Giáo viên vừa thiếu về số lượng, vừa yếu về chất lượng, cơ sở vật chất không đáp ứng yêu cầu, ý thức học tập của học sinh còn kém… Đó là những khó khăn chồng chất khi thực hiện Đề án ngoại ngữ 2020 mà lãnh đạo các sở giáo dục và đào tạo đã chỉ ra tại “Hội nghị triển khai đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008-2020” do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức sáng nay, ngày 19/10/2011.
Giáo viên thiếu và yếu
Đại diện Sở Giáo dục và Đào tạo Đà Nẵng cho biết, khi triển khai Đề án, nhất là bậc tiểu học, vấn đề khó khăn và nan giải nhất vẫn là yêu cầu của đội ngũ giáo viên giảng dạy tiếng Anh bậc này phải đảm bảo tiêu chuẩn của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định (trình độ B2) và có kỹ năng, nghiệp vụ sư phạm để giảng dạy cho đối tượng học sinh tiểu học. Giáo viên thiếu cả về số lượng lẫn năng lực chuyên môn và năng lực sư phạm.
Để khắc phục tình trạng này, đầu năm 2011, Đà Nẵng đã rà soát, điều tra thực trạng đội ngũ giáo viên tiếng Anh tiểu học và phối hợp với trường Đại học Ngoại ngữ thuộc Đại học Đà Nẵng để bồi dưỡng.
Tuy nhiên, theo lãnh đạo Sở này, do kinh phí địa phương eo hẹp nên việc tổ chức các lớp chuyên sâu và hỗ trợ cho giáo viên tham gia các khóa học và kiểm tra chứng chỉ B2 còn hạn chế.
Tại Hải Dương, tình hình cũng tương tự. Theo ông Lương Văn Cầu, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh này, cho đến nay, đội ngũ giáo viên tiếng Anh ở các trường trong tỉnh đã đủ về số lượng, với 100% giáo viên đạt chuẩn về trình độ đào tạo. Nhưng hạn chế là giáo viên được đào tạo từ các nguồn khác nhau. Số lượng giáo viên được đào tạo chính quy từ các cơ sở đào tạo về ngoại ngữ có chất lượng còn thấp. Số lượng lớn giáo viên được đào tạo theo hình thức không chính quy, hoặc giáo viên chuyển từ tiếng Nga sang dạy tiếng Anh…
Do đó, năng lực ngoại ngữ và năng lực giảng dạy của một bộ phận lớn giáo viên còn hạn chế. Điều này là thách thức lớn khi thực hiện triển khai dạy chương trình mới. Qua các đợt khảo sát, đánh giá năng lực ngoại ngữ, tỷ lệ giáo viên chưa đạt trình độ năng lực theo yêu cầu còn chiếm tỷ lệ cao ở cả 3 cấp tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông.
Cũng theo ông Cầu, bên cạnh trình độ, năng lực ngoại ngữ chưa đáp ứng được, nhiều giáo viên còn yếu cả về phương pháp giảng dạy do ý thực tự bồi dưỡng chưa cao và do chưa có nhiều cơ hội được tham gia các lớp bồi dưỡng do các chuyên gia có nhiều kinh nghiệm giảng dạy, có ít cơ hội được giao lưu, học hỏi kinh nghiệm của các giáo viên từ những nước nói tiếng Anh.
Thừa nhận vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Vinh Hiển nhận định, khó khăn trước mắt còn nhiều nhất là khâu đào tạo và bồi dưỡng được đội ngũ giáo viên đạt chuẩn. Trong khi đó, số lượng giáo viên tham gia đề án rất lớn, lên đến gần 80.000 người.
Đây thự sự là bài toán khó cho ngành giáo dục.
Trường lớp cũng không đạt… chuẩn
Không chỉ khó khăn về giáo viên, cơ sở vật chất cũng là vấn đề nan giải. Theo ông Lương Văn Cầu, ở nhiều trường, các thiết bị tối thiểu cho việc học tiếng như đài, băng, đĩa CD, các thiết bị nghe nhìn khác còn chưa đủ hoặc cũ, hỏng, không đảm bảo chất lượng, chưa được mua sắm, bổ sung kịp thời. Hầu hết các trường chưa có phòng học ngoại ngữ riêng. Các thiết bị hiện đại như máy chiếu đa năng, máy chiếu vật thể… còn ít. Nhiều trường, nhất là các trường tiểu học gặp khó khăn trong việc tăng cường cơ sở vật chất, mua sắm, bổ sung, thay thế thiết bị do kinh phí hạn chế.
Theo đó, ông Cầu kiến nghị Ban quản lý Đề án cần chỉ đọa mua sắm trang thiết bị tối thiểu dạy học ngoại ngữ theo quy định của Bộ như đài, băng, đĩa CD… và dần tăng cường các trang thiết bị theo hướng hiện đại. Đầu tư xây dựng các phòng học thông thường (sử dụng dạy học ngoại ngữ) và phòng bộ môn ngoại ngữ theo tiêu chuẩn của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình dạy và học ngoại ngữ
Đây cũng là kiến nghị của ông Trần Minh Cả, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Nam. Ông Cả cho biết, để dạy ngoại ngữ rất cần các thiết bị hỗ trợ nhưng tại các trường đều thiếu thiết bị nghe nhìn, băng đĩa. Học sinh chỉ nghe giáo viên nói trong khi giáo viên cũng nói tiếng Anh theo giọng của người Việt nên không hiệu quả.
Cũng theo ông Cả, việc học đơn điệu khiến cho học sinh không hứng thú. Lớp học quá đông nên không hiệu quả. “Học sinh vẫn chỉ coi ngoại ngữ như là một môn học thông thường, học để thi, qua ‘cầu’ là thôi”, ông Cả nói.
Đây cũng là vấn đề được Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đặc biệt quan tâm khi tham dự Hội nghị sáng nay. Phó Thủ tướng nhấn mạnh, các địa phương cần chú trọng việc tuyên truyền thay đổi nhận thức từ phía giáo viên và học sinh để đạt được mục tiêu chính của Đề án: Ngoại ngữ trở thành phương tiện để làm việc trong môi trường quốc tế, biến ngoại ngữ trở thành thế mạnh của người dân Việt Nam. Muốn như vậy, cần phải thay đổi động lực học từ "học để thi" thành "học để sử dụng". Trước mắt, cần tập trung dạy và học tiếng Anh vì đây là ngôn ngữ phổ biến và là ngôn ngữ chính của một số nền kinh tế mạnh nhất thế giới. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cũng khẳng định, về lâu dài các ngôn ngữ khác như Tây Ban Nha, Ý, Trung Quốc... cũng cần được mở rộng dạy và học hơn nữa.
Giáo viên thiếu và yếu
Đại diện Sở Giáo dục và Đào tạo Đà Nẵng cho biết, khi triển khai Đề án, nhất là bậc tiểu học, vấn đề khó khăn và nan giải nhất vẫn là yêu cầu của đội ngũ giáo viên giảng dạy tiếng Anh bậc này phải đảm bảo tiêu chuẩn của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định (trình độ B2) và có kỹ năng, nghiệp vụ sư phạm để giảng dạy cho đối tượng học sinh tiểu học. Giáo viên thiếu cả về số lượng lẫn năng lực chuyên môn và năng lực sư phạm.
Để khắc phục tình trạng này, đầu năm 2011, Đà Nẵng đã rà soát, điều tra thực trạng đội ngũ giáo viên tiếng Anh tiểu học và phối hợp với trường Đại học Ngoại ngữ thuộc Đại học Đà Nẵng để bồi dưỡng.
Tuy nhiên, theo lãnh đạo Sở này, do kinh phí địa phương eo hẹp nên việc tổ chức các lớp chuyên sâu và hỗ trợ cho giáo viên tham gia các khóa học và kiểm tra chứng chỉ B2 còn hạn chế.
Tại Hải Dương, tình hình cũng tương tự. Theo ông Lương Văn Cầu, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh này, cho đến nay, đội ngũ giáo viên tiếng Anh ở các trường trong tỉnh đã đủ về số lượng, với 100% giáo viên đạt chuẩn về trình độ đào tạo. Nhưng hạn chế là giáo viên được đào tạo từ các nguồn khác nhau. Số lượng giáo viên được đào tạo chính quy từ các cơ sở đào tạo về ngoại ngữ có chất lượng còn thấp. Số lượng lớn giáo viên được đào tạo theo hình thức không chính quy, hoặc giáo viên chuyển từ tiếng Nga sang dạy tiếng Anh…
Do đó, năng lực ngoại ngữ và năng lực giảng dạy của một bộ phận lớn giáo viên còn hạn chế. Điều này là thách thức lớn khi thực hiện triển khai dạy chương trình mới. Qua các đợt khảo sát, đánh giá năng lực ngoại ngữ, tỷ lệ giáo viên chưa đạt trình độ năng lực theo yêu cầu còn chiếm tỷ lệ cao ở cả 3 cấp tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông.
Cũng theo ông Cầu, bên cạnh trình độ, năng lực ngoại ngữ chưa đáp ứng được, nhiều giáo viên còn yếu cả về phương pháp giảng dạy do ý thực tự bồi dưỡng chưa cao và do chưa có nhiều cơ hội được tham gia các lớp bồi dưỡng do các chuyên gia có nhiều kinh nghiệm giảng dạy, có ít cơ hội được giao lưu, học hỏi kinh nghiệm của các giáo viên từ những nước nói tiếng Anh.
Thừa nhận vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Vinh Hiển nhận định, khó khăn trước mắt còn nhiều nhất là khâu đào tạo và bồi dưỡng được đội ngũ giáo viên đạt chuẩn. Trong khi đó, số lượng giáo viên tham gia đề án rất lớn, lên đến gần 80.000 người.
Đây thự sự là bài toán khó cho ngành giáo dục.
Trường lớp cũng không đạt… chuẩn
Không chỉ khó khăn về giáo viên, cơ sở vật chất cũng là vấn đề nan giải. Theo ông Lương Văn Cầu, ở nhiều trường, các thiết bị tối thiểu cho việc học tiếng như đài, băng, đĩa CD, các thiết bị nghe nhìn khác còn chưa đủ hoặc cũ, hỏng, không đảm bảo chất lượng, chưa được mua sắm, bổ sung kịp thời. Hầu hết các trường chưa có phòng học ngoại ngữ riêng. Các thiết bị hiện đại như máy chiếu đa năng, máy chiếu vật thể… còn ít. Nhiều trường, nhất là các trường tiểu học gặp khó khăn trong việc tăng cường cơ sở vật chất, mua sắm, bổ sung, thay thế thiết bị do kinh phí hạn chế.
Theo đó, ông Cầu kiến nghị Ban quản lý Đề án cần chỉ đọa mua sắm trang thiết bị tối thiểu dạy học ngoại ngữ theo quy định của Bộ như đài, băng, đĩa CD… và dần tăng cường các trang thiết bị theo hướng hiện đại. Đầu tư xây dựng các phòng học thông thường (sử dụng dạy học ngoại ngữ) và phòng bộ môn ngoại ngữ theo tiêu chuẩn của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình dạy và học ngoại ngữ
Đây cũng là kiến nghị của ông Trần Minh Cả, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Nam. Ông Cả cho biết, để dạy ngoại ngữ rất cần các thiết bị hỗ trợ nhưng tại các trường đều thiếu thiết bị nghe nhìn, băng đĩa. Học sinh chỉ nghe giáo viên nói trong khi giáo viên cũng nói tiếng Anh theo giọng của người Việt nên không hiệu quả.
Cũng theo ông Cả, việc học đơn điệu khiến cho học sinh không hứng thú. Lớp học quá đông nên không hiệu quả. “Học sinh vẫn chỉ coi ngoại ngữ như là một môn học thông thường, học để thi, qua ‘cầu’ là thôi”, ông Cả nói.
Đây cũng là vấn đề được Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đặc biệt quan tâm khi tham dự Hội nghị sáng nay. Phó Thủ tướng nhấn mạnh, các địa phương cần chú trọng việc tuyên truyền thay đổi nhận thức từ phía giáo viên và học sinh để đạt được mục tiêu chính của Đề án: Ngoại ngữ trở thành phương tiện để làm việc trong môi trường quốc tế, biến ngoại ngữ trở thành thế mạnh của người dân Việt Nam. Muốn như vậy, cần phải thay đổi động lực học từ "học để thi" thành "học để sử dụng". Trước mắt, cần tập trung dạy và học tiếng Anh vì đây là ngôn ngữ phổ biến và là ngôn ngữ chính của một số nền kinh tế mạnh nhất thế giới. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cũng khẳng định, về lâu dài các ngôn ngữ khác như Tây Ban Nha, Ý, Trung Quốc... cũng cần được mở rộng dạy và học hơn nữa.
| Đề án Ngoại ngữ Quốc gia 2020 là một đề án lớn, kéo dài từ năm 2008 đến năm 2015, liên quan đến nhiều địa phương, bộ ngành, đến gần 80.000 giáo viên và hơn 200 triệu học sinh, sinh viên hưởng thụ các kết quả và tác động của đề án trong 10 năm. Giai đoạn 2008-2011 là giai đoạn để chuẩn bị các điều kiện. Giai đoạn 2011 - 2015, Đề án sẽ tiếp tục thực hiện việc triển khai đại trà chương trình ngoại ngữ 10 năm ở phổ thông và chương trình dạy và học ngoại ngữ tăng cường đối với các bậc, trình độ đào tạo. |
Phạm Mai (Vietnam+)
