Khi tuổi thọ con người ngày càng tăng, nguy cơ suy giảm chức năng não bộ cũng theo đó mà lớn hơn.
Một nghiên cứu công bố hồi tháng Một cho thấy khoảng nửa triệu người có thể được chẩn đoán mắc sa sút trí tuệ trong năm nay. Đến năm 2060, con số này được dự đoán sẽ tăng lên 1 triệu ca mỗi năm.
Dân số già hóa kéo theo tỷ lệ mắc các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường type 2 - những yếu tố làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ.
“Chúng tôi ước tính khoảng 40% ca sa sút trí tuệ có thể phòng ngừa bằng lối sống và các yếu tố khác,” bác sỹ Meredith Bock, chuyên gia thần kinh và giám đốc y khoa tại Remo Health (Mỹ), cho biết. Việc mang gene nguy cơ cao không đồng nghĩa bạn chắc chắn sẽ mắc bệnh.
“Các can thiệp lối sống có thể giúp trì hoãn thời điểm khởi phát sa sút trí tuệ, thậm chí giảm nguy cơ mắc bệnh,” bác sỹ Bock nói thêm.
Bên cạnh những biện pháp quen thuộc như tập thể dục hay chơi trò rèn luyện trí não, các bác sỹ thần kinh còn duy trì nhiều thói quen ít ai ngờ tới. Dưới đây là 5 hành vi họ làm hằng ngày để giữ não bộ khỏe mạnh.
1. Đi đến gặp đồng nghiệp thay vì gửi email
Tại nơi làm việc, bác sỹ Gabriel Leger (Trung tâm Y khoa UC San Diego) ưu tiên đứng dậy và di chuyển thay vì ngồi lì trước máy tính.
“Nếu tôi không khám bệnh nhân, tôi sẽ đứng lên đi sang phòng đồng nghiệp để trao đổi trực tiếp thay vì gửi email. Làm vậy giúp tôi rời khỏi ghế, vận động nhiều hơn,” ông nói.
Theo Leger, cơ thể con người không được thiết kế để ngồi bất động trong thời gian dài. Một nghiên cứu năm 2023 trên gần 50.000 người trưởng thành chỉ ra rằng ngồi từ 10 giờ/ngày trở lên có liên quan đến nguy cơ sa sút trí tuệ cao hơn.
2. Tăng cường tiếp xúc trực tiếp với con người
Lý do khác khiến bác sỹ Leger thích gặp mặt hơn là bởi giao tiếp xã hội giúp duy trì chức năng não bộ.
“Càng tương tác nhiều, não càng tạo ra nhiều kết nối,” ông giải thích. Các nghiên cứu cho thấy giao tiếp xã hội là yếu tố bảo vệ, giúp giảm nguy cơ Alzheimer.
Bác sỹ Bock cho biết mỗi cuộc trò chuyện đều kích hoạt nhiều vùng nhận thức: nghe hiểu, diễn đạt, theo dõi câu chuyện, xử lý tín hiệu cảm xúc-xã hội… “Tương tác xã hội còn rất tốt cho tâm trạng, mà tâm trạng lại liên quan chặt chẽ đến chức năng nhận thức.”
3. Chăm sóc thú cưng một cách nghiêm túc
Bác sỹ Leger nuôi hai chó và hai mèo. Ông nói việc có thú cưng, đặc biệt là chó, tạo ra những hoạt động hằng ngày rất có lợi: đi dạo, giao tiếp với những người nuôi chó khác, và duy trì tinh thần trách nhiệm.
“Bạn phải cho chó ăn, đưa chúng đi dạo, quan tâm đến sức khỏe của chúng… Điều đó giống như một dạng 'mục đích sống’,” ông chia sẻ.
Các chuyên gia cho rằng những hoạt động này giúp kích thích tinh thần, tăng vận động và mở rộng giao tiếp, góp phần bảo vệ chức năng nhận thức.
4. Hạn chế thực phẩm có thuốc trừ sâu, chất bảo quản và chế biến sẵn
Bác sỹ Leger cho biết ông cố tránh tối đa thực phẩm chế biến kỹ, đồng thời ưu tiên thực phẩm hữu cơ khi có thể.
“Tôi tin rằng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và thực phẩm chế biến quá mức chứa những thành phần gây căng thẳng cho não bộ, làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ,” ông nói.
Giải pháp đơn giản: mua rau củ tươi có nguồn gốc rõ ràng, hoặc ít nhất hãy rửa sạch thật kỹ trước khi ăn.
5. Dùng nhiều dầu ôliu nguyên chất
Bác sỹ Gustavo Roman (Bệnh viện Houston Methodist) duy trì thói quen uống một muỗng dầu ôliu nguyên chất mỗi sáng.
“Não có số lượng mạch máu nhiều hơn bất kỳ cơ quan nào khác,” ông giải thích. Tổn thương mạch máu làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ.
Chế độ ăn Địa Trung Hải, vốn sử dụng dầu ôliu thường xuyên, được chứng minh giúp bảo vệ hệ mạch máu. Sau khi xem xét nhiều nghiên cứu, Roman nhận thấy dầu ôliu đóng vai trò quan trọng trong việc giảm tỷ lệ sa sút trí tuệ.
Ông khuyên bệnh nhân chọn dầu ôliu có hạn dùng mới, đựng trong chai màu tối để tránh ánh sáng làm giảm chất lượng./.