Chỉ sau 2 năm (2/2010-2/2012) triển khai Quyết định 239/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi giai đoạn 2010-2015, bậc học này đã có bước phát triển vượt bậc.
Chưa bao giờ trong một thời gian ngắn mà mạng lưới và quy mô trường lớp mầm non lại phát triển mạnh mẽ như vậy. Đã hình thành những điều kiện vững chắc để thiết lập một hệ thống chăm lo cho trẻ em trong cả nước.
Đây là một sự chuyển động lớn bởi do những nguyên nhân khác nhau hàng chục năm nay kể từ sau khi chúng ta xóa bỏ cơ chế tập trung bao cấp, không ít cơ sở giáo dục mầm non tại các nhà máy, xí nghiệp, hợp tác xã, nhất là ở vùng nông thôn trước đây đã tan rã. Quyết định mới này đã mang lại sự hồi phục và phát triển rộng khắp cho hệ thống giáo dục mầm non.
Nhân dịp này, phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân về những bài học kinh nghiệm và các khó khăn sắp tới của công tác phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi.
- Xin Phó Thủ tướng cho biết ý nghĩa và những kết quả nổi bật của việc thực hiện Quyết định của Chính phủ về Phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi trong cả nước sau 2 năm đầu thực hiện?
Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân: Như các bạn đã biết, để đạt mục tiêu phổ cập giáo dục tiểu học đất nước ta phải mất 25 năm, 10 năm để hoàn thành phổ cập giáo dục bậc tiểu học cơ sở. Năm 2010 ngành giáo dục đã đề xuất và trình Thủ tướng chủ trương phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi. Việc này là rất cần thiết vì chúng ta đã chứng kiến nhiều trẻ em sau 10 năm học trường Phổ thông Dân tộc nội trú vẫn chưa quen tiếng kinh bởi ngay từ đầu các em chưa được chuẩn bị một vốn ngôn ngữ tốt.
Phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi góp phần rất lớn giúp trẻ 5 tuổi được chuẩn bị mọi phương diện, nhất là trẻ em các dân tộc thiểu số hiểu được ngôn ngữ Kinh trước khi vào lớp 1. Các nhà khoa học đã nói đến năm 6 tuổi, 50% trí tuệ của con người đã được hình thành. Vì thế nếu chúng ta bồi dưỡng cho trẻ 5 tuổi bây giờ thì 15-20 năm nữa các em bước vào đời. Chăm lo cho các em 5 tuổi bây giờ chính là chăm lo cho tương lai đất nước sau 15-20 năm nữa. Nếu chúng ta không làm là có lỗi với tương lai dân tộc.
Tuy nhiên để phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi là nhiệm vụ rất khó khăn vì sau 35 năm chiến tranh, đến trước năm 2010 hệ thống trường lớp còn rất hạn chế. Chúng ta rất thiếu trường lớp, thiếu giáo viên và thiếu kinh phí. Duy trì một bậc học liên tục ở vùng khó khăn là nhà nước phải hỗ trợ. Một khó khăn lớn nữa là sự quan tâm đến bậc học mầm non trong nhận thức của lãnh đạo các địa phương nói chung và ngay cả trong cộng đồng dân cư còn thấp.
Quốc hội đặt mục tiêu là sau 5 năm phải hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi. 2 năm vừa qua là 2 năm đầu tiên khó khăn nhất. Tuy nhiên những kết quả rất đáng khích lệ. Đến nay có 62/64 tỉnh, Tp thông qua kế hoạch thực hiện phổ cập giáo dục mầm non 5 tuổi; trong đó có 10 địa phương như là Phú Thọ, Vĩnh phúc, Hòa Bình, Thái Bình, Thành phố Hồ Chí Minh… đặt mục tiêu không phải 2015 mà ngay trong 2012 sẽ hoàn thành. Đây là quyết tâm rất lớn.
Sau 2 năm đã có 3500 trường bán công chuyển sang công lập. Chưa bao giờ chỉ trong một quãng thời gian ngắn số trường mầm non công lập tăng nhiều như thế. Đó là quyết tâm chính trị của các địa phương . Qua 2 năm số trường mầm non tăng là 610 trường. Qua đó có thêm 160 nghìn trẻ được đi học mầm non, trong đó riêng trẻ 5 tuổi là 112 nghìn em. Điều đó nói lên rằng nhiệm vụ phổ cập giáo dục mầm non trẻ 5 tuổi là rất khó khăn nhưng nếu cấp uỷ các địa phương vào cuộc thì kết quả đạt sẽ tốt.
- Thưa Phó Thủ tướng, sự cần thiết phải thực hiện chủ trương phổ cập giáo dục cho trẻ 5 tuổi là không thể phủ nhận. Tuy nhiên, để chăm lo cho bậc học này với số lượng học sinh rất đông đòi hỏi một số lượng giáo viên rất lớn, trong khi đó chế độ đãi ngộ dành cho giáo viên mầm non còn rất nhiều bất cập. Chúng ta phải tháo gỡ vướng mắc này như thế nào?
Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân: Đúng là bên cạnh bổ sung trường lớp, chúng ta phải tháo gỡ giải quyết chế độ chính sách cho giáo viên mầm non. Vừa qua Chính phủ có chính sách giáo viên ở bậc mầm non nếu đạt Chuẩn sư phạm thì được hướng lương theo ngạch bậc như các bậc học khác. Trong 2 năm qua cả nước đã tuyển dụng thêm được 24 nghìn giáo viên mầm non vào biên chế. Chưa bao giờ trong một thời gian ngắn số giáo viên mầm non lại tăng nhiều như vậy. Nhà nước có thay đổi cơ bản về mở rộng tuyển dụng giáo viên mầm non. Các cô được hợp đồng và hưởng mọi chế độ như giáo viên biên chế trước kia. Đây là quyết định quan trọng.
Đội ngũ giáo viên này đã góp phần triển khai hiệu quả Chương trình giáo dục mầm non mới: bổ ích, lý thú hơn nhưng vì thế cô giáo cũng vất vả hơn. đến này 88% số trường mầm non với 78% số học sinh mầm non của cả nước được học Chương trình giáo dục mầm non mới. 75% số trẻ 5 tuổi được học 2 buổi/ngày. Qua các khảo sát các em học ở các trường mầm non, được ăn tại trường thì tỷ lệ SDD chỉ là 5-6 %, giảm hơn một nửa so với tỷ lệ chung.
Số lượng giáo viên mầm non tăng vọt nên nhiều địa phương khó khăn khi trả thu nhập cho các cô như giáo viên các bậc khác, một số nơi các cô giáo viên mầm non chưa có phụ cấp đứng lớp. Đây là điều cần suy nghĩ...
Chính sách dành cho giáo viên mầm non những năm qua có cải thiện từng bước thông qua chế độ chung về lương của cán bộ công chức và chế độ phụ cấp thâm niên cho giáo viên. Sắp tới Chính phủ có đề án cải cách tiền lương, trong đó chắc chắn sẽ xem xét cải thiện lương cho giáo viên mầm non.
- Thưa Phó Thủ tướng, chúng ta đang trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Việc hình thành các khu công nghiệp, đô thị là điều tất yếu. Trong khi đó các cơ sở giáo dục mầm non tại các khu công nghiệp, cho con em công nhân hiện rất thiếu thốn - Vậy có nên hình thành một đề án riêng về giáo dục mầm non cho các "điểm nóng" này không?
Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân: Sau 2 năm sơ kết triển khai quyết định này, chúng ta thấy có những điển hình tốt về giáo dục mầm non nhưng mặt khác cũng có nơi như Đồng Nai, Bình Dương - có tỷ lệ khu công nghiệp lớn, dân nhập cư đông nên rất thiếu trường lớp . Theo tôi giải pháp này không nằm ở Chính phủ mà ở các địa phương vì : Nơi phát triển khu công nghiệp cao thì có nguồn thu dồi dào, nguồn thu thuế tăng, quỹ đất cũng dồi dào. Đó là nguồn lực tại chỗ, không cần Chính phủ phải hỗ trợ. Các địa điểm này dân nhập cư cao. Nếu quan niệm phát triển kinh tế mà không tính đến chỗ ở của công nhân, nơi học tập của con em công nhân là không được. Lâu nay chúng ta chưa gắn chặt chẽ quy hoạch phát triển kinh tế với quy hoạch dân cư, quy hoạch phát triển giáo dục.
Sau khi sơ kết 2 năm phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi Chính phủ sẽ ngồi lại với các địa phương trên để có giải pháp giải quyết vấn đề nhà ở cho công nhân cũng như trường học cho trẻ em.
- Thưa Phó thủ tướng, trong bối cảnh thực hiện Nghị quyết 11 của chính phủ, chúng ta vừa phải tiết kiệm chi tiêu vừa phải đảm bảo các mục tiêu an sinh xã hội, trong khi ngân sách cho giáo dục nói chung không thể tăng lên mà nhiệm vụ giáo dục mầm non giai đoạn mới lại rất nặng nề. Các ngành, các cấp và toàn xã hội sẽ phải chung tay giải quyết bài toán kinh phí cho giáo dục mầm non giai đoạn sắp tới như thế nào?
Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân: Thực ra Ngân sách dành cho giáo dục không đổi là 20% nhưng giá trị tuyệt đối thì có tăng thêm vì kinh tế phát triển. Bên cạnh đó 3 năm gần đây chúng ta đã đẩy mạnh hơn mức đóng góp của xã hội cho giáo dục nghề nghiệp, học nghề, đại học, cao đẳng, mức học phí tăng lên nghĩa là xã hội hóa cao hơn. Theo đó phần kinh phí từ ngân sách công lập cần tăng lên cho giáo dục cơ bản trong đó có giáo dục mầm non. Vì vậy tổng chi cho giáo dục mầm non sẽ tăng trong những năm tới. Bên cạnh đó chúng ta phải đẩy mạnh xã hội hóa ở các vùng có điều kiện, khuyến khích phát triển trường tư thục cho con em các gia đình có điều kiện. Năm trước chúng ta đã ưu tiên cho phổ cập lớp 9 , các năm tới cần ưu tiên cho phố cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi./.
Chưa bao giờ trong một thời gian ngắn mà mạng lưới và quy mô trường lớp mầm non lại phát triển mạnh mẽ như vậy. Đã hình thành những điều kiện vững chắc để thiết lập một hệ thống chăm lo cho trẻ em trong cả nước.
Đây là một sự chuyển động lớn bởi do những nguyên nhân khác nhau hàng chục năm nay kể từ sau khi chúng ta xóa bỏ cơ chế tập trung bao cấp, không ít cơ sở giáo dục mầm non tại các nhà máy, xí nghiệp, hợp tác xã, nhất là ở vùng nông thôn trước đây đã tan rã. Quyết định mới này đã mang lại sự hồi phục và phát triển rộng khắp cho hệ thống giáo dục mầm non.
Nhân dịp này, phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân về những bài học kinh nghiệm và các khó khăn sắp tới của công tác phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi.
- Xin Phó Thủ tướng cho biết ý nghĩa và những kết quả nổi bật của việc thực hiện Quyết định của Chính phủ về Phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi trong cả nước sau 2 năm đầu thực hiện?
Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân: Như các bạn đã biết, để đạt mục tiêu phổ cập giáo dục tiểu học đất nước ta phải mất 25 năm, 10 năm để hoàn thành phổ cập giáo dục bậc tiểu học cơ sở. Năm 2010 ngành giáo dục đã đề xuất và trình Thủ tướng chủ trương phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi. Việc này là rất cần thiết vì chúng ta đã chứng kiến nhiều trẻ em sau 10 năm học trường Phổ thông Dân tộc nội trú vẫn chưa quen tiếng kinh bởi ngay từ đầu các em chưa được chuẩn bị một vốn ngôn ngữ tốt.
Phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi góp phần rất lớn giúp trẻ 5 tuổi được chuẩn bị mọi phương diện, nhất là trẻ em các dân tộc thiểu số hiểu được ngôn ngữ Kinh trước khi vào lớp 1. Các nhà khoa học đã nói đến năm 6 tuổi, 50% trí tuệ của con người đã được hình thành. Vì thế nếu chúng ta bồi dưỡng cho trẻ 5 tuổi bây giờ thì 15-20 năm nữa các em bước vào đời. Chăm lo cho các em 5 tuổi bây giờ chính là chăm lo cho tương lai đất nước sau 15-20 năm nữa. Nếu chúng ta không làm là có lỗi với tương lai dân tộc.
Tuy nhiên để phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi là nhiệm vụ rất khó khăn vì sau 35 năm chiến tranh, đến trước năm 2010 hệ thống trường lớp còn rất hạn chế. Chúng ta rất thiếu trường lớp, thiếu giáo viên và thiếu kinh phí. Duy trì một bậc học liên tục ở vùng khó khăn là nhà nước phải hỗ trợ. Một khó khăn lớn nữa là sự quan tâm đến bậc học mầm non trong nhận thức của lãnh đạo các địa phương nói chung và ngay cả trong cộng đồng dân cư còn thấp.
Quốc hội đặt mục tiêu là sau 5 năm phải hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi. 2 năm vừa qua là 2 năm đầu tiên khó khăn nhất. Tuy nhiên những kết quả rất đáng khích lệ. Đến nay có 62/64 tỉnh, Tp thông qua kế hoạch thực hiện phổ cập giáo dục mầm non 5 tuổi; trong đó có 10 địa phương như là Phú Thọ, Vĩnh phúc, Hòa Bình, Thái Bình, Thành phố Hồ Chí Minh… đặt mục tiêu không phải 2015 mà ngay trong 2012 sẽ hoàn thành. Đây là quyết tâm rất lớn.
Sau 2 năm đã có 3500 trường bán công chuyển sang công lập. Chưa bao giờ chỉ trong một quãng thời gian ngắn số trường mầm non công lập tăng nhiều như thế. Đó là quyết tâm chính trị của các địa phương . Qua 2 năm số trường mầm non tăng là 610 trường. Qua đó có thêm 160 nghìn trẻ được đi học mầm non, trong đó riêng trẻ 5 tuổi là 112 nghìn em. Điều đó nói lên rằng nhiệm vụ phổ cập giáo dục mầm non trẻ 5 tuổi là rất khó khăn nhưng nếu cấp uỷ các địa phương vào cuộc thì kết quả đạt sẽ tốt.
- Thưa Phó Thủ tướng, sự cần thiết phải thực hiện chủ trương phổ cập giáo dục cho trẻ 5 tuổi là không thể phủ nhận. Tuy nhiên, để chăm lo cho bậc học này với số lượng học sinh rất đông đòi hỏi một số lượng giáo viên rất lớn, trong khi đó chế độ đãi ngộ dành cho giáo viên mầm non còn rất nhiều bất cập. Chúng ta phải tháo gỡ vướng mắc này như thế nào?
Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân: Đúng là bên cạnh bổ sung trường lớp, chúng ta phải tháo gỡ giải quyết chế độ chính sách cho giáo viên mầm non. Vừa qua Chính phủ có chính sách giáo viên ở bậc mầm non nếu đạt Chuẩn sư phạm thì được hướng lương theo ngạch bậc như các bậc học khác. Trong 2 năm qua cả nước đã tuyển dụng thêm được 24 nghìn giáo viên mầm non vào biên chế. Chưa bao giờ trong một thời gian ngắn số giáo viên mầm non lại tăng nhiều như vậy. Nhà nước có thay đổi cơ bản về mở rộng tuyển dụng giáo viên mầm non. Các cô được hợp đồng và hưởng mọi chế độ như giáo viên biên chế trước kia. Đây là quyết định quan trọng.
Đội ngũ giáo viên này đã góp phần triển khai hiệu quả Chương trình giáo dục mầm non mới: bổ ích, lý thú hơn nhưng vì thế cô giáo cũng vất vả hơn. đến này 88% số trường mầm non với 78% số học sinh mầm non của cả nước được học Chương trình giáo dục mầm non mới. 75% số trẻ 5 tuổi được học 2 buổi/ngày. Qua các khảo sát các em học ở các trường mầm non, được ăn tại trường thì tỷ lệ SDD chỉ là 5-6 %, giảm hơn một nửa so với tỷ lệ chung.
Số lượng giáo viên mầm non tăng vọt nên nhiều địa phương khó khăn khi trả thu nhập cho các cô như giáo viên các bậc khác, một số nơi các cô giáo viên mầm non chưa có phụ cấp đứng lớp. Đây là điều cần suy nghĩ...
Chính sách dành cho giáo viên mầm non những năm qua có cải thiện từng bước thông qua chế độ chung về lương của cán bộ công chức và chế độ phụ cấp thâm niên cho giáo viên. Sắp tới Chính phủ có đề án cải cách tiền lương, trong đó chắc chắn sẽ xem xét cải thiện lương cho giáo viên mầm non.
- Thưa Phó Thủ tướng, chúng ta đang trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Việc hình thành các khu công nghiệp, đô thị là điều tất yếu. Trong khi đó các cơ sở giáo dục mầm non tại các khu công nghiệp, cho con em công nhân hiện rất thiếu thốn - Vậy có nên hình thành một đề án riêng về giáo dục mầm non cho các "điểm nóng" này không?
Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân: Sau 2 năm sơ kết triển khai quyết định này, chúng ta thấy có những điển hình tốt về giáo dục mầm non nhưng mặt khác cũng có nơi như Đồng Nai, Bình Dương - có tỷ lệ khu công nghiệp lớn, dân nhập cư đông nên rất thiếu trường lớp . Theo tôi giải pháp này không nằm ở Chính phủ mà ở các địa phương vì : Nơi phát triển khu công nghiệp cao thì có nguồn thu dồi dào, nguồn thu thuế tăng, quỹ đất cũng dồi dào. Đó là nguồn lực tại chỗ, không cần Chính phủ phải hỗ trợ. Các địa điểm này dân nhập cư cao. Nếu quan niệm phát triển kinh tế mà không tính đến chỗ ở của công nhân, nơi học tập của con em công nhân là không được. Lâu nay chúng ta chưa gắn chặt chẽ quy hoạch phát triển kinh tế với quy hoạch dân cư, quy hoạch phát triển giáo dục.
Sau khi sơ kết 2 năm phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi Chính phủ sẽ ngồi lại với các địa phương trên để có giải pháp giải quyết vấn đề nhà ở cho công nhân cũng như trường học cho trẻ em.
- Thưa Phó thủ tướng, trong bối cảnh thực hiện Nghị quyết 11 của chính phủ, chúng ta vừa phải tiết kiệm chi tiêu vừa phải đảm bảo các mục tiêu an sinh xã hội, trong khi ngân sách cho giáo dục nói chung không thể tăng lên mà nhiệm vụ giáo dục mầm non giai đoạn mới lại rất nặng nề. Các ngành, các cấp và toàn xã hội sẽ phải chung tay giải quyết bài toán kinh phí cho giáo dục mầm non giai đoạn sắp tới như thế nào?
Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân: Thực ra Ngân sách dành cho giáo dục không đổi là 20% nhưng giá trị tuyệt đối thì có tăng thêm vì kinh tế phát triển. Bên cạnh đó 3 năm gần đây chúng ta đã đẩy mạnh hơn mức đóng góp của xã hội cho giáo dục nghề nghiệp, học nghề, đại học, cao đẳng, mức học phí tăng lên nghĩa là xã hội hóa cao hơn. Theo đó phần kinh phí từ ngân sách công lập cần tăng lên cho giáo dục cơ bản trong đó có giáo dục mầm non. Vì vậy tổng chi cho giáo dục mầm non sẽ tăng trong những năm tới. Bên cạnh đó chúng ta phải đẩy mạnh xã hội hóa ở các vùng có điều kiện, khuyến khích phát triển trường tư thục cho con em các gia đình có điều kiện. Năm trước chúng ta đã ưu tiên cho phổ cập lớp 9 , các năm tới cần ưu tiên cho phố cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi./.
Hoàng Hoa (TTXVN)
