Là một trong những chuyên gia hàng đầu về ngành thú y, giáo sư-tiến sỹ Nguyễn Thị Kim Lan, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Nông Lâm, Đại học Thái Nguyên, luôn cống hiến hết mình cho sự nghiệp nghiên cứu khoa học, đào tạo và trực tiếp tham gia các hoạt động phòng chống dịch bệnh cho gia súc, gia cầm... và vinh dự được nhận Giải thưởng Kovalevskaia năm 2014.
Giáo sư-tiến sỹ Nguyễn Thị Kim Lan cũng là nữ giáo sư duy nhất là Ủy viên Hội đồng chức danh Giáo sư liên ngành Chăn nuôi-Thú y-Thủy sản nhiệm kỳ 2014-2019; là một trong ba giáo sư của Trường Đại học Thái Nguyên được mời vào Hội đồng chức danh Giáo sư Quốc gia. Chị đang tham gia đào tạo đại học, sau đại học và nghiên cứu khoa học tại Khoa Chăn nuôi thú y, Trường Đại học Nông Lâm, Đại học Thái Nguyên.
Gần 40 năm công tác tại Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, chị đã biên soạn 16 giáo trình, sách chuyên khảo và sách tham khảo cho đào tạo bậc đại học và sau đại học; hướng dẫn gần 400 khóa luận tốt nghiệp đại học, 36 luận văn thạc sỹ, 13 luận án tiến sỹ; là chủ nhiệm 14 đề tài, trong đó có một đề tài cấp nhà nước, bốn đề tài cấp Bộ; có 81 bài báo đăng trên các tạp chí chuyên ngành trong nước và quốc tế...
Với niềm đam mê nghề nghiệp, chị không quản ngại khó khăn xuống tận các làng bản, ăn ở cùng dân, giúp dân chữa bệnh cho các đàn gia súc, gia cầm. Các nghiên cứu khoa học của giáo sư-tiến sỹ Nguyễn Thị Kim Lan đều có tính ứng dụng cao. Tiêu biểu có thể kể đến đề tài khoa học cấp Nhà nước (thuộc chương trình trọng điểm phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn đến năm 2020) “Nghiên cứu sản xuất kháng nguyên tái tổ hợp phục vụ chế tạo các bộ Kit chẩn đoán bệnh tiên mao trùng Trypanosoma spp. trên gia súc ở Việt Nam." Đề tài được thực hiện từ năm 2012 đến 2014, được nghiệm thu tháng 12/2014.
Chị và các đồng sự đã kết hợp với chi cục thú y sáu tỉnh (Thái Nguyên, Lạng Sơn, Hòa Bình, Lai Châu, Khánh Hòa và Tây Ninh) tổ chức triển khai lấy mẫu máu một số loài gia súc trên địa bàn các tỉnh, phân lâp được các chủng tiên mao trùng ký sinh và gây bệnh ký sinh trùng đường máu ở trâu, bò, ngựa, dê, lợn.
Bằng phương pháp sinh học phân tử và ứng dụng công nghệ cao, nghiên cứu do giáo sư Lan làm chủ nhiệm đã nghiên cứu ra các bộ Kit chẩn đoán nhanh, chính xác đến 98% bệnh tiên mao trùng (Trypanosoma spp) trên gia súc (là loại bệnh nhiễm ký sinh trùng đường máu phổ biến ở trâu, bò, gia súc với tỷ lệ nhiễm 30-60% tùy theo tỉnh - gây thiếu máu, thiếu dinh dưỡng nên khi trời lạnh gia súc dễ bị ngã nước chết) và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, an toàn 100% với gia súc, giúp điều trị bệnh đạt kết quả tốt.
Một trong những đề tài khác được đánh giá cao là đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ “Nghiên cứu tình hình nhiễm giun, sán đường tiêu hóa ở dê cỏ tại một số tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam và biện pháp phòng trị” được thực hiện từ 2003-2007. Đề tài đã xác định được đặc điểm dịch tễ của các bệnh giun, sán trên các đàn dê địa phương của các tỉnh Thái Nguyên, Cao Bằng, Bắc Kạn, Tuyên Quang; xác định được phương trình hồi quy để tính ra số giun, sán ký sinh trên dê; xây dựng được quy trình phòng chống bệnh giun, sán cho đàn dê của các tỉnh.
Quy trình đã được các địa phương ứng dụng rộng rãi (85% số hộ chăn nuôi dê ở các tỉnh áp dụng), có tác dụng làm giảm rõ rệt tỷ lệ nhiễm bệnh ký sinh trùng (giảm 45% so với đối chứng), từ đó đàn dê béo khỏe, mang lại hiệu quả chăn nuôi cao cho các hộ chăn nuôi dê (thu nhập từ chăn nuôi dê của các hộ tăng khoảng 15-20% so với trước khi áp dụng quy trình). Hiện nay, các kết quả của đề tài vẫn đang được các địa phương miền núi ứng dụng có kết quả tốt...
Đóng góp vào những thành công của chị phải kể đến sự ủng hộ của người bạn đời luôn sát cánh cùng chị vượt qua mọi khó khăn trong cuộc sống. Anh cũng là người đồng nghiệp cùng làm việc với chị ở Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên. Bên cạnh công tác nghiên cứu, giảng dạy, chị luôn dành thời gian chăm lo gia đình, nuôi dạy con ngoan, học giỏi. Hai con trai chị đều nối nghiệp giáo viên của cha mẹ. Một người học tiến sỹ ở Nhật Bản, một người học ở Hàn Quốc.
Với thành tích trong công tác, giáo sư-tiến sỹ Nguyễn Thị Kim Lan đã được phong tặng danh hiệu nhà giáo ưu tú; Huân chương lao động hạng Ba; Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ./.
