Tại buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Quảng Nam, ông Nguyễn Văn Đủ, Phó Cục trưởngCục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nôngthôn), trưởng đoàn côngtác, cho biết qua kiểm tra thực tế và báo cáo của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam, nhìnchung đời sống của người dân tại các khu tái định cư thủy điện còn quá thấp.
Saukhi tổng hợp số liệu, đoàn công tác sẽ báo cáo Chính phủ và bộ, ngành liên quansớm sửa đổi, bổ sung cơ chế chính sách cho phù hợp, trong đó chú trọng tham mưucho Chính phủ thực hiện các chương trình hỗ trợ sản xuất sau tái định cư để nângcao đời sống người dân.
Trước mắt, đoàn công tác đề nghị lãnh đạo tỉnh và chủ đầu tư cần phốihợp rà soát lại việc ăn ở của đồng bào phải di dời, tái định cư để có hướng giảiquyết.
Quảng Nam cũng cần có bộ phận chuyên theo dõi, đôn đốc, tìm hiểu tâm tưnguyện vọng của người dân tại các khu tái định cư, nhất là tái định cư thủy điệnđể tháo gỡ trong thời gian sớm nhất, hoặc sớm có đề nghị lên cấp trên chủ độnggiải quyết thấu đáo cho người dân.
Những năm qua, trên địa bàn tỉnh Quảng Nam đã và đang triển khai nhiều côngtrình thủy điện, trong đó có ba công trình thủy điện lớn phải di dời, tái định cưtrên 100 hộ/dự án, trong đó, thủy điện Sông Tranh 2 (huyện Bắc Trà My và Nam Trà My)di dời, tái định cư 1.046 hộ; thủy điện A Vương (huyện Đông Giang và Tây Giang)di dời 330 hộ; thủy điện Sông Bung 4 (huyện Nam Giang) di dời 233 hộ và côngtrình thủy lợi hồ Đông Tiễn (huyện Thăng Bình) di dời 186 hộ.
Theo quy hoạch, tổng số hộ phải di dời, tái định cư trên địa bàn là gần 1.800hộ. Đến nay, việc di dời tái định cư công trình thủy lợi đã hoàn thành. Tại cáccông trình thủy điện đã di dời 1.476 hộ với 7.357 khẩu.
Ông Nguyễn Văn Gặp, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Nam chobiết đến nay, việc di dời tái định cư cho các hộ bịảnh hưởng bởi công trình thủy lợi, thủy điện đã cơ bản hoàn thành. Tuy nhiên,đời sống người dân tái định cư còn gặp nhiều khó khăn do trước đó, các nhà đầutư thực hiện “quy trình ngược” khi thực hiện xây dựng khu tái định cư xong mớilo tìm nguồn nước và đất sản xuất phục vụ người dân. Do thiếu đất sản xuất vàthiếu nước nên người dân gặp rất nhiều khó khăn trong đời sống.
Mặc dù mới đây, Quảng Nam đã được phê duyệt chuyển đổi 1.000ha đất rừng phònghộ sang rừng sản xuất để phân bổ cho người dân tái định cư. Tuy nhiên, do độ dốccủa đất lớn nên việc canh tác theo tập quán truyền thống cũng chưa phù hợp.
Bêncạnh đó, việc xây nhà tái định cư cho người dân không phù hợp với truyền thống,phong tục tập quán nên hàng chục hộ dân đã bỏ nhà tái định cư, quay về nơi cũsinh sống.
Thời gian qua, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam đã tích cực phối hợp với Tập đoàn Điện lựcViệt Nam tiếp tục rà soát, hỗ trợ xây dựng thêm một số khu tái định cư, đườnggiao thông, hỗ trợ người dân sửa nhà. Tuy nhiên, đời sống người dân tại các khutái định cư thủy điện vẫn còn rất khó khăn. Thu nhập bình quân đầu người tại cácxã khu vực tái định cư chỉ đạt 4,5 triệu đồng/người/năm.
Chia sẻ về vấn đề này, ông Nguyễn Ngọc Quang, Phó Chủ tịch thường trực Ủyban nhân dân tỉnhQuảng Nam cho biết do chưa có kinh nghiệm trong công tác tái định cư, nhất làđối với đồng bào dân tộc thiểu số; bên cạnh đó, Quảng Nam cũng đang “vướng” mộtsố vấn đề về cơ chế, chính sách nên công tác tái định cư còn nhiều bất cập.
Ông Quang cho biết thêm: "Chủ đầu tư khi thực hiện xây dựng công trình là một ban quản lý, sau khixây dựng hoàn thành thì bàn giao cho một đơn vị khác vận hành, khai thác nên khixảy ra vấn đề cần giải quyết thì chính quyền cũng như người dân rất khó gặp“đúng đối tượng” để phối hợp giải quyết."
Trước những khó khăn, vướng mắc, Quảng Nam kiến nghị cần có cơ chế, chínhsách hỗ trợ tái định cư mang tính đặc thù cho vùng miền núi, vùng đồng bào dântộc thiểu số. Bên cạnh đó, Bộ Công Thương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam cần đônđốc, chỉ đạo các Ban quản lý dự án thủy điện đóng trên địa bàn phối hợp với địaphương và các bên liên quan để giải quyết dứt điểm những tồn tại trong quá trìnhtriển khai xây dựng các dự án thủy điện; hỗ trợ kinh phí để sửa chữa, duy tu bảodưỡng các công trình kết cấu hạ tầng tại các khu tái định cư và hỗ trợ kinh phíkhai hoang cho người dân và cần có hướng dẫn cụ thể hơn về việc xác định giớihạn phạm vi, ranh giới thu hồi đất đối với dự án thủy lợi, thủy điện./.