Gắn kết vai trò của cộng đồng trong gìn giữ di sản làng cổ Đường Lâm ở thị xã Sơn Tây, Hà Nội bằng cách tạo ra lợi ích cho người dân từ khai thác du lịch, nâng cao ý thức của họ trong việc chung tay bảo tồn là vấn đề cốt yếu để bảo tồn và phát huy giá trị di tích làng cổ Đường Lâm một cách bền vững.
Nội dung này được đặt ra tại hội thảo “Chung tay gìn giữ giá trị của viên ngọc quý-Làng cổ Đường Lâm” do Liên hiệp khoa học phát triển du lịch bền vững phối hợp cùng Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hà Nội tổ chức sáng 8/6.
Một trong những cách tạo lợi ích cho người dân làng cổ Đường Lâm được đưa ra tại hội thảo là cách tạo sản phẩm du lịch nông nghiệp và giải pháp này có tính khả thi vì hầu hết người dân Đường Lâm làm nông nghiệp. Các sản phẩm du lịch hấp dẫn có tính khả thi cao như như tour du lịch mùa lúa chín (tham quan đồng lúa chín, tham gia lửa trại, ngủ đêm trên cánh đồng), du lịch tìm hiểu nông thôn (tham gia cấy lúa, bắt cua, cá ngoài đồng, trồng rau), nghỉ ngơi, thư giãn (thả diều, hái sen, lưu trú tại nhà dân), thưởng thức ẩm thực làng quê (đặc sản đồng nội, món ăn truyền thống), sáng tạo sản phẩm truyền thống địa phương, tham quan làng cổ, di tích...
Cơ quan chức năng cũng cần hướng dẫn, đào tạo cho người dân những kỹ năng làm du lịch, hướng dẫn người dân làm dịch vụ du lịch hộ gia đình, làm ra các sản phẩm du lịch mới, tham gia các chương trình du lịch, tương tự như mô hình du lịch ở Hội An hay một số khu vực tương tự. Các chính sách phải có sự công bằng và phải có sự đồng thuận của người dân, làm rõ những lợi ích người dân được hưởng (phân chia lợi ích vé tham quan, kinh phí Nhà nước đầu tư trùng tu…). Khi người dân được hưởng lợi từ chính làng cổ của mình, họ sẽ tích cực gìn giữ giá trị di sản cha ông để lại và gắn bó với nghề nông nghiệp bao đời nay.
Các nhà khoa học, nhà nghiên cứu cũng cho rằng sự tham gia của cộng đồng là một trong những giải pháp quan trọng trong công tác quy hoạch bảo tồn và xây dựng khu vực làng cổ bởi chính họ là chủ thể của di sản, đang nắm giữ di sản. Việc giữ gìn nhà cổ ít nhiều ảnh hưởng đến đời sống người dân, do vậy việc bảo tồn nhà cổ phải có sự đồng thuận của người dân, phải có sự trao đổi, hướng dẫn và tháo gỡ khó khăn. Sự tự nguyện tham gia hoạt động bảo tồn của người dân sẽ có hiệu quả tốt đối với việc bảo tồn tổng thể, giảm thiểu kinh phí đầu tư xây dựng.
Điều cần thiết trong lúc này là các cơ quan liên quan cần tuyên truyền ý nghĩa, tầm quan trọng của di tích làng cổ Đường Lâm và ý nghĩa công tác bảo tồn làng cổ đối với người dân.
Phó giáo sư, tiến sỹ Đặng Văn Bài, Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam cho rằng cần nhìn nhận rõ vai trò của cộng đồng trong gìn giữ và phát huy giá trị di sản làng cổ. Trong khi di sản va chạm với họ hàng ngày, họ không được hưởng lợi từ di sản thì không muốn gắn bó. Việc trả lại danh hiệu làng cổ vừa qua là tiếng chuông cảnh tỉnh cho các nhà quản lý và cần phải nhanh chóng tìm sự gắn kết giữa di sản với cộng đồng, giải quyết xung đột giữa bảo tồn và phát triển./.
Nội dung này được đặt ra tại hội thảo “Chung tay gìn giữ giá trị của viên ngọc quý-Làng cổ Đường Lâm” do Liên hiệp khoa học phát triển du lịch bền vững phối hợp cùng Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hà Nội tổ chức sáng 8/6.
Một trong những cách tạo lợi ích cho người dân làng cổ Đường Lâm được đưa ra tại hội thảo là cách tạo sản phẩm du lịch nông nghiệp và giải pháp này có tính khả thi vì hầu hết người dân Đường Lâm làm nông nghiệp. Các sản phẩm du lịch hấp dẫn có tính khả thi cao như như tour du lịch mùa lúa chín (tham quan đồng lúa chín, tham gia lửa trại, ngủ đêm trên cánh đồng), du lịch tìm hiểu nông thôn (tham gia cấy lúa, bắt cua, cá ngoài đồng, trồng rau), nghỉ ngơi, thư giãn (thả diều, hái sen, lưu trú tại nhà dân), thưởng thức ẩm thực làng quê (đặc sản đồng nội, món ăn truyền thống), sáng tạo sản phẩm truyền thống địa phương, tham quan làng cổ, di tích...
Cơ quan chức năng cũng cần hướng dẫn, đào tạo cho người dân những kỹ năng làm du lịch, hướng dẫn người dân làm dịch vụ du lịch hộ gia đình, làm ra các sản phẩm du lịch mới, tham gia các chương trình du lịch, tương tự như mô hình du lịch ở Hội An hay một số khu vực tương tự. Các chính sách phải có sự công bằng và phải có sự đồng thuận của người dân, làm rõ những lợi ích người dân được hưởng (phân chia lợi ích vé tham quan, kinh phí Nhà nước đầu tư trùng tu…). Khi người dân được hưởng lợi từ chính làng cổ của mình, họ sẽ tích cực gìn giữ giá trị di sản cha ông để lại và gắn bó với nghề nông nghiệp bao đời nay.
Các nhà khoa học, nhà nghiên cứu cũng cho rằng sự tham gia của cộng đồng là một trong những giải pháp quan trọng trong công tác quy hoạch bảo tồn và xây dựng khu vực làng cổ bởi chính họ là chủ thể của di sản, đang nắm giữ di sản. Việc giữ gìn nhà cổ ít nhiều ảnh hưởng đến đời sống người dân, do vậy việc bảo tồn nhà cổ phải có sự đồng thuận của người dân, phải có sự trao đổi, hướng dẫn và tháo gỡ khó khăn. Sự tự nguyện tham gia hoạt động bảo tồn của người dân sẽ có hiệu quả tốt đối với việc bảo tồn tổng thể, giảm thiểu kinh phí đầu tư xây dựng.
Điều cần thiết trong lúc này là các cơ quan liên quan cần tuyên truyền ý nghĩa, tầm quan trọng của di tích làng cổ Đường Lâm và ý nghĩa công tác bảo tồn làng cổ đối với người dân.
Phó giáo sư, tiến sỹ Đặng Văn Bài, Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam cho rằng cần nhìn nhận rõ vai trò của cộng đồng trong gìn giữ và phát huy giá trị di sản làng cổ. Trong khi di sản va chạm với họ hàng ngày, họ không được hưởng lợi từ di sản thì không muốn gắn bó. Việc trả lại danh hiệu làng cổ vừa qua là tiếng chuông cảnh tỉnh cho các nhà quản lý và cần phải nhanh chóng tìm sự gắn kết giữa di sản với cộng đồng, giải quyết xung đột giữa bảo tồn và phát triển./.
Đinh Thị Thuận (TTXVN)
