Thủ tướng Mozambique Carlos Agostinho do Rosario tiếp Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải. (Ảnh: Mạnh Hùng/TTXVN) Nhận lời mời của Tổng thống nước Cộng hòa Mozambique Filipe Jacinto Nyusi, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và phu nhân sẽ thăm cấp Nhà nước tới Mozambique từ ngày 11-13/3.
Trong khuôn khổ chuyến thăm, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang sẽ hội đàm với Tổng thống nước chủ nhà về các biện pháp thiết thực và cụ thể nhằm tăng cường quan hệ hợp tác truyền thống và nhiều mặt giữa hai nước.
Cộng hòa Mozambique có diện tích 799.380 km2, dân số khoảng 26 triệu người, nằm ở miền Nam châu Phi. Năm 1885, thực dân Bồ Đào Nha áp đặt bộ máy thống trị trên toàn lãnh thổ Mozambique. Từ đó, nhân dân Mozambique đứng lên đấu tranh chống lại ách áp bức của thực dân Bồ Đào Nha.
Ngày 25/6/1975, Chủ tịch Mặt trận Giải phóng Mozambique (FRELIMO) Samora Machel đã tuyên bố thành lập nước Cộng hoà nhân dân Mozambique (nay là Cộng hòa Mozambique).
Nền kinh tế Mozambique chủ yếu dựa vào nông nghiệp với các sản phẩm chính là hạt điều, cùi dừa, chè, bông, mía…. Quốc gia này cũng có thế mạnh về dịch vụ cảng, đường giao thông quá cảnh cho các nước láng giềng, xuất khẩu điện (nhất là từ đập thủy điện nổi tiếng Cahora Basa) , nguồn khoáng sản phong phú, đặc biệt là than đá được xếp loại tốt nhất thế giới, trữ lượng dầu khí lớn, địa hình khai thác thuận lợi, cùng nhiều phong cảnh đẹp để phát triển du lịch.
Thời gian qua, Chính phủ Mozambique tập trung xóa đói giảm nghèo, đảm bảo an ninh lương thực, tích cực kêu gọi đầu tư nước ngoài, tăng cường xây dựng cơ sở hạ tầng, phát huy nội lực xây dựng đất nước.
Cộng đồng quốc tế đánh giá Mozambique là nước thành công trong cải cách kinh tế, duy trì đà tăng trưởng cao liên tục trong hơn 10 năm qua, sử dụng hiệu quả nguồn tài trợ quốc tế, thực hiện tốt công tác xóa đói giảm nghèo.
Năm 2015, tăng trưởng kinh tế của Mozambique đạt 7% và tiếp tục được xếp vào nhóm các nước có tốc độ phát triển nhanh nhất châu Phi cũng như trên thế giới. Với khả năng thu hút các dự án đầu tư lớn trong lĩnh vực khai thác tài nguyên thiên nhiên, Mozambique được đánh giá sẽ tiếp tục duy trì được tốc độ tăng trưởng cao trong những năm tới.
Là thành viên tích cực của Cộng đồng phát triển miền Nam châu Phi (SADC), Liên minh châu Phi (AU), Phong trào Không liên kết, Cộng đồng các nước nói tiếng Bồ Đào Nha (PALOP), Khối Liên hiệp Anh (Commonwealth),… Mozambique ngày càng có tiếng nói quan trọng trong việc giải quyết xung đột, tăng cường hợp tác đấu tranh bảo vệ lợi ích chính đáng của các nước châu Phi và các nước đang phát triển.
Với triển vọng kinh tế sáng sủa, nhất là về khí đốt và khai khoáng, Mozambique hiện là đối tượng tranh thủ của các quốc gia đang triển khai mạnh chính sách mở rộng ảnh hưởng tại châu Phi như Trung Quốc, Ấn Độ, Đức, Nhật Bản.
Thời gian gần đây, Mozambique thực hiện chính sách “hướng Đông” nhằm tăng cường hợp tác với các nước châu Á, trong đó có Việt Nam.
Việt Nam và Mozambique có quan hệ hữu nghị truyền thống, từng ủng hộ lẫn nhau trong cuộc đấu tranh giành độc lập. Hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 25/6/1975, đúng ngày Mozambique tuyên bố độc lập.
Hiện nay, hai nước tiếp tục ủng hộ, giúp đỡ lẫn nhau trong sự nghiệp xây dựng, phát triển kinh tế ở mỗi nước. Hơn 40 năm qua, quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa Việt Nam và Mozambique ngày càng phát triển.
Mối quan hệ tốt đẹp này được đánh dấu bởi các chuyến thăm, trao đổi đoàn các cấp, hợp tác trực tiếp giữa các bộ, ngành, địa phương; duy trì chặt chẽ quan hệ giữa Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng Mặt trận giải phóng Mozambique (FRELIMO).
Chuyến thăm Mozambique của Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh tháng 4/2008 và chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Mozambique Aires Ali (Ai-rét A-li) tháng 4/2010 được xem là hai minh chứng tiêu biểu nhất cho mối quan hệ song phương ngày càng phát triển tốt đẹp.
Năm 2015, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải dẫn đầu đoàn đại biểu cấp cao chính phủ Việt Nam thăm Mozambique đúng vào dịp hai nước kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (25/6/1975-25/6/2015). Trong khuôn khổ chuyến thăm, hai bên nhất trí thúc đẩy hợp tác thực chất và có hiệu quả trên các lĩnh vực mà Việt Nam có thế mạnh như nông nghiệp, thủy sản, viễn thông, giáo dục, đồng thời mở ra khả năng hợp tác về vận tải biển, than, khoáng sản, thủy điện, chuyển giao công nghệ về giống, khí tượng thủy văn và cảnh báo biến đổi khí hậu, khởi động lại hợp tác về dầu khí.
Hai bên đã bàn thảo nhiều biện pháp nhằm đẩy mạnh hợp tác thương mại phù hợp với tiềm năng hai nước. Trước mắt, cần có các biện pháp tạo thuận lợi cho hàng hóa hai nước nhập khẩu vào nước kia hoặc tranh thủ lợi thế để đưa hàng hóa Việt Nam qua Mozambique thâm nhập thị trường các nước khu vực miền Nam châu Phi; ngược lại, Mozambique muốn thông qua Việt Nam để xuất khẩu hàng hóa vào thị trường ASEAN.
Trong những năm qua, quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Mozambique trên các lĩnh vực nông nghiệp, y tế và giáo dục-đào tạo không ngừng được đẩy mạnh. Trao đổi thương mại giữa hai nước còn ở mức khiêm tốn, nhưng đã tăng dần từ 7,7 triệu USD năm 2003 lên 66,1 triệu USD năm 2015, trong đó Việt Nam xuất khẩu 59,6 triệu USD và nhập khẩu hơn 6,5 triệu USD.
Các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang Mozambique là clinke, gạo, dây điện và dây cáp điện,… trong khi Mozambique chủ yếu xuất khẩu sang Việt Nam các sản phẩm bông, vải sợi, gỗ, nguyên liệu thuốc lá...
Khuôn khổ pháp lý tạo cơ sở cho sự hợp tác giữa hai bên ngày càng được hoàn thiện. Hai nước đã ký kết Hiệp định khung về hợp tác kinh tế, văn hóa, khoa học - kỹ thuật và thương mại; Hiệp định Thương mại; Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư; Hiệp định hợp tác trên lĩnh vực nông nghiệp, y tế, giáo dục và đào tạo; Hiệp định miễn thị thực cho người mang hộ chiếu ngoại giao và công vụ; Nghị định thư thành lập Ủy ban Liên chính phủ về hợp tác kinh tế, văn hoá, khoa học - kỹ thuật và công nghệ,...
Mozambique hiện đứng thứ 8 trong tổng số 60 quốc gia và vùng lãnh thổ có hoạt động đầu tư của doanh nghiệp Việt Nam. Trong các dự án đầu tư, dự án liên doanh viễn thông Movitel của Tập đoàn Viettel và liên doanh hợp tác nông nghiệp về nghiên cứu phát triển cây lương thực và cây thực phẩm tại Mozambique giai đoạn 2013-2017 được chính phủ bạn đánh giá rất cao.
Ngoài ra, Việt Nam và Mozambique còn có nhiều dự án hợp tác song phương, ba bên, chia sẻ kinh nghiệm và đào tạo kỹ thuật phát triển nông nghiệp, thủy sản đạt kết quả tốt. Việt Nam cũng giúp Mozambique triển khai một số chương trình, dự án phát triển nông nghiệp giúp nông dân cải thiện kỹ thuật canh tác, nâng cao sản lượng lúa và hoa màu. Nhiều đoàn chuyên gia nông nghiệp của Việt Nam đã sang Mozambique nghiên cứu và tìm hiểu đặc điểm thổ nhưỡng, giống lúa để hỗ trợ nông dân sở tại nâng cao năng suất, tạo thu nhập cao.
Về hợp tác giáo dục, hai bên đã trao đổi sinh viên trong khuôn khổ học bổng chính phủ. Mỗi năm, Việt Nam cử 5 sinh viên sang Mozambique học tiếng Bồ Đào Nha và Mozambique cử 5 sinh viên sang Việt Nam đào tạo về các chuyên ngành, đặc biệt là nông nghiệp.
Cộng đồng người Việt Nam tại Mozambique hiện có khoảng 400 người, gồm cán bộ, công nhân viên Công ty Movitel, chuyên gia y tế, giáo dục, nông nghiệp và đông đảo bà con đã làm ăn, sinh sống khá lâu tại đây. Cộng đồng người Việt Nam tại Mozambique được xem là cầu nối quan trọng, góp phần củng cố, phát triển quan hệ hữu nghị giữa hai nước.
Trong chuyến thăm cấp nhà nước tới Mozambique lần này, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Tổng thống nước chủ nhà Filipe Jacinto Nyusi sẽ cùng tham dự và phát biểu tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam-Mozambique.
Dư luận Mozambique hy vọng chuyến thăm sẽ góp phần đưa mối quan truyền thống tốt đẹp giữa hai nước lên một tầm cao mới, đồng thời tạo thêm động lực mạnh mẽ để các doanh nghiệp hai nước đẩy mạnh các hoạt động thương mại, đầu tư nhằm đem lại lợi ích chung cho cả Việt Nam và Mozambique./.
