Trong nhịp sống hiện đại, khi các loại đường tinh luyện ngày càng phổ biến, một loại thực phẩm truyền thống từng quen thuộc với người Việt - đường phên - đang dần bị lãng quên.
Ít ai biết rằng ẩn sau vẻ ngoài mộc mạc ấy là giá trị dinh dưỡng phong phú và nhiều lợi ích đáng quý đối với sức khỏe, đặc biệt là với phụ nữ.
Đường phên - loại đường thủ công từ mật mía nguyên chất
Đường phên là loại đường được nấu và kéo trực tiếp từ mật mía, hoàn toàn bằng phương pháp thủ công truyền thống.
Không qua quá trình tinh luyện công nghiệp, không sử dụng chất tẩy trắng hay phụ gia hóa học, đường phên giữ nguyên được màu nâu tự nhiên cùng vị ngọt thanh đặc trưng.
Khác với đường trắng tinh luyện, đường phên gần như không bị mất đi các khoáng chất vốn có của cây mía. Đây chính là yếu tố khiến loại đường này được đánh giá cao về giá trị dinh dưỡng.
Hàm lượng dưỡng chất tự nhiên nổi bật
Theo nhiều tài liệu dinh dưỡng, trong đường phên có chứa canxi, sắt (Fe), chất xơ cùng các vi chất quan trọng khác như kali, magie, riboflavin và carotene.
Mỗi gam đường phên có thể cung cấp khoảng 4mg canxi và 4mg sắt, những thành phần thiết yếu trong quá trình tạo máu và duy trì hoạt động của hệ xương.
Đáng chú ý, các nhà nghiên cứu Nhật Bản đã chiết xuất từ mật đường một hợp chất polysaccharide tự nhiên có khả năng chống oxy hóa mạnh. Hợp chất này được cho là có vai trò quan trọng trong việc làm chậm quá trình lão hóa tế bào, từ đó hỗ trợ duy trì làn da khỏe mạnh.
Những công dụng tuyệt vời của đường phên
1. Hỗ trợ chống lão hóa và cải thiện làn da
Một trong những công dụng được nhắc đến nhiều nhất của đường phên là khả năng hỗ trợ chống lão hóa. Nhờ hàm lượng khoáng chất tự nhiên và hợp chất chống oxy hóa, đường phên giúp giảm tác động của các gốc tự do - nguyên nhân hàng đầu gây lão hóa sớm.
Việc bổ sung một lượng đường phên hợp lý có thể góp phần cải thiện tình trạng da khô, sạm màu do thiếu máu, đồng thời hỗ trợ tăng độ đàn hồi và giúp làn da duy trì vẻ hồng hào, tươi sáng hơn.
2. Bổ khí huyết - lợi ích thiết thực với phụ nữ
Theo quan điểm của Đông y, đường phên có tính ấm, vị ngọt, tác dụng bổ khí, bổ huyết.
Nhờ chứa nhiều nguyên tố vi lượng, đặc biệt là sắt tự nhiên, đường phên được xem là thực phẩm hữu ích cho những người có thể trạng yếu, thiếu máu, người gầy, hay hoa mắt, chóng mặt.
Với phụ nữ sau sinh, đường phên được sử dụng như một loại thức uống hỗ trợ phục hồi. Uống nước đường phên ấm trong 7-10 ngày được cho là giúp bổ sung năng lượng, hỗ trợ quá trình co bóp tử cung, đẩy nhanh việc đào thải sản dịch và góp phần tăng tiết sữa.
3. Hỗ trợ chu kỳ kinh nguyệt
Nhiều kinh nghiệm dân gian cho rằng việc uống nước đường phên ấm trong những ngày “đèn đỏ” có thể giúp làm ấm cơ thể, tăng cường lưu thông máu, hạn chế tình trạng đau bụng kinh và bế kinh.
Dưới góc nhìn Đông y, đường phên được cho là có tác dụng bổ tỳ, ấm vị, giúp cải thiện tuần hoàn máu đến hệ tiêu hóa, từ đó hỗ trợ nâng cao thể trạng, cải thiện sắc mặt và giảm tình trạng mệt mỏi.
Ứng dụng đa dạng trong đời sống
Không chỉ được sử dụng dưới dạng thức uống, đường phên còn là nguyên liệu quen thuộc trong ẩm thực truyền thống:
- Với người huyết áp cao: Dùng đường phên để pha uống trực tiếp với chanh.
- Với người huyết áp thấp: Dùng đường phên để pha uống trực tiếp với gừng.
- Đường phên giúp bổ sung đường cho người lao động chân tay, người tập thể dục, tập khí công...
- Người ta còn sử dụng đường phên để nấu một số món ăn, làm bánh, nấu chè và làm chất tạo ngọt thay đường.
Một số món ăn gợi ý với đường phên.
Trà ô mai đường phên
Chè đậu đen đường phên
Cháo đường phên và táo đỏ hoa cúc
Nước gừng khô tươi táo đỏ
Xôi chè đường phên.
Cách bảo quản đường phên
Đường phên nên được bảo quản trong hộp thủy tinh hoặc hộp nhựa có nắp kín, để nơi khô ráo, thoáng mát, tránh kiến và côn trùng.
Nếu đường bị ẩm, có thể phơi nắng nhẹ để làm khô trước khi sử dụng.
Thời gian sử dụng thích hợp nhất là trong vòng 12 tháng./.
Giữ gìn hương vị truyền thống của đường phên Bó Tờ giữa miền biên cương Cao Bằng
Từ cây mía, người dân Cao Bằng đã sáng tạo nên loại đường phên có màu vàng óng, thơm mùi mật đặc trưng, được ưa chuộng trong chế biến nhiều món bánh truyền thống.
