Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh trình bày Báo cáo về dự kiến tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Thi đua, khen thưởng (sửa đổi). (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN) Tiếp tục chương trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, cuối buổi sáng và chiều 28/3, các đại biểu đã thảo luận về dự án Luật Thi đua, khen thưởng (sửa đổi).
Bổ sung hình thức khen thưởng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang"
Trình bày Báo cáo một số vấn đề tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh cho biết thể chế hóa các quan điểm chỉ đạo của Đảng về đổi mới công tác thi đua, khen thưởng, khắc phục những bất cập của các quy định hiện hành; bổ sung những vấn đề phát sinh phù hợp với thực tiễn về công tác thi đua, khen thưởng trong tình hình mới và bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, dự thảo Luật có một số điểm mới chủ yếu.
Theo Báo cáo, để thực hiện phân cấp, phân quyền mạnh hơn trong công tác thi đua, khen thưởng, dự thảo Luật đã bổ sung quy định Bộ Quốc phòng, Bộ Công an quy định thẩm quyền công nhận danh hiệu “Chiến sĩ tiên tiến,” “Lao động tiên tiến” (Điều 21), “Đơn vị tiên tiến,” “Tập thể lao động tiên tiến” (Điều 25); bổ sung quy định cụ thể thẩm quyền của Bộ trưởng, Thủ trưởng các bộ, ban, ngành tặng danh hiệu “Lao động tiên tiến,” “Tập thể lao động tiên tiến,” “Chiến sĩ thi đua cơ sở” hoặc ủy quyền công nhận danh hiệu “Lao động tiên tiến, "Tập thể lao động tiên tiến,” “Chiến sỹ thi đua cơ sở” cho cá nhân, tập thể thuộc cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc bộ, ban, ngành không có tư cách pháp nhân (khoản 5 Điều 76)...
Nhằm đưa phong trào thi đua thực sự thiết thực, hướng về cơ sở, gắn kết với thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị, gắn với lợi ích của người trực tiếp tham gia thi đua, hạn chế tính hình thức trong thi đua, bảo đảm thực hiện đồng bộ ở 4 khâu (phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân điển hình tiên tiến), dự thảo Luật bổ sung trách nhiệm của “Người đứng đầu” cơ quan, tổ chức, đơn vị (khoản 1 Điều 11); bổ sung danh hiệu “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu” (Điều 26); sửa đổi, bổ sung tiêu chuẩn xét tặng một số danh hiệu thi đua (Điều 18, 19, 20, 22 và khoản 1 Điều 23)...
Các quy định trong dự thảo Luật cũng chú trọng khen thưởng tập thể nhỏ, công nhân, nông dân, người lao động trực tiếp, cán bộ, chiến sỹ các lực lượng vũ trang, dân quân tự vệ…; quan tâm khen thưởng cơ sở, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo; giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong khen thưởng ở khu vực ngoài Nhà nước và kinh tế tư nhân; mở rộng đối tượng khen thưởng người nước ngoài có nhiều đóng góp cho đất nước Việt Nam trong điều kiện chủ động hội nhập. Đặc biệt, dự thảo Luật đã bổ sung hình thức khen thưởng kháng chiến “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang” (khoản 2 Điều 95).
[Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách: Thảo luận 4 dự án luật]
Liên quan đến nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh nêu rõ: Trong quá trình thảo luận, có hai loại ý kiến. Loại ý kiến thứ nhất thống nhất với Tờ trình của Chính phủ, đề nghị bổ sung hình thức khen thưởng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang” và loại ý kiến thứ hai đề nghị không quy định “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang” trong dự thảo Luật.
Thực hiện Kết luận của Ban Bí thư (tại Công văn số 3257-CV/VPTW ngày 7/2/2017 thông báo Kết luận của Ban Bí thư về chủ trương tặng thưởng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang”), Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo việc quy định hình thức khen thưởng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang” cho cựu Thanh niên xung phong tham gia kháng chiến, trong đó làm rõ về tên gọi, đối tượng, thời hạn, tiêu chuẩn xét tặng, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ.
Dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng quy định “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang” được tặng hoặc truy tặng cho thanh niên xung phong tham gia thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ có thời gian tại ngũ liên tục từ 2 năm trở lên, hoàn thành nhiệm vụ, trung thành với cách mạng. Thanh niên xung phong hy sinh trong khi làm nhiệm vụ đã được công nhận liệt sĩ có thời gian tại ngũ 1 năm trở lên thì được truy tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang.”
Với tính chất là một hình thức khen thưởng kháng chiến, Thường trực Ủy ban Xã hội đề nghị cho phép đưa quy định này vào Điều về khen thưởng tổng kết thành tích kháng chiến và thể hiện tại khoản 2 Điều 95.
Tán thành với việc bổ sung quy định "Huy chương thanh niên xung phong vẻ vang," đại biểu Lê Thanh Hoàn (Thanh Hóa) cho rằng Ban Bí thư đã có kết luận về vấn đề này. Theo đó, Ban Bí thư đồng ý chủ trương tặng thưởng "Huy chương thanh niên xung phong vẻ vang" cho thanh niên xung phong hoàn thành nhiệm vụ qua các thời kỳ kháng chiến, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Điều này thể hiện sự ghi nhận, tri ân đối với lực lượng thanh niên xung phong góp công, góp sức trong thời kỳ kháng chiến xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có chỉ đạo tiếp thu, chỉnh lý để quy định hình thức khen thưởng này đảm bảo phù hợp với điều kiện, tiêu chuẩn khen thưởng, tránh trùng lặp đối tượng thanh niên xung phong theo Điều 22 Luật Thanh niên năm 2020.
Đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hoá Lê Thanh Hoàn phát biểu ý kiến. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN) Đồng quan điểm, đại biểu Điểu Huỳnh Sang (Bình Phước) chỉ rõ, việc bổ sung quy định “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang” là hợp lý. Dự thảo Luật đã quy định rõ đối tượng, tiêu chuẩn xét tặng đảm bảo tính đồng bộ. Việc xét tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang” đối với lực lượng thanh niên xung phong nhằm ghi nhận những thành tích và hy sinh đóng góp trong việc tham gia xây dựng bảo vệ Tổ quốc. Đây là việc cần thiết mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc của dân tộc Việt Nam.
Làm tốt công tác khen thưởng với người lao động trực tiếp
Thảo luận về công tác khen thưởng khu vực ngoài nhà nước và kinh tế tư nhân, đại biểu Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) đánh giá trong giai đoạn hiện nay, chúng ta chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của doanh nghiệp tư nhân, khối này có sự đóng góp lớn trong sự phát triển kinh tế của đất nước. Nhiều doanh nghiệp, doanh nhân, trí thức, nhà khoa học thực sự xứng đáng được khen thưởng vì thành tích đóng góp của mình. Tuy nhiên, một số quy định hiện hành về tiêu chuẩn khen thưởng cho doanh nghiệp thuộc khu vực ngoài Nhà nước chưa cụ thể, khó áp dụng và điều chỉnh bằng văn bản dưới luật.
Khắc phục những bất cập này, dự thảo Luật đã bổ sung quy định cụ thể đối tượng là doanh nhân, doanh nghiệp, trí thức, nhà khoa học, các tổ chức kinh tế khác được khen thưởng Huân chương Lao động các hạng, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Bằng khen của các bộ, ban, ngành. Dự thảo Luật cũng bổ sung những nguyên tắc xét tôn vinh, trao tặng giải thưởng cho doanh nhân, doanh nghiệp...
Bày tỏ sự nhất trí cao về nội dung này, đại biểu cho rằng với những quy định mới, căn bản này, công tác khen thưởng khu vực ngoài Nhà nước và kinh tế tư nhân sẽ được tăng cường, góp phần động viên, khích lệ, thúc đẩy khu vực ngày càng phát triển.
Tuy nhiên, dự thảo Luật giao Chính phủ quy định chi tiết về thẩm quyền khen thưởng đối với doanh nghiệp. Đại biểu đề nghị quy định ngay trong Luật này những nguyên tắc cơ bản về thẩm quyền trình khen thưởng, đặc biệt đối với doanh nghiệp tư nhân, làm cơ sở cho Chính phủ quy định chi tiết sau này.
Liên quan đến việc khen thưởng đối với người lao động trực tiếp, đại biểu Bùi Hoài Sơn (Hà Nội) cho biết Luật Thi đua, khen thưởng trước đây tuy đã có quy định về đối tượng, tiêu chuẩn khen thưởng cho người lao động trực tiếp, nhưng đối tượng chưa đầy đủ. Việc quy định chưa cụ thể, tiêu chuẩn chung chung, vì vậy tỷ lệ khen thưởng cho người lao động trực tiếp còn thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn đề ra.
“Điều này dẫn đến tình trạng "đường sữa phát từ trên phát xuống, cày cuốc thì phát từ dưới phát lên." Tôi đồng tình với việc sửa đổi tiếp thu đầy đủ hơn của ban soạn thảo, đặc biệt bổ sung đối tượng khen thưởng,” đại biểu Bùi Hoài Sơn nêu quan điểm.
Đại biểu nhận định, dự thảo Luật đã quan tâm nhiều hơn đến đối tượng lao động trực tiếp, qua đó động viên, khích lệ tinh thần, vật chất với cá nhân có thành tích xuất sắc, tạo động lực để cá nhân cống hiến nhiều hơn nữa, mang lại nhiều giá trị phát triển cho kinh tế-xã hội của đất nước.
Dẫn lời Chủ tịch Hồ Chí Minh "lực lượng của phong trào thi đua yêu nước là toàn thể nhân dân, mỗi người dân Việt Nam bất kỳ già trẻ, trai gái, bất kỳ giàu - nghèo, lớn nhỏ đều cần phải trở nên một chiến sỹ tranh đấu trên mặt trận quân sự, kinh tế, chính trị, văn hóa," đại biểu Bùi Hoài Sơn cho rằng làm tốt công tác khen thưởng với người lao động trực tiếp sẽ tạo ra sự lan tỏa trong xã hội, thúc đẩy các phong trào yêu nước ngày càng phát triển, tạo động lực cho sự phát triển chung trong cả nước./.
