Các lớp trầm tích tại khu vực Gale Crater, nơi từng là hồ nước trên bề mặt Sao Hỏa. (Nguồn: AFP/TTXVN) Hiện tại khô và lạnh, nhưng Sao Hỏa từng có khoảng thời gian ấm và ẩm ướt trước đây, đó là kết luận của nhóm nhà khoa học quốc tế công bố trên Tạp chí Khoa học địa chất Tự nhiên (Nature Geoscience) số ra ngày 13/4.
Đã từ lâu, các nhà khoa học đã có nhiều hoài nghi về sự tồn tại của nước, thứ quý giá trong cuộc sống, trên Hành tinh Đỏ.
Tàu vũ trụ không người lái thăm dò trên Sao Hỏa đã gửi về Trái Đất những hình ảnh của những hẻm núi bị đục thủng, những thung lũng, và những vùng châu thổ được tạo thành từ trầm tích, trong khi những thiết bị đổ bộ lên bề mặt Sao Hỏa đã phát hiện những tảng đá chứa các phân tử nước. Tất cả cho thấy Sao Hỏa từng là nơi tồn tại hàng trăm km sông, hồ.
Mặc dù vậy, Sao Hỏa ngày nay quá lạnh và áp suất bầu khí quyển cácbon điôxít quá thấp để nước có thể tồn tại. Nếu cố gắng đổ nước lên bề mặt Sao Hỏa, nước sẽ đóng băng và bốc hơi. Vậy Sao Hỏa chứa nước khi nào? Và điều gì đã xảy ra với nước trên Sao Hỏa?
Để đi tìm lời giải đáp, nhóm nhà khoa học thuộc Học viện Công nghệ California, do nhà địa chất hành tinh Edwin Kite đứng đầu, đã tiến hành đo đạc 319 miệng núi lửa ở khu vực Aeolis Dorsa 3,6 tỷ năm tuổi cho thấy bằng chứng về những dòng sông trong quá khứ.
Nhóm nghiên cứu tính toán được rằng những miệng núi lửa này được hình thành khi Sao Hỏa có áp suất khí quyển lên tới 0,9 bar (đơn vị áp suất). Con số này lớn hơn gấp 150 lần áp suất hiện nay ở Sao Hỏa và tương đương với áp suất khí quyển của hành tinh chứa nhiều nước là Trái Đất.
Theo nghiên cứu, nếu Sao Hỏa không có bầu khí quyển ổn định với áp suất cao vào thời điểm có nhiều nước, khí hiệu ứng nhà kính CO2/H2O ấm và ẩm ướt sẽ bị loại trừ, và nhiệt độ trung bình trong thời gian dài sẽ ở dưới ngưỡng đóng băng.
Nhà khoa học Sanjoy Som thuộc Trung tâm Nghiên cứu Ames của Cơ quan hàng không vũ trụ Mỹ (NASA), đồng tác giả nghiên cứu, cho hay kết quả trên cho thấy những khả năng khác về sự tồn tại của nước trên Sao Hỏa.
Một khả năng là nước chứa nhiều axít và muối, khiến điểm đóng băng thấp hơn và cho phép nước tồn tại dưới trạng thái lỏng trong áp suất không khí thấp.
Một khả năng khác là khí gas hiệu ứng nhà kính từ những núi lửa phun trào giúp Sao Hỏa có bầu khí quyển dày đặc hơn trong một khoảng thời gian ngắn cho phép nước tuôn chảy.
Ngoài ra, còn một khả năng nữa, là "khoảng thời gian tạm thời" có bầu khí quyền đậm đặc được gây ra bởi sự nghiêng của hành tinh này. Sao Hỏa nghiêng dần xung quanh trục quay của nó.
Hành tinh Đỏ mất 120.000 năm để hoàn thành một vòng xoay quanh trục, một quá trình vận hành dẫn tới những thay đổi lớn về lượng ánh sáng Mặt Trời chạm tới các cực của hành tinh này - và nước tại các cực này hoặc bị đông lạnh thành những tảng băng, hoặc được làm ấm tới mức khiến bầu khí quyển mỏng trở lại và hình thành các dòng sông./.
