Chất lượng không khí tại thành phố Hà Nội sáng nay, 2/2, được cảnh báo phổ biến ở ngưỡng không tốt cho sức khỏe. (Ảnh: Hùng Võ/Vietnam+) Sáng nay, 2/2, hệ thống quan trắc không khí của Tổng cục Môi trường tại quận Long Biên và các ứng dụng quan trắc chất lượng không khí như Airvisual, PAM Air đều đưa ra cảnh báo nhiều khu vực nội thành Hà Nội có chất lượng không khí “rất xấu” cùng với nhận định “mọi người bị ảnh hưởng tới sức khỏe nghiêm trọng hơn.”
Đáng chú ý, tên Hà Nội đã xuất hiện ở vị trí thứ Nhất trong top danh sách “10 thành phố ô nhiễm nhất thế giới” được Hệ thống đo chất lượng không khí của Airvisual (thuộc Tổ chức IQAir có trụ sở chính tại Thụy Sỹ) quan trắc theo thời gian thực.
Càng về trưa, chỉ số AQI ở nhiều điểm đo có giảm, nhưng vẫn ở ngưỡng "không tốt cho sức khỏe."
Ô nhiễm lên ngưỡng “rất xấu”
Ghi nhận từ Cổng thông tin quan trắc môi trường Thủ đô Hà Nội vào lúc 7 giờ sáng nay cho thấy chỉ số AQI lên đến 182, ở ngưỡng “màu đỏ” theo cách tính chỉ số AQI của Mỹ và là ngưỡng “xấu” theo cách tính chỉ số AQI của Việt Nam.
Ở nhiều điểm đo khác, chỉ số AQI cũng ở ngưỡng “xấu” như: Minh Khai (Bắc Từ Liêm) với chỉ số AQI 182; Hàng Đậu180; Chi cục bảo vệ môi trường 175; Thành Công 173; Phạm Văn Đồng 172; Hoàn Kiếm169; Tây Mô 164...
Ghi nhận từ trạm quan trắc của Tổng cục Môi trường tại 556 Nguyễn Văn Cừ, quận Long Biên vào lúc 7 giờ sáng hôm nay cũng cho thấy kết quả chỉ số AQI đã tăng lên 146, ở ngưỡng “màu đỏ” theo cách tính chỉ số AQI của Mỹ và là ngưỡng “xấu” theo cách tính chỉ số AQI của Việt Nam.
Tới thời điểm 9 giờ, chỉ số AQI vẫn duy trì ở ngưỡng “xấu” với chỉ số bụi mịn PM 2.5 lên đến 167 1µg/m³. Ở ngưỡng này, những người bình thường bắt đầu có các ảnh hưởng tới sức khỏe, nhóm người nhạy cảm có thể gặp những vấn đề về sức khỏe nghiêm trọng hơn.
Hệ thống đo chất lượng không khí của Airvisual (thuộc Tổ chức IQAir có trụ sở chính tại Thụy Sỹ) vào lúc 7 giờ sáng cũng đã hiện thị ngưỡng “màu đỏ” ở hầu hết các điểm đo với chỉ số AQI phổ biến từ 169-194. Thậm chí, một số điểm đo ở Tây Hồ chỉ số AQI lên tới 252, ngưỡng "màu tím." Theo đó, tên Hà Nội xuất hiện ở vị trí thứ 2 trong top danh sách “10 thành phố ô nhiễm nhất thế giới” được Airvisual quan trắc.
[Sau dịp nghỉ Tết ""sạch,"" chất lượng không khí ở Hà Nội lại ""xấu""]
Đến thời điểm 9 giờ sáng, tên Hà Nội xuất hiện ở vị trí thứ Nhất trong top danh sách “10 thành phố ô nhiễm nhất thế giới” được Airvisual quan trắc. Tại thời điểm này, chỉ số AQI tại khu vực Tây Hồ đã tăng lên tới 269. Một số điểm đo khác cũng hiển thị ngưỡng cảnh báo "màu tím" với chỉ số AQI cao như khu vực quận Long Biên 217; Tô Ngọc Vân 255; Khu công nghiệp Nội Bài ở Sóc Sơn 208...
Ghi nhận trên Trang thông tin điện tử và nền tảng ứng dụng PAM Air trong sáng nay cũng hiện thị ngưỡng “màu đỏ” ở hầu hết các điểm đo.
Thậm chí, một số khu vực đã tăng lên ngưỡng “màu tím” - chất lượng không khí ở ngưỡng “rất xấu” theo cách tính chỉ số AQI của Việt Nam như: Ô Chợ Dừa 204; Thượng Đình 222; Thị xã Sơn Tây 214; Trần Quang Khải 201; Hạ Đình 227; Bà Triệu 201...
Đáng chú ý, chất lượng không khí ở ngưỡng cảnh báo "rất xấu" không chỉ xuất hiện ở khu vực Hà Nội, mà còn phổ biến ở các tỉnh lên cận với chỉ số AQI cao như: Hà Nam 227; Hưng Yên 204; Nam Định 244; Vân Giang (Ninh Bình) 240; Tam Điệp 225...
Chất lượng không khí tại thành phố Hà Nội sáng 2/2. (Ảnh chụp màn hình) Cần xác định các thành phần trong bụi
Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, các nguồn bụi mịn chính thường xuyên tác động đến chất lượng không khí tại các khu đô thị, đặc biệt là Hà Nội gồm bụi do giao thông, bụi đất lơ lửng, tro bay từ các bếp than tổ ong và đốt sinh khối, bụi có nguồn gốc từ chất thải...
Nồng độ bụi ở Hà Nội gia tăng theo đà phát triển kinh tế và tốc độ tăng trưởng các phương tiện giao thông cơ giới. Theo thống kê, ở Hà Nội có khoảng 5,8 triệu xe máy, vài trăm nghìn ôtô. Năm 2019, số lượng phương tiện giao thông tăng 15% so với những năm trước, chưa kể số lượng phương tiện giao thông di chuyển qua thành phố cũng rất lớn.
Những bất cập trong hệ thống giao thông cùng với việc quy hoạch đô thị ở Hà Nội cũng khiến ô nhiễm trầm trọng hơn. Trong đó, xe máy chiếm 81% phương thức lưu thông so với 11% từ xe buýt, do đó lượng phát thải tính trên đầu người rất cao…
Ở góc độ chuyên gia, giáo sư Phạm Duy Hiển (Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam) cho rằng những nguồn bụi khác nhau có thành phần nguyên tố khác nhau, nhờ đó có thể nhận dạng và phân định phần đóng góp của từng nguồn bụi tại nơi quan trắc. Việc này không hề đơn giản vì nhiên liệu khi bị cháy phát ra cả hạt lẫn khí độc. Sau khi lan truyền trong khí quyển, khí độc lại chuyển hóa thành hạt.
Theo ông Hiển, trong khói bụi từ xe có dạng hạt, bao gồm bụi đất do xe tốc lên từ đường, vỉa hè, sản phẩm bào mòn động cơ, phanh, lốp, và hạt thải ra từ ống xả rất độc do nhiên liệu không cháy hết. Ở dạng khí, có các oxit như NOx, CO, khí hữu cơ, trong đó đáng chú ý nhất là benzene vì dễ gây ung thư. Benzene được pha vào xăng để tăng chỉ số octane thay cho xăng pha chì trước đây.
Xe còn thải ra khí SO2 từ các động cơ diesel chạy bằng dầu có chứa lưu huỳnh. NO2, SO2 và benzene có nồng độ rất cao trong nội thành, nhất là tại các giao lộ ở cửa ngõ thành phố. Khi lan truyền trong khí quyển, các khí độc nói trên tương tác với nhiều khí khác do phản ứng quang hóa dưới ánh sáng Mặt trời sẽ chuyển hóa thành hạt thứ cấp. Do đó, để xác định nguồn gốc bụi mịn cần xác lập định lượng về các thành phần nguyên tố và hợp chất chứa bên trong hạt bụi quan trắc.
Theo giáo sư Phạm Duy Hiển, quan trắc môi trường, xây các trạm tự động chỉ đưa ra những thông tin giúp quản lý,chứ không trực tiếp làm giảm ô nhiễm. Bởi vậy, để giảm bụi, trước hết các cơ quan quy hoạch và quản lý đô thị cần kiểm kê các nguồn phát thải, từ đó xây dựng cơ sở dữ liệu, vừa làm căn cứ cho quy hoạch phát triển và quản lý đô thị, vừa làm đầu vào cho các mô hình phát tán trong nghiên cứu môi trường không khí.
Vì vậy, vị chuyên gia kiến nghị đã đến lúc phải chấp nhận những giải pháp triệt để nhất, có thể tốn kém và gây xáo trộn lớn đến cuộc sống của người dân, nhưng lại làm thay đổi hẳn diện mạo Thủ đô theo hướng hiện đại như các nước tiên tiến. Đó là việc cần di dời một số trường đại học ra ngoại ô để xây các công viên; cắt giảm đăng ký, tiến đến cấm dần xe máy; mở rộng khu phố đi bộ quanh phố cổ, tại đây chỉ cho phép xe điện và (có thể)xe buýt; dẹp chiếm dụng vỉa hè, tiến hành tân trang vỉa hè; cấm hẳn bếp than tổong; nâng chất lượng xăng, dầu.
Ngoài ra, cần rút ra những bài học đắt giá về quản lý để tránh ô nhiễm không khí cho những khu đô thị mới ở ngoại thành và các nơi khác trong cả nước. Người dân phải từ bỏ nhiều thói quen cũ, nhanh chóng thích nghi nếp sống trong một đô thị văn minh, hiện đại...
Về phía cơ quan quản lý, Tổng cục Môi trường cũng đưa ra khuyến cáo trước mắt, tại các thành phố lớn, người dân nên cập nhật thường xuyên tình trạng chất lượng không khí, trong những khoảng thời gian ô nhiễm không khí tăng cao nên sử dụng khẩu trang chống bụi và hạn chế các hoạt động ngoài trời, hạn chế mở cửa sổ.../.
