Chỉ một bước chân nhỏ rời khỏi một bậc thang, Neil Armstrong đã trở thành người đầu tiên trên Trái đất đặt chân lên Mặt trăng vào ngày 20/7/1969, khiến ông trở thành người Mỹ được ca tụng nhiều nhất trong cuộc đua vào vũ trụ thời Chiến tranh Lạnh. Với bước chân đó, Armstrong, người qua đời hôm thứ Bảy, đã lập tức trở thành người hùng, một biểu tượng mà ông danh hiệu đã khiến ông vật lộn với nó trong suốt cuộc đời. Những từ đầu tiên ông thốt lên khi bước lên bề mặt Mặt trăng đã ghi dấu đậm nét trong lịch sử: "Đây là bước đi nhỏ bé của một con người, nhưng là bước nhảy vĩ đại của cả nhân loại" ("That's one small step for (a) man, one giant leap for mankind.") Ước tính 500 triệu người đã xem đoạn video đen trắng phát ảnh Armstrong trong bộ đồ phi hành gia màu trắng, bước đi thận trọng trên bề mặt hoang vắng của Mặt trăng. Là chỉ huy nhiệm vụ Apollo 11, cũng chính Armstrong đã thông báo về trung tâm kiểm soát dưới Trái đất về sự hạ cánh thành công của module đổ bộ. "Houston, căn cứ Tranquility đây. Đại bàng đã hạ cánh" - ông nói. Cùng phi hành gia Buzz Aldrin, Armstrong đã dành khoảng 2 giờ rưỡi khám phá khung cảnh xung quanh nơi hạ cánh. Ông mô tả bề mặt của Mặt trăng giống như được phủ một lớp bột than. Ông và Aldrin nhảy lên nhẹ nhàng trên Mặt trăng, dù cả hai mặc những bộ đồ phi hành gia vướng víu, nặng nề. Họ là những người đầu tiên cảm nhận được trọng lực của Mặt trăng, vốn chỉ bằng 1/6 Trái đất.
"Đây là bước đi nhỏ bé của một con người, nhưng là bước nhảy vĩ đại của cả nhân loại" (Nguồn: AFP)
Hai phi hành gia đã chụp ảnh, thu thập mẫu đất đá và triển khai các thiết bị nghiên cứu khoa học. Họ cũng cắm cờ Mỹ và đặt lại một tấm bia có dòng chữ: "Nơi đây, những con người tới từ hành tinh Trái đất đã lần đầu đặt chân lên Mặt trăng. Chúng tôi tới đây vì hòa bình của toàn nhân loại." Tổng thống Mỹ khi đó, Richard Nixon, đã đánh dấu sự kiện bằng một cú điện thoại lịch sử với các phi hành gia. "Với mọi người Mỹ, đây là ngày tự hào nhất trong đời chúng ta" - ông nói với Armstrong và Aldrin. Các phi hành gia trở lại Trái đất vào ngày 24/7, chấm dứt sứ mạng Apollo 11, cũng là lần thứ 2 và lần cuối cùng Armstrong vào vũ trụ. Tháng 9/1966, Armstrong đã bay cùng David Scott trên tàu Gemini 8 trong nhiệm vụ kết nối với tàu Agena Target Vehicle không người lái. Đây là lần đầu tiên hai tàu vũ trụ kết nối trong không gian. Sinh tại Wapakoneta, Ohio vào ngày 5/8/1930, Armstrong đã sớm mê mẩn những chiếc máy bay và đã làm việc ở một sân bay gần đó khi ông còn là một thiếu niên. Ông học bay từ năm 15 tuổi và có bằng lái máy bay trong sinh nhật thứ 16.
Neil Armstrong và Tổng thống Mỹ Barack Obama năm 2009 (Nguồn: AFP)
Là phi công Hải quân Mỹ, ông đã thực hiện 78 sứ mệnh bay trong cuộc Chiến tranh Triều Tiên. Ông nghiên cứu Kỹ thuật hàng không tại Đại học Purdue ở Indiana và sau đó nhận bằng Cử nhân Khoa học Kỹ thuật Hàng không Không gian tại Đại học Southern California. Năm 1955, ông là phi công bay thử cho Trạm bay Tốc độ cao ở Căn cứ Không quân Edwards tại California, nơi ông đã điều khiển 50 loại máy bay khác nhau. 7 năm sau đó, Armstrong được NASA lựa chọn làm phi hành gia ở Houston, Texas. Sau khi về hưu ở NASA vào năm 1971, Armstrong dạy kỹ thuật hàng không không gian tại Đại học Cincinnati trong gần một thập kỷ và ngồi ghế lãnh đạo trong nhiều công ty như Lear Jet, United Airlines và Marathon Oil. Dù nổi tiếng thế giới, Armstrong đã cố tránh xa ánh đèn sân khấu. Trong một cuộc phỏng vấn hiếm hoi, Armstrong cho kênh CBS biết hồi năm 2005 rằng ông không xứng đáng nhận sự quan tâm của dư luận cho việc là người đầu tiên lên Mặt trăng. "Tôi không được chọn để là người đầu tiên lên Mặt trăng. Tôi chỉ được chọn để chỉ huy chuyến bay đó. Sự ngẫu nhiên đã khiến tôi có vai trò đặc biệt đó" - ông nói.
Neil Armstrong và bộ đồ cùng ông làm nên lịch sử (Nguồn: AFP)
Trong hàng thập kỷ, Armstrong được cho là đã mắc lỗi phát âm trong câu nói nổi tiếng của không, khi quên nói chữ "a" trong câu "bước chân nhỏ bé của chỉ một con người." Nhưng 37 năm sau khi ông đáp xuống Mặt trăng, một chuyên gia Australia đã nghe lại đoạn băng ghi âm cuộc liên lạc giữa Trái đất và Mặt trăng, đã thấy Armstrong chẳng bỏ sót chữ a. Armstrong cũng bác bỏ các cáo buộc của những kẻ theo thuyết âm mưu, nói rằng cuộc hạ cánh lên Mặt trăng chỉ là một màn lừa gạt./.
Linh Vũ (Vietnam+)
