Ảnh minh họa. (Nguồn: TTXVN) Chương trình đào tạo nghề cho lao động nông thôn giai đoạn 2016-2020 có tổng kinh phí là 12.600 tỷ đồng và đào tạo nghề cho 5,5 triệu lao động. Đặc biệt, trong giai đoạn này, mục tiêu đặt ra là đào tạo nghề cho lao động nông thôn phải sát với thực tiễn, gắn với các mô hình sản xuất.
Tại Hội nghị toàn quốc công tác Đào tạo nghề nông nghiệp cho lao động nông thôn do Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức ngày 23/3 tại Hà Nội, đã có không ít những câu chuyện thực tiễn đáng phải suy ngẫm về chương trình này.
Đăng ký học nghề chỉ để lấy tiền?
Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung nhấn mạnh, sau 6 năm thực hiện Đề án dạy nghề cho lao động nông thôn (Đề án 1956), đến nay đã có trên 5 triệu lao động nông thôn được học nghề, trong đó có gần 3,5 triệu lao động nông thôn được đào tạo, hỗ trợ theo chính sách của Quyết định 1956 với trên 40% học nghề nông nghiệp, gần 60% học nghề phi nông nghiệp.
Bộ trưởng cho hay, kết quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn đã góp phần nâng tỷ lao động qua đào tạo từ 28% năm 2009 lên 53% năm 2016; nâng năng suất lao động xã hội từ 37,9 triệu đồng năm 2009 lên 84,5 triệu đồng năm 2016 và thực hiện chuyển dịch cơ cấu lao động xã hội từ 51,5% làm nông nghiệp năm 2009, xuống còn khoảng 44% năm 2015, giảm 7,5%.
Đặc biệt, sau 6 năm thực hiện đào tạo nghề cho lao động nông thông, nhận thức của người dân về học nghề có sự chuyển biến căn bản, từ chỗ tham gia học nghề để được hỗ trợ tiền ăn, học cho biết chuyển sang học nghề để nắm bắt khoa học, kỹ thuật áp dụng vào sản xuất, để có kiến thức, kỹ năng tìm được việc làm có thu nhập cao, làm giàu và giảm nghèo bền vững.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhấn mạnh “Có những xã đào tạo tập trung khoảng 600 người cho một nghề hoạn lợn. Nếu đào tạo nghề thật, có việc làm thật thì còn được nhưng nếu chỉ ‘đánh trống ghi tên', ghi như vậy để chi tiền thì sao? Thực trạng này có hay không và là cá biệt hay phổ biến?”
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung đề nghị tập trung phân tích rõ vấn đề lựa chọn ngành đào tạo, chuyển dịch nghề, sinh kế như thế nào để phù hợp với tình hình sản xuất của địa phương.
Lựa chọn ngành nghề đào tạo nghề cho lao động nông thôn phải phù hợp với tình hình sản xuất của địa phương. (Ảnh minh họa: TTXVN) Chỉ đào tạo khi có “đích đến”
Trong chương trình đào tạo nghề cho lao động nông thôn giai đoạn 2016-2020 đã nêu rõ, các địa phương chỉ tổ chức đào tạo nghề cho lao động nông thôn khi dự báo được nơi làm việc và mức thu nhập của người lao động sau khi học nghề. Điều kiện ràng buộc này nhằm đảm bảo thực hiện mục tiêu sau đào tạo, ít nhất 80% số người học có việc làm mới.
Ông Nguyễn Hữu Phước, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Bến Tre cho rằng địa phương nào cũng muốn chỉ đào đạo khi dự báo nhu cầu việc làm và dự báo thu nhập: “Ai cũng muốn đào tạo nghề gì ra là có người sử dụng, có nơi làm việc nhưng đây là điểm rất khó, thực tế trình độ lao động nông nghiệp, phương tiện kỹ thuật chưa đáp ứng được. Chúng ta cần phải thay đổi nhận thức của người dân, tạo điều kiện để sản xuất nông nghiệp sạch.”
“Đào tạo xong giải quyết việc làm được nhưng thời gian làm việc là bao lâu, chất lượng việc làm như thế nào cũng là vấn đề cần được tính toán,” ông Nguyễn Hữu Phước nhấn mạnh.
Đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại các tỉnh miền núi phía Bắc càng khó khăn gấp bội khi đào tạo phải gắn với việc làm. Những địa phương này không nhiều khu công nghiệp nhưng người lao động lại ít muốn đi xa. Đào tạo cho lao động nông nghiệp chỉ loanh quanh tại địa bàn, cơ chế giải quyết việc làm sau đào tạo vì thế càng khó khăn.
Ông Nguyễn Trung Thảo, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Cao Bằng cho biết, với đặc thù là tỉnh miền núi, có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều cao nên việc đào tạo nghề cho người nông dân nhằm nâng cao thu nhập là việc rất khó khăn.
Cơ sở vật chất thiếu thốn, nhận thức và điều kiện phát triển sản xuất của người dân còn hạn chế. Do đó, Cao Bằng đang xây dựng kế hoạch lựa chọn 27 ngành nghề phù hợp với địa bàn, tập trung vào phát triển cây trồng vật nuôi có thế mạnh của địa phương gắn với công tác chế biến để gắn đào tạo nghề với việc làm. Đào tạo cho người nông dân được thực hiện trên cơ sở phát triển sản xuất của doanh nghiệp.
Mục tiêu ít nhất 80% số người học có việc làm mới hoặc tiếp tục làm nghề cũ nhưng có năng suất, thu nhập cao hơn có lẽ sẽ là bài toán đòi hỏi các địa phương phải gắn đào tạo nghề với kế hoạch phát triển sản xuất của địa phương. Đào tạo nghề cho lao động nông thôn phải thực sự góp phần vào sự phát triển kinh tế của địa phương, tránh lãng phí nguồn lao động./.
