Di tích Đình Đông nằm tại thôn Đông, xã Thanh Tùng (huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương) được xây dựng vào thế kỷ XVI (trùng tu lại vào thế kỷ XVIII) gồm nhà thiêu hương, giếng đình, 3 gian tả vu, 5 gian đình ngoài, 5 gian đình trung và 4 gian hậu cung.
Đình thờ hai danh nhân Nguyễn Phục - danh tướng thời vua Lê Thánh Tông (thế kỷ XV) và Đỗ Uông - người từng giữ chức Lại bộ Thượng thư kiêm Đông các học sĩ, Phúc Quận công thời nhà Mạc (thế kỷ XVI).
Làng Đông còn là quê hương của nhà cách mạng, cố Phó Chủ tịch nước Nguyễn Lương Bằng. Tại đây, cuối tháng 4 và đầu tháng 5/1945, Tỉnh ủy Hải Dương đã họp hai lần để tích cực chuẩn bị Tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Ngày 17/8/1945, tiếng trống dài Đình Đông đã rung lên vang động báo đi lệnh Tổng khởi nghĩa.
Lực lượng vũ trang trong vùng đã đến tập trung tại đây, rồi rầm rập tiến về huyện lỵ Thanh Miện giành chính quyền, góp phần vào thành công của Cách mạng Tháng Tám. Với ý nghĩa văn hóa, lịch sử như vậy, Đình Đông được Bộ Văn hóa (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa năm 1989.
Điều đáng nói là, trải qua nhiều thế kỷ với sự "tàn phá" của thời gian, Đình Đông ngày càng bị xuống cấp nghiêm trọng. Sau khi được công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa, người dân địa phương khấp khởi hy vọng đình sẽ sớm được đầu tư trùng tu. Thế nhưng suốt 5 năm qua, di tích này vẫn chìm trong số phận hắt hiu của sự chờ đợi, trong khi đó, sự xuống cấp thì không hề dừng bước.
Cụ Nguyễn Đình Tơ, Thủ từ Đình Đông, chỉ cho chúng tôi xem những chỗ cột bị mối, mọt ăn; các vết ngói vỡ và những tia sáng chiếu le lói rọi vào trong đình qua những lỗ ngói thủng. Bộ cửa phía trước của Đình cũng đã ọp ẹp, cũ kỹ và hỏng gần hết; cột tứ trụ bên trong do thông tâm và mối mọt đã phải đổ bêtông cho “chắc”; một số xà, hoành đã hỏng hết. Các rui theo thời gian đã bị mối mọt ăn vào.
Trước thực trạng đó, các đơn vị liên quan đã “khẩn cấp” cứu ngôi đình bằng cách làm thêm 4 xà chống đổ và “tăng cường” thêm 1 cột bêtông. Ngoài ra, thiêu hương trước cửa đình, do mối mọt bị gẫy rời đang được chằng tạm bằng dây thép để không bị rơi xuống. Theo cụ Tơ, thiêu hương có thể sập đổ bất cứ lúc nào nếu có gió bão lớn.
Ở bên cạnh Đình Đông còn có một căn hầm bí mật lớn, di tích của thời kháng chiến chống Pháp. Anh Nguyễn Công Hoan, cán bộ văn hóa xã Thanh Tùng cho biết căn hầm được xây dựng những năm 40 của thế kỷ XX, rộng khoảng 8m, dài khoảng 25m, sâu khoảng 3m, được làm rất chắc chắn, cửa hầm chỉ vừa 1 người to lớn chui vào, nhưng phía trong rất rộng có thể sinh hoạt được. Hầm còn cửa xuống và cửa thoát hậu.
Anh Hoan cho biết: “Hầm được thiết kế rất đặc biệt, cửa hầm đẩy lên thì là lối vào, khi để tụt xuống thì thành một hố chông, ngăn quân địch vào”. Tuy nhiên, hiện nay, hầm chứa đầy nước, lội xuống có chỗ sâu gần ngang ngực, rất dễ bị xuống cấp. “Nước chỉ được bơm lên, hầm được dọn sạch khi Đình Đông khai hội, chứ ngày thường thì để đấy”, anh Hoan nói.
Bức xúc trước thực trạng này, xã Thanh Tùng đã nhiều lần trình lên Ủy ban Nhân dân huyện Thanh Miện, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Hải Dương và Trung ương xin được cấp kinh phí trùng tu Đình Đông, nhưng đến nay mọi việc vẫn như cũ.
Ngành chức năng cũng đã có đầu tư vài lần, nhưng quá “nhỏ giọt”, nên di tích hầu như chưa được tu sửa nhiều. “Đình Đông đã được sửa chữa nhỏ 2 lần vào các năm 1992, 2004 nhưng do ngân sách có hạn chỉ vài chục triệu đồng nên mới chỉ là dựng thêm 1 cột bêtông, 1 bộ cửa và lợp 1 mét ngói”, cụ Tơ cho biết.
Ông Vũ Đình Hùng, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Thanh Tùng thiết tha đề nghị các cơ quan chức năng tỉnh Hải Dương, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch quan tâm, đầu tư ngân sách trùng tu. Còn người dân địa phương rất mong chính quyền và ngành hữu quan của Hải Dương sớm cho triển khai việc trùng tu, tránh việc “mất bò mới lo làm chuồng”./.
(TTXVN/Vietnam+)
