Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (phải) và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe (trái) trong cuộc gặp bên lề Diễn đàn Kinh tế phương Đông (EEF) lần thứ 4 tại Vladivostok, Nga ngày 12/9/2018. (Ảnh: AFP/TTXVN) Theo hãng tin Jiji Press, các cuộc thương thảo giữa Nhật Bản và Trung Quốc để chuẩn bị cho chuyến thăm cấp nhà nước của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tới Nhật Bản vào mùa Xuân này đã bị trì hoãn trong bối cảnh Bắc Kinh đang bận rộn đối phó với dịch viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus corona (COVID-19, trước đây gọi là nCoV) gây ra.
Một số quan chức Nhật Bản bắt đầu lo ngại rằng chuyến thăm này có thể sẽ không diễn ra.
Phát biểu với các phóng viên hôm 5/2, Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga nói Tokyo vẫn sẽ “kiên định tiến hành công tác chuẩn bị để chuyến thăm có thể diễn ra đúng theo kế hoạch.”
Trong khi đó, một quan chức trong Ban Chấp hành Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền khẳng định “thật là tuyệt vời nếu được chứng kiến việc các nhà lãnh đạo hai nước nhất trí hợp tác cùng nhau để kiềm chế sự lây lan của nCoV,” đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải hiện thực hóa chuyến thăm Nhật Bản của Chủ tịch Tập Cận Bình và chuẩn bị cho cuộc gặp giữa ông và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe.
Trước đó, phát biểu tại một phiên họp Quốc hội hôm 30/1, Thủ tướng Abe khẳng định chuyến thăm Nhật Bản của Chủ tịch Tập Cận Bình là cơ hội để chứng tỏ quyết tâm của hai nước trong việc hoàn thành các trách nhiệm của mình trên trường quốc tế.
Trong khi đó, một quan chức cao cấp của Bộ Ngoại giao Nhật Bản cho biết kế hoạch mời Chủ tịch Tập Cận Bình “vẫn không thay đổi” bất chấp việc dịch COVID-19 đang lây lan nhanh.
[Thủ tướng Shinzo Abe mong Chủ tịch Trung Quốc thăm Nhật Bản]
Tuy nhiên, một quan chức của Chính phủ Nhật Bản nhận định những lời kêu gọi Chủ tịch Tập Cận Bình không nên công du nước ngoài vào thời điểm này có thể sẽ gia tăng, nhất là khi dịch COVID-19 vẫn tiếp tục lan rộng.
Kể từ đầu năm nay, chính phủ Nhật Bản và Trung Quốc đã có hàng loạt cuộc gặp không chính thức. Mặc dù vậy, hai bên đã buộc phải thay đổi lịch trình của một số cuộc gặp đã lên kế hoạch trong tháng 2/2020 trong bối cảnh dịch viêm đường hô hấp cấp do COVID-19 gây ra bùng phát ở Trung Quốc.
Trước đó, một số thành viên của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền đã kêu gọi hủy chuyến thăm của Chủ tịch Tập Cận Bình với lý do các tàu của Chính phủ Trung Quốc vẫn liên tục xâm phạm lãnh hải của Nhật Bản, phản ứng của Bắc Kinh đối với các cuộc biểu tình ở Hong Kong và các vụ lạm dụng nhân quyền ở khu vực Tân Cương nơi người Duy Ngô Nhĩ chiếm đa số.
Một đảng viên LDP thậm chí còn đưa ra nhận định: “Do sự phản đối trong nội bộ đảng, Chính phủ Nhật Bản có thể sẽ sử dụng COVID-19 như một lý do để ông Tập không thực hiện chuyến thăm Nhật Bản.”
Tuy nhiên, Thủ tướng Abe đã công khai bác bỏ các quan ngại rằng việc mời nhà lãnh đạo Trung Quốc thăm Nhật Bản với tư cách quốc khách có thể bị cộng đồng quốc tế coi là một dấu hiệu Nhật Bản ngầm chấp nhận quan điểm của Bắc Kinh về các vấn đề gây tranh cãi trên.
Nếu chuyến thăm Nhật Bản của Chủ tịch Tập Cận Bình diễn ra theo kế hoạch, hai nước có thể sẽ công bố văn kiện chính trị quan trọng để tạo nền tảng cho quan hệ Nhật-Trung trong tương lai.
Theo hãng tin Kyodo, trong cuộc gặp ở Bắc Kinh hồi tháng 12/2019, Thủ tướng Abe và Chủ tịch Tập Cận Bình đã nhất trí xây dựng văn kiện chính trị này. Đây sẽ là văn kiện thứ 5 mà hai nước ký kết kể từ khi bình thường hóa quan hệ ngoại giao vào năm 1972. Trong số 4 văn kiện chính trị trước đó, văn kiện đầu tiên mà hai nước ký kết là thông cáo chung giữa Thủ tướng Kakuei Tanaka và Thủ tướng Trung Quốc Chu Ân Lai vào năm 1972, trong đó khẳng định “trạng thái bất bình thường trong quan hệ” giữa hai nước đã kết thúc sau khi Chiến tranh Thế giới II kết thúc và Trung Quốc từ bỏ yêu sách đòi đền bù thiệt hại chiến tranh.
Văn kiện thứ hai là hiệp ước hòa bình ký năm 1978, trong đó khẳng định hai nước sẽ giải quyết tất cả các tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình và hạn chế sử dụng, trong khi văn kiện thứ ba được soạn khi Chủ tịch Trung Quốc Giang Trạch Dân thăm Nhật Bản với tư cách quốc khách vào năm 1998.
Văn kiện thứ 4 được xây dựng khi người tiền nhiệm của Chủ tịch Tập Cận Bình là Hồ Cẩm Đào thăm Nhật Bản với tư cách quốc khách vào năm 2008, trong đó khẳng định hai nước sẽ thúc đẩy “quan hệ cùng có lợi dựa trên các lợi ích chiến lược chung.”
Nhật Bản có thể hy vọng văn kiện mới được soạn thảo nhân chuyến thăm sắp tới của Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ bảo đảm rằng Trung Quốc tuân thủ luật pháp quốc tế và kiềm chế sự bành trướng về kinh tế và quân sự của nước này.
Bên cạnh đó, văn kiện này có thể sẽ đề cập đến các vấn đề môi trường và chương trình hạt nhân của Triều Tiên. Ngoài ra, Nhật Bản cũng hy vọng tránh sử dụng các cụm từ mà Chủ tịch Tập Cận Bình thường đề cập như sáng kiến "Vành đai và Con đường" và khái niệm “cộng đồng có chung tương lai cho loài người” trong văn kiện mới nhằm tránh tạo ra ấn tượng rằng Trung Quốc đi đầu trong việc đưa ra các khái niệm như vậy./.
