(Nguồn: Reuters) CNN/AFP đưa tin khi Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đến Sochi, cả Mỹ và Nga đều bày tỏ hy vọng cải thiện quan hệ song phương, trong đó có cả sự hợp tác trong vấn đề Syria.
Tuy nhiên, những khác biệt và căng thẳng giữa hai nước vẫn chưa có khả năng được tháo gỡ.
Theo CNN, ông Mike Pompeo rõ ràng muốn tìm kiếm một sự khôi phục quan hệ với Nga khi ông đến thành phố nghỉ dưỡng Sochi ở miền Nam nước Nga, nhưng trong các cuộc đối thoại đề cập đến gần như tất cả các vấn đề nóng trong quan hệ Mỹ-Nga, thì những khác biệt về địa chính trị giữa Moskva và Washington vẫn không có gì tiến triển.
Những dấu hiệu tan băng
Phát biểu với người đồng cấp Nga Sergei Lavrov ngay trước một cuộc họp kín tại thành phố nghỉ dưỡng Sochi, ông Pompeo nói: “Ngày hôm nay tôi có mặt ở đây bởi Tổng thống Trump rất muốn cải thiện mối quan hệ này.”
Theo AFP, ông Pompeo, cũng giống như hầu hết những nhân vật trong giới tinh hoa chính trị Mỹ, trừ ông Trump, là người vẫn luôn lớn tiếng chỉ trích ông Putin, giờ đây lại nói rằng hai nước đã tìm ra những lĩnh vực có thể hợp tác, đồng thời bày tỏ lạc quan về khả năng phá vỡ thế bế tắc trong vấn đề Syria.
[Tổng thống Nga để ngỏ khả năng gặp nhà lãnh đạo Mỹ tại G20]
Ông phát biểu với báo giới tại sân bay trước khi lên đường sang Nga: “Chúng tôi đã có một cuộc đối thoại hiệu quả về những đường lối tiếp theo tại Syria, những vấn đề chúng tôi có thể hợp tác cùng nhau, những lĩnh vực chúng tôi chia sẻ những mối quan tâm chung về cách để xúc tiến tiến trình chính trị.”
Trong vấn đề Syria, nơi xảy ra cuộc nội chiến đã kéo dài 8 năm mà Nga và Mỹ đứng ở hai bên chiến tuyến, ông Pompeo cho biết ông và ông Putin đã nhất trí về các đường lối giúp vấn đề Syria tiến triển với một ủy ban do người Syria dẫn đầu sẽ viết lại hiến pháp với mong muốn chấm dứt cuộc xung đột.
Với tư cách là quan chức cấp cao Mỹ đầu tiên trong vòng 10 tháng qua gặp gỡ Tổng thống Nga, ông Pompeo đã có gần hai giờ thảo luận với Putin tại dinh thự bên rừng của ông ở khu nghỉ dưỡng Sochi bên bờ Biển Đen.
AFP dẫn lời Putin nói với ông Pompeo: “Tôi rất vui mừng vì ông đã đến thăm Nga để giúp ích cho mối quan hệ Nga-Mỹ và thúc đẩy sự phát triển nó.”
Lãnh đạo Nga cũng nhấn mạnh hai bên nên “khôi phục hoàn toàn” các mối quan hệ.
Về phần mình, ông Lavrov cũng ngụ ý rằng mối quan hệ đang ấm lên, và bày tỏ tin tưởng rằng bản cáo trạng của Mueller về việc Nga can thiệp bầu cử Mỹ đã chấm dứt.
Ông nói: “Chúng tôi nhất trí nối lại các kênh liên lạc; Chúng đã bị đóng băng, không chỉ bởi những làn sóng cáo buộc vô căn cứ chống lại chúng tôi xung quanh nỗ lực gây ảnh hưởng lên kết quả cuộc bầu cử Mỹ và một âm mưu thông đồng nào đó giữa các thành viên cấp cao nhất trong chính phủ Mỹ.”
Nhiều bất đồng tồn tại
Bất chấp sự lạc quan của cả hai phía, Nga và Mỹ vẫn mâu thuẫn trong nhiều vấn đề cốt lõi.
Theo AFP, chỉ ba ngày trước, ông Pompeo trong một bài phát biểu của mình còn nói rằng, ông không cố gắng để hòa giải với Nga, mà đúng hơn là cố tìm ra những lợi ích chung giữa hai bên.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và người đồng cấp Nga Sergei Lavrov. (Nguồn: TASS/Getty) Ông nói với báo giới: “Đây không phải là nỗ lực thúc đẩy quan hệ mà chỉ là nỗ lực tìm ra các giải pháp, sự thỏa hiệp, những lĩnh vực mà cả hai có chung lợi ích.”
Ông Pompeo cho biết chính quyền Trump đã nói rõ với Nga rằng Washington muốn Nga chấm dứt hỗ trợ cho chế độ Nicolas Maduro ở Venezuela.
Đáp lại, cũng trong cuộc họp báo chung ở Sochi, Lavrov đã nhắc đến “thành tích” của Mỹ trong những nỗ lực thay đổi các chế độ trên khắp thế giới.
Hai nhà ngoại giao hàng đầu hai nước cũng không cùng chung quan điểm về cuộc khủng hoảng Ukraine khi Pompeo nói ông kêu gọi Nga thả các thủy thủ Ukraine đã bị Nga bắt giữ từ tháng 11/2018 và đàm phán với tổng thống mới của Ukraine để phá vỡ thế bế tắc trong cuộc xung đột của Nga với Ukraine.
Ông cũng tái khẳng định rằng chính quyền Trump không công nhận việc Nga sáp nhập Bán đảo Crimea hồi năm 2014- điều mà chính phủ Nga luôn khẳng định là sẽ không có gì phải đàm phán nữa.
Một vấn đề quan trọng khác luôn phủ bóng lên thiện ý sưởi ấm quan hệ với Nga của Trump là những cáo buộc về việc êkíp tranh cử của ông đã thông đồng với thế lực thù địch để thay đổi kết quả cuộc bầu cử 2016 và gây trở ngại cho đối thủ Hillary Clinton.
Phát biểu ngay trước cuộc họp báo chung với người đồng cấp Nga, ông Pompeo thừa nhận vẫn còn nhiều bất đồng sâu sắc về vụ cáo buộc Nga can thiệp bầu cử Mỹ, đồng thời cảnh cáo Nga không nhúng tay vào cuộc bầu cử năm tới.
Về phần mình, Lavrov chỉ trích “những kẻ đã thổi phồng vấn đề” và nói rằng “rõ ràng những lời suy đoán đó là hoàn toàn hư cấu."
Lý do của sự thay đổi thái độ
Theo CNN, giọng điệu của Mỹ và Nga đã thay đổi rõ rệt trong tháng qua. Sau vụ đảo chính bất thành ở Venezuela hôm 30/4, ông Pompeo và ông Lavrov đã có một cuộc điện đàm mang tính thăm dò.
Chỉ một tuần sau, hai quan chức đã có một giờ ngồi nói chuyện với nhau bên lề hội nghị thượng đỉnh Hội đồng Bắc Cực ở Phần Lan, nơi mà cả hai dường như đã lạc quan hơn khi nói về những thành quả, mà theo ông Lavrov thì đó là “một bước tiến triển vô cùng ý nghĩa” còn Pompeo thì bày tỏ “mong muốn bắt đầu nỗ lực và tìm kiếm những con đường mà chúng ta có thể đạt được những tiến triển thực thụ.”
Lý do quan trọng nhất của sự tan băng này có lẽ là cuộc điện đàm kéo dài 90 phút mới đây giữa Putin và Trump, cuộc nói chuyện lần đầu tiên trong nhiều tháng qua giữa hai nhà lãnh đạo, mà theo Lavrov thì hai tổng thống đã “tái khẳng định” mong muốn “kéo mối quan hệ Mỹ-Nga ra khỏi tình trạng ảm đạm hiện nay.”
Câu hỏi đặt ra là Trump và Putin sẽ làm thế nào để đạt được điều này. Hội nghị thượng đỉnh G20 vào tháng tới ở Nhật Bản có thể là một không gian mở khác để hai bên đối thoại.
Ông Trump đã nói ông sẽ gặp Putin bên lề cuộc họp này, còn Lavrov khi được hỏi về khả năng diễn ra cuộc gặp 1-1 cho biết “nếu Nga chính thức đưa ra đề xuất này thì chúng tôi chắc chắn sẽ đáp ứng một cách tích cực."
Những tiếp xúc ngoại giao cấp cao giữa Mỹ và Nga đã khiến truyền thông nhà nước Nga đặt ra nhiều kỳ vọng về tiềm năng quan hệ song phương được thực sự điều chỉnh.
Evgeny Popov, người dẫn chương trình trên một kênh truyền hình lớn của Nga, viết trên Twitter ngay trước cuộc gặp ở Sochi: “Chúng tôi đang tiến đến gần một sự thay đổi lớn trong quan hệ với Mỹ. Hãy thắt đai an toàn"./.
