Y bác sỹ điều trị cho bệnh nhân nhi. (Ảnh: Dương Ngọc/TTXVN) Kháng thuốc hiện không còn là vấn đề của mỗi quốc gia mà là của toàn cầu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm trên thế giới có khoảng 700.000 người tử vong do kháng thuốc kháng sinh.
Dự báo đến năm 2050, con số này sẽ tăng cao nếu không có những hành động phòng chống kịp thời.
[Thuốc giảm đau Aspirin - con dao hai lưỡi trong phòng ngừa ung thư]
Tại Việt Nam, trong nghiên cứu sàng lọc các bệnh nhân nhập viện tại Bệnh viện Nhi Trung ương cho thấy một con số đáng báo động khi có đến 30% trẻ có vi khuẩn kháng thuốc trong phân khi nhập viện.
Nhiều người dân tự ý mua thuốc
Hiện nay, việc phòng chống kháng thuốc còn gặp nhiều khó khăn do phổ biến tình trạng người dân khi bị ốm thường tự mua thuốc về uống, không theo chỉ định của bác sỹ. Mặc dù Bộ Y tế đã có thông tư quy định về mua thuốc theo đơn nhưng việc xử phạt dường như không khả thi.
Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết như vậy tại Hội nghị sơ kết giai đoạn 1 thực hiện Kế hoạch hành động quốc gia về phòng chống kháng thuốc diễn ra sáng 21/9, tại Hà Nội.
Người đứng đầu ngành y tế nhấn mạnh, tình trạng kháng thuốc gây tác động lớn đến nền kinh tế, sự phát triển chung của xã hội không chỉ riêng đối với Việt Nam mà còn tác động đến tất cả các nước trên thế giới, đặc biệt là trong thời đại toàn cầu hóa như hiện nay.
Phó giáo sư Trần Minh Điển - Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương cho hay, trung bình mỗi ngày Bệnh viện Nhi Trung ương khám cho khoảng 3.000- 4.000 trẻ đến khám, điều trị nội trú cho 1.700 bệnh nhân. Trong số đó hầu hết đều là các bệnh nhi rất nặng: hơn 100 ca thở máy/ngày, hơn 200 ca thở oxy/ngày...
Đặc biệt, hầu hết các bệnh nhi nhập viện điều trị trong tình trạng có một trong các dụng cụ thiết bị y tế kèm theo và được chuyển đến từ rất nhiều bệnh viện ở các tỉnh khác nhau, chính vì đặc tính nặng như vậy nên tỉ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện ở mức cao. Đây là điều đáng báo động.
Trong nghiên cứu sàng lọc các bệnh nhân nhập viện tại Bệnh viện Nhi Trung ương có cấy phân, trong đó có đến 30% các em bé có vi khuẩn kháng thuốc trong phân khi nhập viện.
Hiện nay, rất nhiều bệnh nhi chuyển đến đã có nhiễm khuẩn từ tuyến dưới, do vậy tại Bệnh viện Nhi Trung ương có tình trạng vi khuẩn kháng thuốc ngay tại bệnh viện. Hàng ngày các bác sỹ phải xác định những ca bệnh nhiễm khuẩn bệnh viện và đưa ra chiến lược điều trị thích hợp cho mỗi ca bệnh.
Phó giáo sư Điển cho hay, việc xử lý bệnh nhân có tình trạng kháng thuốc là vấn đề khó khăn vất vả cho các bác sỹ lâm sàng, các nhà vi sinh và các nhà kiểm soát nhiễm khuẩn.
“Chúng tôi phải có sự họp bàn phối hợp giữa các chuyên ngành trên để đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả nhất cho các em bé; đồng thời phải kết hợp theo dõi kháng sinh trong điều trị và xác định nồng độ thuốc kháng sinh trong máu của các em bé thì mới có thể mới vượt qua được tình trạng kháng thuốc này,” phó giáo sư Điển chỉ rõ.
Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến phát biểu tại hội nghị. (Ảnh: PV/Vietnam+) Sẽ giám sát việc bán thuốc theo đơn bằng camera
Theo báo cáo toàn cầu về kháng thuốc năm 2014 của Tổ chức Y tế Thế giới được tổng hợp từ 114 quốc gia trên khắp các khu vực cho thấy người bệnh phải nằm viện lâu hơn và tỷ lệ tử vong tăng lên ở tất cả các nhóm tuổi.
Tại châu Âu, số ngày nằm viện tăng 2,5 triệu ngày, tỷ lệ tử vong 25.000 người/năm; Thái Lan, tăng hơn 3,2 triệu ngày nằm viện và tử vong 38.000 người/năm; ở Mỹ khoảng 2 triệu người mắc bệnh nhiễm khuẩn và tử vong 23.000 người/năm.
Tại Việt Nam, theo kết quả khảo sát về việc bán thuốc kháng sinh ở các hiệu thuốc vùng nông thôn và thành thị các tỉnh phía Bắc cho thấy nhận thức về kháng sinh và kháng thuốc kháng sinh của người bán thuốc và người dân còn thấp, đặc biệt ở vùng nông thôn.
Trong tổng số 2.953 nhà thuốc được điều tra, có 499/2083 hiệu thuốc ở thành thị (chiếm tỷ lệ 24%) và 257/870 hiệu thuốc ở nông thôn (chiếm tỷ lệ 29,5%) có bán đơn thuốc kê kháng sinh.
Đặc biệt, thuốc kháng sinh đã đóng góp 13% ở thành thị và 18% ở nông thôn trong tổng số doanh thu của hiệu thuốc. Phần lớn thuốc kháng sinh được bán mà không có đơn, chiếm tỷ lệ 88% (ở thành thị) và 91% (ở nông thôn).
Ba loại kháng sinh được bán nhiều nhất là ampicillin/amoxicillin (29%), cephalexin (12%) và azithromycin (7,3%).
Biểu đồ ba loại thuốc kháng sinh được bán nhiều nhất. (Đơn vị: % - Nguồn: Bộ Y tế)
Phó giáo sư Trần Minh Điển – Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương chỉ rõ, tình trạng kháng kháng sinh cao trong cơ thể con người ngoài các căn nguyên lý do liên quan đến vấn đề môi trường, thức ăn nước uống có tồn tại dư lượng kháng sinh nhất định thì còn có một thực tế là rất nhiều trẻ được các ông bố bà mẹ tự ra hiệu thuốc mua thuốc điều trị với liều lượng kháng sinh không hợp lý. Do vậy, đây cũng là nguyên nhân gây tình trạng kháng thuốc cho trẻ.
Vấn đề thứ hai là việc sử dụng kháng sinh, đây cũng là điều rất quan trọng, cần nâng cao nhận thức để các bác sỹ sử dụng kháng sinh hợp lý, kê đơn điều trị nội và ngoại trú phù hợp.
Tại Bệnh viện Nhi Trung ương, 6 tháng một lần, lãnh đạo bệnh viện đều có các thông báo vi sinh để có chiến lược xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, tỷ lệ tuân thủ phác đồ từ đó cao lên.
Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, để khắc phục tình trạng bán thuốc không theo đơn đang phổ biến hiện nay, Bộ Y tế sẽ thí điểm giám sát bằng hệ thống camera tại nhà thuốc và đưa tiêu chí bán thuốc kháng sinh theo đơn vào tiêu chuẩn nhà thuốc đạt Thực hành tốt (GPP). Bộ Y tế đang chỉ đạo Cục Quản lý Dược làm thí điểm tại một số nơi, đặc biệt là tại thành phố lớn.
Việc triển khai phòng, chống kháng thuốc không chỉ tập trung vào thay đổi hành vi của người dân như mua thuốc theo đơn và chống nhiễm khuẩn bệnh viện mà còn tránh tình trạng dư lượng kháng sinh trong động vật, thực vật.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, kháng thuốc hiện không còn là vấn đề của mỗi quốc gia mà là của toàn cầu. Mỗi năm trên thế giới có khoảng 700.000 người tử vong do kháng kháng sinh. Dự báo đến năm 2050, con số này sẽ tăng cao nếu không có những hành động phòng chống kịp thời.
Ước tính chi phí do hậu quả của tình trạng kháng thuốc trên toàn cầu sẽ lên tới hơn 1.300 tỷ USD/năm vào năm 2050./.
Thuốc kháng sinh ra đời từ những năm đầu của thập kỷ 40, là bước ngoặt lớn trong lịch sử y học nhân loại, giúp cứu sống hàng triệu người mắc các bệnh lý nhiễm khuẩn.
Tuy nhiên, do quá trình chọn lọc tự nhiên của vi khuẩn cũng như việc sử dụng kháng sinh không đúng của con người như: dùng không đủ liều, quá liều kháng sinh, không phù hợp với căn nguyên gây bệnh,…và lạm dụng kháng sinh trong y tế, trong nông nghiệp đã làm làm gia tăng tình trạng kháng kháng sinh của vi khuẩn gây bệnh.
