Tàu sân bay USS Abraham Lincoln. (Nguồn: AP) AFP/Reuters/AP/VOA đưa tin những lo ngại về một cuộc xung đột ở Trung Đông lại một lần nữa dấy lên sau khi Lầu Năm Góc thông báo điều một nhóm tác chiến tàu sân bay đến vùng biển gần Iran.
Động thái này diễn ra sau khi có thông tin cho biết Tehran sẽ rút lại một số cam kết được đưa ra theo thỏa thuận hạt nhân năm 2015 để đáp trả sự gia tăng áp lực từ phía Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Đe dọa từ Mỹ
AFP dẫn lời Patrick Shanahan, quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, cho biết ông đã phê chuẩn việc triển khai một nhóm tác chiến tàu sân bay USS Abraham Lincoln đến các vùng biển gần Iran để đáp trả “những dấu hiệu thể hiện một mối đe dọa hiện hữu từ các lực lượng thân chế độ Iran.”
Ông viết trên Twitter: “Chúng tôi kêu gọi chế độ Iran chấm dứt mọi sự khiêu khích. Chúng tôi sẽ bắt chế độ Iran phải trả giá cho bất cứ hành động tấn công nào nhằm vào các lực lượng hay các lợi ích của Mỹ."
[Iran sắp công bố các biện pháp trả đũa Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân]
Thông tin này xuất hiện từ trước đó, tối 5/5, khi John Bolton, cố vấn An ninh Quốc gia của ông Trump, phát biểu rằng động thái này là “một thông điệp rõ ràng và không thể nhầm lẫn gửi tới chế độ Iran rằng mọi hành động tấn công nhằm vào các lợi ích của Mỹ hay của các đồng minh của Mỹ đều sẽ phải hứng chịu sức mạnh không khoan nhượng."
Ông nói thêm: “Mỹ không muốn chiến tranh với chế độ Iran, nhưng chúng tôi vẫn chuẩn bị đầy đủ để đáp trả mọi sự tấn công, dù là từ các lực lượng ủy nhiệm, Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran, hay các lực lượng quân sự thông thường của chế độ Iran."
Theo AFP, trang tin Axios cho biết lời cảnh báo của ông Bolton được đưa ra sau khi Israel, vốn đang kêu gọi cô lập Iran, đã rò rỉ thông tin tình báo về một âm mưu tấn công của Tehran “nhằm vào một mục tiêu của Mỹ ở vùng Vịnh hoặc các đồng minh của Mỹ như là Saudi Arabia hay Các Tiểu Vương quốc Arập Thống nhất (UAE)."
Mark Dubowitz, giám đốc điều hành Quỹ Phòng vệ của các Nền Dân chủ có chủ trương cứng rắn với Iran, cho biết những ngày qua ông nghe thấy nguồn tin tình báo về các âm mưu tấn công này.
Ông tin là Iran đã bật đèn xanh cho các phong trào Hồi giáo Hamas và Hồi giáo Thánh chiến phóng tên lửa sang Israel vào một cuối tuần “bùng cháy” để “tạo ra một cuộc khủng hoảng gây xao lãng sự chú ý của Mỹ và Israel” với các âm mưu khác.
Tuy nhiên một số nhà quan sát khác lại tỏ ra hoài nghi về ý đồ của Bolton, người ủng hộ việc tấn công Iran và có một mối quan hệ thân thiết với phe đối lập vũ trang của nước này trước khi được ông Trump bổ nhiệm.
Hãng AP trích dẫn bình luận của Jon Alterman, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, trong đó ông bày tỏ nghi ngờ liệu Mỹ đã hiểu đúng về những động cơ và hành động của Iran hay không.
Theo chuyên gia, dù Iran có khả năng gây tổn hại cho Mỹ, nhưng rất khó để đánh giá tình hình nếu không nắm bắt được thêm về thông tin tình báo đã tiết lộ âm mưu này .
Thượng nghị sỹ Tom Udall của đảng Dân chủ phát biểu trên Twitter: “Đội ngũ những cố vấn chính sách ngoại giao hiếu chiến của chính quyền Trump đang lớn tiếng thể hiện ý muốn tiến hành một cuộc chiến tranh trái phép và bất hợp hiến với Iran. Quốc hội cần lập tức hành động để ngăn chặn bước tiến triển liều lĩnh tới chiến tranh này trước khi quá muộn."
Theo Reuters, mặc dù cả Shanahan và Bolton đều không đưa ra chi tiết về thông tin tình báo nói trên, song một số quan chức Mỹ khác cho biết hiện đang có “những mối đe dọa phức tạp, rõ ràng” từ Iran và các lực lượng ủy nhiệm chống lại các lực lượng của Mỹ trên bộ, chẳng hạn như ở Iraq.
Ngoài ra, ba quan chức Mỹ giấu tên tiết lộ với Reuters rằng hiện cũng đang xuất hiện những lo ngại dành cho các lực lượng của Mỹ ở Syria và các vùng biển xung quanh, ngoài mối đe dọa với các binh lính ở Iraq.
Một trong ba quan chức trên cho biết nguồn tin tình báo này đủ rõ ràng để biết được các vị trí có thể trở thành mục tiêu tiềm năng của các vụ tấn công chống lại các lực lượng Mỹ và khung thời gian xảy ra các vụ tấn công này.
Theo quan chức này, phải mất ít nhất vài ngày để nhóm tác chiến tàu sân bay của Mỹ đến được Trung Đông bởi họ phải giảm tốc khi đi qua Kênh đào Suez và hy vọng là tuyên bố hôm 5/5 vừa qua chỉ là một động thái mang tính tự vệ.
Đáp trả từ Iran
Reuters cho biết mặc dù Iran hiện vẫn chưa đáp trả các động thái mới đây từ phía Bộ Quốc phòng Mỹ, song Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif nói ông không tin là Tổng thống Trump muốn chiến tranh với Iran, mà là một “nhóm B,” gồm Bolton, một nhân vật chống Iran, và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đang cố kích động ông Trump bước vào một cuộc xung đột với Tehran.
Theo AFP, trong bối cảnh Iran vốn đã rất bức xúc về việc thỏa thuận hạt nhân không thể mang lại cho họ lợi ích, hãng tin bán chính thống ISNA cho biết Tổng thống Hassan Rouhani có thể sẽ tuyên bố về “các biện pháp đáp trả” vào ngày 8/5 tới, đánh dấu kỷ niệm ngày Mỹ rút quân.
Hãng tin trên cho biết ông Rouhani có thể sẽ trích dẫn một số điều khoản của thỏa thuận hạt nhân mà theo đó quy định rằng Iran có thể chấm dứt viêc thực thi một số hoặc toàn bộ cam kết họ đã đưa ra nếu như các bên khác không tuân thủ đúng bổn phận của họ, đặc biệt là việc chấm dứt các lệnh trừng phạt.
Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) tại lễ duyệt binh ở Tehran ngày 22/9/2018. (Nguồn: AFP/TTXVN) Theo thông tin ngày 6/5 từ hãng thông tấn nhà nước Iran IRIB, nước này sẽ tái khởi động một phần chương trình hạt nhân đã tạm dừng để đáp trả việc Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân 2015, song không có kế hoạch rút hoàn toàn khỏi thỏa thuận này.
Thời gian qua, Chính quyền Tổng thống Trump đã tăng cường chiến dịch gây sức ép lên Iran.
Tháng trước, ông Trump tuyên bố Mỹ không tiếp tục miễn trừ trừng phạt cho các nước nhập khẩu dầu thô của Iran, một quyết định chủ yếu ảnh hưởng đến năm nhà nhập khẩu lớn dầu của Iran còn lại là Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ.
Mỹ gần đây còn liệt Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo vào danh sách các tổ chức khủng bố.
Hồi tháng 5/2018, ông Trump đã rút Mỹ ra khỏi thỏa thuận hạt nhân mang tính bước ngoặt mà chính quyền của Tổng thống Obama đã ký với Iran và các cường quốc khác, và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt bao gồm cả những mục tiêu nhắm vào các lĩnh vực dầu mỏ, vận chuyển và ngân hàng của Iran./.
