng đến việc thu hút đầu tư, gây thiệt hại, lãng phí về tài chính của nhà nước, nguồn lực, thời gian và cơ hội của các nhà đầu tư.
Sau 15 năm, diện tích đất giao cho các nhà đầu tư thuê đất để đầu tư sản xuất kinh doanh chỉ đạt 10,5% diện tích quy hoạch; 74 dự án được cấp phép hoạt động thì có 6 dự án bị thu hồi giấy phép và 25 dự án không triển khai hoặc triển khai chậm so với quy định./.
