Ngày 20/10 (giờ Việt Nam,) cuộc tranh luận tay đôi trực tiếp cuối cùng giữa hai ứng cử viên tổng thống Mỹ Donald Trump và Hillary Clinton đã diễn ra.
Bà Clinton, ứng cử viên của đảng Dân chủ tranh chức tổng thống Mỹ 2016, tiếp tục chiếm thế thượng phong trong các cuộc thăm dò dư luận trước thềm cuộc tranh luận trực tiếp cuối.
Kết quả thăm dò dư luận của trường Đại học Monmouth công bố ngày 17/10 cho thấy bà Clinton đã nới rộng khoảng cách với đối thủ của đảng Cộng hòa, tỷ phú Donald Trump, lên tới 12%.
Cụ thể, trong số hơn 800 cử tri dự kiến đi bầu cử trên phạm vi toàn quốc, có 50% bày tỏ ủng hộ bà Clinton, so với tỷ lệ 38% ủng hộ ông Trump. Trong số những cử tri đã đăng ký đi bầu cử, bà Clinton dẫn trước ông Trump 11%.
Theo kết quả thăm dò hồi tháng trước, cựu Ngoại trưởng Mỹ chỉ dẫn trước tỷ phú nhà đất 4%, với tỷ lệ 46%-42%.
Mặc dù vượt lên dẫn trước với điểm số cách biệt, song bà Clinton không thực sự chiếm được thiện cảm tuyệt đối của cử tri. Chỉ có 38% cử tri có cái nhìn tích cực về bà, so với 52% cử tri có ý kiến ngược lại.
Tỷ lệ cử tri đánh giá tốt ông Trump cũng giảm xuống còn 26%, so với 61% cử tri phản đối chính trị gia/doanh nhân này (giảm so với tỷ lệ 32%-57% của tháng trước). Tuy nhiên, có 60% cử tri nói rằng bà Clinton có "tính khí thẳng thắn" phù hợp trở thành tổng thống, trong khi tỷ lệ này bên phía ông Trump chỉ là 31%.
Ông Trump và bà Clinton đã bước vào cuộc tranh luận tay đôi cuối cùng. (Nguồn: Washington Post) Người điều phối Chris Wallace của kênh truyền hình Fox hỏi bà Clinton để bắt đầu buổi tranh luận tay đôi cuối cùng: "Bà muốn thấy tòa án đưa đất nước này tới đâu và thứ hai là quan điểm của bà về Hiến pháp là như thế nào?"
Bà Clinton, người nhận câu hỏi trước sau màn tung đồng xu ngẫu nhiên, trả lời ngay: "Khi bàn về Tòa án tối cao, ta đã động tới một vấn đề trung tâm trong cuộc bầu cử này, rằng nước Mỹ sẽ trở thành như thế nào?"
Rồi bà nêu lên một danh sách mong muốn của mình liên quan tới các vấn đề phá thai, hôn nhân đồng giới và tiền bạc trong chính trị.
Ông Trump đưa ra lựa chọn giống bà Cinton về việc giữ nguyên quan điểm liên quan tới vấn đề Tòa án tối cao. Ông đã nhân cơ hội chỉ trích Chánh án Ruth Bader Ginsburg, vì bà có bình luận không đẹp về mình.
Tiếp đó ông Trump chỉ trích bà Clinton về vấn đề kiểm soát súng đạn.
“Tu chính án số hai hiện đang bị vây hãm. Tôi tin rằng nếu đối thủ của mình giành chiến thắng trong cuộc đua này, điều tôi thực sự nghĩ sẽ không xảy ra, chúng ta sẽ có một bản Tu chính án số hai mới là phiên bản thu nhỏ của những gì đã có hiện nay," ông nói.
Ông Trump và bà Clinton đôi co về vấn đề Tu chính án số hai. Ông Trump chỉ trích bà Clinton rất mạnh do chống lại súng đạn. Bà Clinton trả lời lại rằng bà luôn ủng hộ quyền sở hữu súng đạn, nhưng người sở hữu súng phải qua kiểm tra lý lịch toàn diện và các biện pháp khác.
“Những sự cải cách (liên quan tới quyền sở hữu súng) sẽ tạo ra sự khác biệt và không hề có bất kỳ xung đột nào với Tu chính án số hai cả," bà nói.
Rồi bà chỉ trích ông Trump vì ủng hộ Hiệp hội súng trường Mỹ (NRA)
“Điều tôi muốn thấy là mọi người đồng tình với quan điểm: "Tất nhiên chúng tôi sẽ bảo vệ Tu chính án số hai, nhưng chúng tôi sẽ làm thế theo cách thức giúp ngăn chặn tình trạng mỗi năm lại có 30.000 người bỏ mạng (vì súng)," bà nói.
Theo CNN, 33.000 người chết vì súng mỗi năm là một con số đúng, nhưng có thể gây hiểu lầm. Theo dữ liệu từ Trung tâm kiểm soát và ngăn ngừa bệnh dịch Mỹ, có 33.599 người thiệt mạng vì súng trong năm 2014. Tuy nhiên con số đó bao gồm các vụ tự sát, những cái chết do vô ý gây ra và cả vì những nguyên nhân chưa xác định, bên cạnh tình trạng bạo lực do súng đạn gây ra.
Trong năm 2014, chỉ có 11.409 người bị giết trong các vụ bạo lực liên quan tới súng đạn.
Liên quan tới vấn đề phá thai, ông Donald Trump và bà Hillary Clinton cũng đưa ra quan điểm trái chiều. Trump nói rằng ông muốn đảo ngược phán quyết Roe v. Wade của Tòa án tối cao Mỹ, ban hành ngày 22/1/1972, mở đầu cho việc hợp thức hóa phá thai. Bà Clinton thì tuyên bố ủng hộ phán quyết này.
Donald Trump chỉ trích đối thủ bằng một luận điệu quen thuộc của phe cánh hữu: "Nếu các vị ủng hộ với những gì bà Hillary nói, rằng khi một người phụ nữ mang bầu được 9 tháng, người ta vẫn có thể lấy đứa trẻ ra khỏi bụng mẹ... thì điều đó không hề ổn với tôi."
Bà Clinton trả lời: "Đó không phải là chuyện diễn ra trong các vụ phá thai và sử dụng giọng điệu như vậy thật vô cùng không hay... Chuyện này (phá thai) là một trong những lựa chọn tồi tệ nhất mà bất kỳ phụ nữ nào cùng gia đình họ phải lựa chọn.”
Ông Bill Clinton và con gái Chelsea đã xuất hiện trong cuộc tranh luận cuối để ủng hộ bà Hillary Clinton
Cuộc tranh luận thứ ba có nhiều khác biệt so với hai cuộc trước. Trong 20 phút đầu tiên, ông Trump không hề ngắt lời bà Clinton và kiên trì bám lấy các luận điểm cơ bản của ông về các vấn đề nhập cư, kiểm soát súng đạn, phá thai.
Ông Trump có cáo buộc bà Hillary Clinton đã ủng hộ chính sách mở cửa biên giới và phá thai khi bà bầu đã ở những tháng cuối của thai kỳ, nhưng không nói gì tới sức khỏe, sự dẻo dai của bà cũng như vụ ngoại tình của ông Bill Clinton.
Trump tuyên bố người nhập cư trái phép đang thực hiện các vụ giết người và tuyên bố này cũng có ý đúng. Theo Cục điều tra liên bang Mỹ (FBI,) người nhập cư trái phép đang thực hiện nhiều vụ phạm tội.
Tuy nhiên trong các vụ giết người, sát thủ và nạn nhân thường chung chủng tộc và nền tảng xã hội. Trong các trường hợp đã được cảnh sát làm rõ, 81% người da trắng bị những người da trắng khác sát hại. Tương tự, 89% người da đen bị người da đen khác đoạt mạng.
Mặc dù nhiều người quan tâm tới các vụ phạm tội do cộng đồng người gốc Mỹ Latin thực hiện tại Mỹ, nhóm này thực ra chỉ chiếm 19,9% tổng số vụ giết người ở Mỹ liên quan tới người da trắng, trong đó nạn nhân có quan hệ với sát thủ.
Về vấn đề người nhập cư, bà Clinton nói rằng mình không muốn "chia rẽ các gia đình," khiến con cái người nhập cư trái phép phải rời xa cha mẹ.
Bà ủng hộ việc kiểm soát tốt hơn biên giới và trục xuất tội phạm thay vì người nhập cư trái phép nói chung.
Bà Clinton dụ ông Trump đối đầu với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Cụ thể, bà Clinton chỉ trích ông Trump do đã không lên án ông Putin.
Ông Trump trả lời rằng bà Clinton chẳng biết gì về "Nga hay Trung Quốc." Ông nói thêm: "Bà ấy không thích Putin vì ông ấy thông minh hơn bà ấy trong mọi nước đi." Khi nói câu này, Trump đã làm vừa lòng những người ủng hộ ông, vốn chỉ trích chính sách đối ngoại của Tổng thống Mỹ Barack Obama và bà Clinton trong vai trò Ngoại trưởng Mỹ.
Bà Hillary Clinton kéo dài cuộc tranh luận về Nga sang vấn đề sức mạnh hạt nhân. Bà nói rằng ông Trump đã khuyến khích phổ biến vũ khí hạt nhân.
“Bà ấy đã chứng minh mình là kẻ dối trá dưới nhiều hình thức và đây là một lời nói dối nữa," ông Trump trả đũa.
Bà Clinton tái khẳng định việc ủng hộ các đồng minh Mỹ, đồng thời chỉ trích ông Trump về các đề xuất chính sách nhằm giảm vai trò của Mỹ trên thế giới.
"Mỹ đã giữ hòa bình thông qua các liên minh của chúng ta. Donald muốn xé rách các liên minh đó," bà Clinton nói.
Bà Clinton muốn triển khai chương trình việc làm lớn nhất kể từ Thế chiến 2. Bà nói rằng chương trình này sẽ lấy vốn từ một kế hoạch cải cách thuế kinh doanh, sẽ mang về 275 tỷ USD trong vòng một thập kỷ.
Ông Trump nói rằng kế hoạch cải cách của bà Clinton sẽ làm tăng thuế rất lớn. Điều này là đúng với những người có thu nhập cao nhất. Bà Clinton sẽ khiến họ phải chịu nhiều lớp thuế.
Tuy nhiên các gia đình trung lưu và thu nhập thấp lại được giảm thuế dưới chính sách này.
Các nhà phân tích độc lập đánh giá chính sách tài khóa của ông Trump sẽ tạo khoản thâm hụt ngân sách lớn hơn so với của bà Clinton. Một ước tính như thế do Ủy ban vì một ngân sách liên bang có trách nhiệm thực hiện và nhóm này vốn ủng hộ chính sách thuế của ông Trump.
Bà Clinton hiện đề xuất chi tiêu hơn 1.600 ngàn tỷ USD trong vòng thập kỷ tiếp theo, với các khoản đầu tư lớn vào giáo dục và cơ sở hạ tầng. Bà giảm bớt gánh nặng chi phí bằng cách nâng thuế nhằm vào các nhà giàu ở Mỹ. Kế hoạch của bà sẽ khiến khoản nợ công của Mỹ không tăng lên nhiều so với mức dự báo theo chính sách hiện nay. .
Trong khi đó, việc cắt giảm thuế và tăng chi tiêu vào quân sự, cơ sở hạ tầng, chăm sóc sức khỏe cựu chiến binh của ông Trump sẽ khiến ngân sách liên bang tụt giảm thêm gần 6.000 tỷ USD trong vòng một thập kỷ tới. Đồng thời, chính sách này khiến nợ công Mỹ tăng thêm 1.200 tỷ USD.
Trump lặp lại thông điệp kinh tế của ông, rằng bà Clinton sẽ tăng thuế của dân Mỹ còn ông thì cắt giảm. Ông đột ngột đổi đề tài sang chính sách đối ngoại, yêu cầu các quốc gia như Saudi Arabia, Đức và Hàn Quốc phải "trả tiền" để Mỹ cho quân đồn trú ở những nước này. .
Trump cam kết tái thương thảo hoặc chấm dứt các thỏa thuận tự do thương mại, nhưng không hé lộ nhiều chi tiết về các kế hoạch này.
Bà Clinton thì khẳng định mình không tăng thuế với mọi người dân Mỹ và không làm nợ công phình to thêm. Bà cũng hứa hẹn sẽ tăng đầu tư vào người dân Mỹ và việc làm ở Mỹ.
"Xin lỗi nhé, lượt của tôi mà," Trump nói khi bà Clinton tìm cách ngăn ông giải thích về việc các công ty của ông sử dụng thép nhập khẩu từ Trung Quốc trong các dự án xây dựng của mình.
Tiếp đó ông Trump cáo buộc rằng dưới thời bà Clinton còn đảm nhận công việc Ngoại trưởng, Bộ Ngoại giao Mỹ đã làm "mất tích" 6 tỷ USD. Bà Clinton nói rằng bí ẩn liên quan tới số tiền này đã được làm sáng tỏ.
Cuộc tranh luận chuyển sang cáo buộc ông Trump sàm sỡ phụ nữ. Người điều hành Wallace nêu vấn đề rằng vì sao có tới 9 phụ nữ cáo buộc ông từng rờ mó họ.
Ông Trump liền đổ lỗi cho chiến dịch vận động tranh cử của bà Clinton đã nặn ra những người phụ nữ với những câu chuyện "hoàn toàn sai trái."
Bà Clintond đã nhân cơ hội để công kích đối thủ. "Ông ấy đã thực hiện nhiều cuộc vận động lớn, tại đó ông ấy nói rằng mình không thể làm điều như vậy với những phụ nữ đó," bà nói.
Rồi bà dẫn lời ông nhận xét về những người phụ nữ đưa ra cáo buộc tấn công tình dục: "Hãy nhìn vào họ xem, tôi không nghĩ họ xứng đáng," và "Cô đó sẽ không phải là lựa chọn số một của tôi."
"Donald nghĩ rằng khiến phụ nữ trở nên nhỏ bé sẽ làm ông ta trông lớn hơn," bà nói. "Nước Mỹ tuyệt vời vì nước Mỹ tốt đẹp. Và chuyện phụ thuộc vào tất cả chúng ta trong việc biến điều này thành sự thật."
Theo các nhà phân tích của tờ Wall Street Journal, chiến lược của ông Trump chống lại các đòn công kích của bà Clinton luôn là lờ đi và nói về điều khác.
“Tôi muốn nói về việc xóa sổ nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng," Trump nói sau khi bà Clinton nhắn nhở cho cử tri biết về các bê bối của đối thủ trong chiến dịch tranh cử.
Tuy nhiên người điều hành Wallace cũng không gây sức ép buộc ông Trump phải trả lời trực tiếp cho các chỉ trích của bà Clinton.
Bà Clinton nhắc nhở người dân Mỹ rằng tới nay ông Trump vẫn chưa công bố hồ sơ thuế liên bang
"Một nửa trong số tất cả những người nhập cư, kể cả nhập cư không giấy tờ, đã đóng thuế liên bang. Chúng ta có một số người nhập cư không giấy tờ ở nước Mỹ này còn đóng nhiều thuế thu nhập liên bang hơn cả một tỷ phú!" bà nói.
Cuộc tranh luận chuyển sang chính sách đối ngoại. Cả hai ứng viên được hỏi về chiến dịch chống IS của chính quyền Iraq tại thành phố Mosul. Clinton nói rằng đây sẽ là một cuộc chiến khó khăn dù bà cảm thấy được khích lệ vì diễn biến mới này.
Trong tuyên bố cuối cùng vào cuối buổi tranh luận tay đôi thứ ba, bà Clinton nói trước: "Tôi đã có vinh hạnh được thấy chiếc ghế tổng thống ở gần tới thế. Tôi hiểu rõ trách nhiệm lớn lao trong việc bảo vệ đất nước chúng ta và khiến cuộc sống tốt đẹp hơn. Tôi hy vọng các bạn sẽ dành cho tôi một cơ hội được phục vụ trong vai trò tổng thống."
Tới lượt mình, Trump đã nhắc lại khẩu hiệu chiến dịch vận động tranh cử của ông: "Khiến nước Mỹ vĩ đại trở lại."
Rồi ông điểm qua các quan điểm hàng đầu trong chiến dịch tranh cử: trật tự và luật pháp tại các đô thị ở Mỹ và một sự bùng nổ kinh tế sẽ nâng cao cuộc sống của mọi người.
Ông Trump kết thúc tuyên bố của mình bằng cách chỉ tay vào Clinton, nói rằng bà sẽ không thể giúp đỡ các gia đình ở Mỹ như ông.
