Từng là một trong 51 bản khó khăn, xa xôi nhất ở phía Tây Thanh Hóa, nhờ phát huy nội lực và được sự giúp đỡ của bộ đội biên phòng và các cấp chính quyền địa phương, đến nay bản người Mông Pù Đứa ở vùng biên cương xa xôi của xã Quang Chiểu, huyện Mường Lát đã thay da đổi thịt và có những tiến bộ vượt bậc, trở thành một trong những bản tiến bộ nhất của đồng bào Mông. Chúng tôi đến thăm bản Pù Đứa vào những ngày cuối năm. Từ bản Pù Đứa đến trung tâm huyện lỵ Mường Lát đã có đường ôtô, nhờ đó người dân đi lại không còn vất vả như trước. Những ngôi nhà ấm cúng làm bằng gỗ khang trang, sạch đẹp và phù hợp với phong tục, tập quán của người Mông của 55 hộ dân trong bản đều có hỗ trợ, giúp đỡ xây dựng của cán bộ, chiến sỹ đồn Biên phòng Quang Chiểu. Ngoài ra còn có những ngôi nhà được hỗ trợ từ chương trình 134, 167... Ông Lâu Văn Lự - Bí thư chi bộ bản Pù Đứa, người được cán bộ-chiến sỹ đồn biên phòng Quang Chiểu gọi bằng cái tên thân mật "Bố Lự" không giấu được niềm vui cho biết so với trước đây, bản Pù Đứa giờ đã khác rất nhiều. Ngày trước bản có tên là Pù Ngố ở tít trên cao cách bản Pù Đứa đến sáu cây số, đi bộ cũng phải mất gần 10 tiếng đồng hồ. Khi đó đời sống khó khăn, không có ruộng trồng lúa nước, chỉ chọc lỗ trồng ngô nương, làm không đủ ăn, đói rét lắm. Ngoài ra, nhiều phong tục lạc hậu vẫn còn tồn tại như bị sốt rét thì cầu thầy mo cúng bái để đuổi con bệnh đi khiến nhiều người chết; làm ma linh đình đến sáu ngày, rất tốn kém.
Hai bố con ông Lự trong một đợt đi tuần tra đường biên, cột mốc.
Từ năm 1965, những người lính mang quân hàm xanh đồn biên phòng Quang Chiểu đã vượt núi, băng rừng lên đỉnh núi Pù Ngố vận động đồng bào chuyển về bản Pù Đứa sinh cơ, lập nghiệp. Buổi đầu lập nghiệp trên vùng đất mới cũng gặp muôn vàn khó khăn. Bộ đội biên phòng đã cử cán bộ xuống cùng ăn, cùng ở với dân bản; giúp đồng bào khai hoang được 8ha lúa nước và 70ha lúa nương và phải hướng dẫn bà con trồng lúa nước, kỹ thuật trồng ngô lai cho năng suất cao. Bình quân một hộ có 1,5ha đất trồng lúa nên cái cái đói ở đây cơ bản đã được đẩy lùi. Chỉ tay về phía đầu bản, nơi đàn bò no cỏ đang đủng đỉnh đi về, bố Lự khoe: “Bản giờ có khoảng 200 con bò, dê và lợn cũng có khoảng 300 con. Trong bản cũng có gần 70 xe máy và cơ bản nhà nào cũng có tivi."
Người dân Pù Đứa không còn lo bị đói.
Từ ngày đồng bào Mông chuyển từ bản Pù Ngố về bản Pù Đứa đến nay không còn tình trạng di cư tự do. Bố Hự cho biết, cách đây khoảng 4-5 năm người dân trong bản nghe theo xúi dục của kẻ xấu ở phía ngoại biên, định di cư ra ngoài Bắc. Nắm được tình hình, cán bộ biên phòng đã về bản phối hợp với các già làng trưởng bản thuyết phục bà con không đi theo người xấu. Trước đây bố ông còn khỏe, việc trông coi cột mốc và tuần tra đường biên do ông cụ đảm nhận. Nay cụ hơn 90 tuổi, sức yếu, không đi lại được nên giao lại cho ông tiếp tục trông coi cột mốc G8 và tuần tra đường biên giới với Lào. Việc học ở bản cũng rất được quan tâm. Trẻ em trong bản đều được đến trường nên cháu nào cũng biết đọc, biết viết. Đặc biệt trong bản đã có bốn em đang học các trường đại học ở Hà Nội và trường đại học Hồng Đức Thanh Hóa. Đây sẽ là những cán bộ trong tương lai của bản, giúp đồng bào tiến bộ nhiều hơn nữa trong thời gian tới. Đến thăm "ngôi nhà mái ấm biên cương" do bộ đội biên phòng hỗ trợ cho gia đình anh Lâu Văn Pó, ở góc nhà một bồ ngô, lúa mới thu hoạch xong cao gần bằng đầu người. Ngoài những đồ đạc thông dụng, nhà Pó còn có tivi, xe máy. Anh Pó phấn khởi cho biết, mấy năm gần đây dân bản không còn bị đói nữa, nhà nào cũng có lúa, ngô tích trữ trong nhà. Chỉ ra phía sau nhà, nơi có ba con lợn nít béo tròn đang tìm ăn trong vườn, anh Pó cho biết sang tháng 12 là tết của đồng bào Mông, anh sẽ làm thịt một con đón tết và mời cán bộ và bộ đội biên phòng về nhà uống rượu cho vui./.
Trịnh Duy Hưng (Vietnam+)
