Ứng cử viên đảng Dân chủ Hillary Clinton phát biểu tại trường Trung học Abraham Lincoln ở Des Moines, Iowa. (Ảnh: AFP/TTXVN) Tối 1/2 theo giờ Mỹ (sáng 2/2 theo giờ Việt Nam), các ứng cử viên tổng thống Mỹ tiềm tàng của cả đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa đã chính thức bước vào cuộc bầu cử sơ bộ đầu tiên trong cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2016 tại tiểu bang Iowa, miền Trung Tây nước này.
Theo phóng viên TTXVN tại Mỹ, tham gia cuộc bầu cử sơ bộ đầu tiên diễn ra tại thành phố Des Moines của bang Iowa, bên phía “Những chú lừa” (biệt danh của đảng Dân chủ) có ba ứng cử viên gồm: Cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton, Thượng nghị sỹ bang Vermont Bernie Sander và Thống đốc bang Maryland Martin O’Malley.
Trong khi đó, “Những chú voi” (biệt danh của đảng Cộng hòa) có sự tham gia của 11 ứng cử viên gồm: Tỷ phú Donald Trump, hai Thượng nghị sỹ Ted Cruz và Marco Rubio, bác sỹ giải phẫu thần kinh Ben Carson, Thống đốc bang New Jersey Chris Christie, cựu Thống đốc bang Florida Jeb Bush và Thống đốc bang Ohio John Kasich, cựu Thống đốc bang Arkansas Mike Huckabee, cựu lãnh đạo tập đoàn Hewlett-Packard Carly Fiorina, cựu Thượng nghị sỹ bang Pennsylvania Rick Santorum và Thượng nghị sỹ tiểu bang Kentucky Rand Paul.
Trước khi cuộc bầu cử sơ bộ này diễn ra, các ứng cử viên của đảng Dân chủ đã tiến hành 4 cuộc tranh luận trực tiếp trên truyền hình, trong khi bên phía đảng Cộng hòa cũng tiến hành 7 cuộc tranh luận.
Kết quả thăm dò dư luận của các hãng tin địa phương Des Moines Register/Bloomberg Politics vào ngày cuối cùng trước khi diễn ra cuộc bầu cử cho thấy tỷ lệ ủng hộ của cử tri tại bang Iowa dành cho các ứng cử viên đảng Dân chủ gồm cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton và Thượng nghị sỹ bang Vermont Bernie Sander lần lượt là 45% và 42%. T
ỷ phú Donald Trump tiếp tục dẫn đầu cuộc đua bên phía đảng Cộng hòa với 28% số phiếu ủng hộ, song hai ứng cử viên tiềm năng khác là Thượng nghị sĩ Ted Cruz và Thượng nghị sỹ Marco Rubio cũng đang bám khá sát với tỷ lệ ủng hộ lần lượt là 23% và 15% tại bang bỏ phiếu đầu tiên này.
Thăm dò của các hãng truyền thông nổi tiếng khác như NBC/WSJ/Marist, PPP và CNN cho thấy mặc dù có sự chênh lệnh nhỏ về tỷ lệ phần trăm, song đều khẳng định xu hướng ủng hộ của cử tri theo thứ tự như trên. Các nhà tổ chức cho biết sẽ có tuyết rơi dày tại bang Iowa trong tối 1/2, do đó có thể ảnh hưởng tới số lượng cử tri tới các điểm bỏ phiếu hay họp kín, cũng như làm chậm quá trình kiểm phiếu.
Theo quy định của Hiến pháp Mỹ, nước này tiến hành bầu cử Tổng thống và Phó Tổng thống 4 năm/lần. Ứng cử viên tổng thống phải có tuổi đời từ 35 trở lên, sinh ra trên đất Mỹ và phải sống ở Mỹ tối thiểu 14 năm. Ngoài ra, không ai giữ chức tổng thống quá hai nhiệm kỳ liên tiếp.
Tiến trình bầu cử Tổng thống Mỹ chính thức bắt đầu với các cuộc bầu cử sơ bộ, thực chất là một hình thức chạy đua nội bộ để chọn ra một ứng cử viên sáng giá nhất đại diện cho mỗi đảng. Dù chỉ đứng thứ 26 về mặt diện tích và thứ 30 về dân số, song hơn 100 năm qua tiểu bang Iowa luôn được lựa chọn là nơi nổ “phát súng lệnh” trong các cuộc chạy đua vào Nhà Trắng.
Mỹ áp dụng hai hình thức bầu cử sơ bộ gồm “caucus” (tạm dịch là “họp kín”) và “primary” (tạm dịch là “bỏ phiếu kín”). Theo hình thức “họp kín”, các cử tri thường tập trung từng nhóm nhỏ tại các địa điểm khác nhau để thảo luận về các ứng viên, sau đó bầu ra những người đại diện cho mình để họ đi bầu ứng cử viên tổng thống tại đại hội đảng toàn quốc. Trong khi đó, theo hình thức “bỏ phiếu kín”, cử tri của mỗi đảng sẽ tới các hòm phiếu để bỏ phiếu trực tiếp cho ứng cử viên tổng thống mà họ ủng hộ. Việc chọn hình thức “bỏ phiếu kín” hay “họp kín” tại các tiểu bang tùy thuộc vào mỗi đảng.
Trong chiến dịch bầu cử tổng thống năm nay, bang Iowa sẽ diễn ra cuộc bầu cử sơ bộ theo hình thức họp kín (caucus) đầu tiên, còn tiểu bang New Hampshire sẽ diễn ra cuộc bầu cử theo hình thức bỏ phiếu kín (primary) đầu tiên.
Dù có số phiếu đại cử tri không lớn, song đây luôn là hai bang quan trọng, có truyền thống định hướng bỏ phiếu của cử tri toàn quốc đối với các ứng cử viên tổng thống.
Thống kê những kỳ bầu cử Tổng thống Mỹ gần đây cho thấy người trở thành tổng thống thường là ứng cử viên dẫn đầu trong cuộc đua nội bộ đảng tại bang Iowa./.
