Người dân bị chính quyền "rút" đất để làm dự án. (Ảnh: Hùng Võ/Vietnam+) Nhằm giải quyết vấn đề nước sạch, góp phần làm giảm các bệnh tật có liên quan đến nguồn nước, ngày 8/11/2013, Trung tâm nước sạch và vệ sinh môi trường (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nam) đã có văn bản số 105/TTN-NS&VSMT đề nghị Ủy ban Nhân dân xã An Lão, huyện Bình Lục thực hiện công tác giải phóng mặt bằng để xây dựng hệ thống cung cấp nước sạch cho 13.362 người dân trên địa bàn xã.
Tuy nhiên, ngay sau khi có văn bản trên, chính quyền xã An Lão đã không thông báo người dân, mà tự ý “rút” ruộng của gần 30 hộ dân để cắm mốc giải phóng mặt bằng. Sự việc này đã khiến người dân sinh sống ở xóm 7, thôn An Lão, xã An Lão hết sức bất bình.
Thậm chí, không ít người dân còn cho rằng “họ bị đánh cắp quyền công dân,” bởi trong khi hàng chục hộ dân xóm 7 còn nắm chắc sổ đỏ trong tay, thì hơn 10.500 m2 đất ruộng làm ra thóc gạo của người nông dân nghèo đã "bị khoanh" dự án lúc nào chả ai hay biết.
Trong câu chuyện với phóng viên Vietnam+, ông Nguyễn Hữu Kháng, một người dân ở xóm 7, thôn An Lão, xã An Lao cho rằng, việc đầu tư xây dựng hệ thống cung cấp nước sạch trên địa bàn là rất cần thiết trong bối cảnh nguồn nước nơi đây đang bị ô nhiễm. Tuy nhiên, việc chính quyền tự ý "rút" ruộng của dân mà không thông báo, dù rằng sổ đỏ vẫn trong tay dân là điều không thể chấp nhận.
Theo lời ông Kháng, sự việc chính quyền tự ý “rút” ruộng của gia đình ông và gần 30 hộ dân trong thôn bắt đầu bị phát giác khi nhà đầu tư đưa máy móc về cắm mốc, đào mương, đắp kè (bờ), san lấp mặt bằng phá nát ruộng của dân vào những tháng cuối năm 2013.
“Thấy lạ, tôi và người dân trong thôn kéo nhau tới kêu chính quyền địa phương thì mới hay biết đất ruộng của chúng tôi đã bị chính quyền xã lấy để giải phóng mặt bằng, xây dựng hệ thống cung cấp nước sạch,” ông Kháng tần ngần nói.
Cũng theo lời ông Kháng, hơn 10.500 m2 đất ruộng bị xã “rút” để làm dự án là đất 5%-phần đất thuộc diện bồi thường giải phóng mặt bằng (tạm tính). Tuy nhiên, đến nay, người dân có đất bị thu hồi chóng vánh này vẫn chưa nhận được một khoản đền bù nào, ngoài khoản hỗ trợ 1.000 đồng/1m2 cùng với những sào ruộng ở vùng sâu-năng suất lúa thấp.
Gần 30 hộ dân ở thôn An Lão bị "rút" đất khi sổ đỏ còn trong tay. (Ảnh: Hùng Võ/Vietnam+) Chung nỗi bất bình nêu trên, anh Nguyễn Đắc Đông-một trong những người dân có diện tích đất ruộng bị thu hồi lớn nhất ở xóm 7 cho rằng, 1.200m2 đất ruộng của gia đình anh bị chính quyền “rút” để làm dự án là đất ruộng loại 1. Thông thường, với những sào ruộng này, mỗi vụ cho năng suất 2,7-3 tạ/sào.
"Đáng nói là sau một thời gian khiếu nại, xã mới trả cho dân đất ruộng loại 3, năng suất chỉ cho 1,5-1,7 tạ/sào. Với sản lượng lúa như thế này, bà con chúng tôi biết lấy gì để sống, trong khi những người nông dân như chúng tôi chỉ biết bám lấy mấy sào ruộng?” anh Đông thở dài ngao ngán.
Người nông dân này cũng thành thật chia sẻ rằng, đây là dự án phúc lợi phục vụ người dân, nên nếu ngay từ đầu chính quyền xã An Lão thông báo việc “rút” để triển khai công trình thì anh và gần 30 hộ dân khác trong thôn sẽ không tố giác, ngược lại sẽ hết sức ủng hộ.
“Thế nhưng, việc lãnh đạo địa phương không coi trọng quyền dân chủ của dân, mà tự ý rút ruộng, rồi cho đến khi dân đề đơn cầu cứu mới hỗ trợ 1.000 đồng/m2 là điều hết sức mập mờ. Thử hỏi, nếu dân không kêu, liệu số tiền hỗ trợ này sẽ vào túi ai?” anh Đông thắc mắc.
Mang những thắc mắc cùng với tệp đơn cầu cứu của người dân tới gặp chính quyền sở tại, chúng tôi được ông Lê Gia Ngọc, Phó Chánh văn phòng Ủy ban Nhân dân huyện Bình Lục cho biết, theo quan điểm ban đầu của tỉnh thì phần đất ruộng thu hồi để xây dựng công trình nước sạch ở xã An Lão không thuộc diện bồi thường, mà địa phương thực hiện theo chủ trương “lấy ruộng đổi ruộng,” phần nữa là do dân hiến nguyện.
Tính đến nay, xã An Lão đã triển khai phương án giao đất ruộng cho dân. Chính quyền địa phương này cũng đã hỗ trợ cho dân 1.000 đồng/m2. Tuy nhiên, hiện các hộ dân-họ vẫn chưa nhận ruộng vì cho rằng đất nằm ở vị trí sâu, nhưng quan trọng hơn là họ muốn đền bù 25 triệu đồng/sào trong tổng số tiền chi phí đền bù giải phóng mặt bằng (tạm tính) là 705,2 triệu đồng để triển khai dự án.
Đề cập đến quy trình “rút” ruộng không thông báo người dân của chính quyền xã An Lão khiến người dân bức xúc, ông Ngọc cho rằng, trong việc này có thể xã An Lão còn có những cái làm chưa khéo, cần phải rút kinh nghiệm và bàn bạc kỹ lưỡng.
“Quan trọng hơn, đây là dự án phúc lợi vì người dân, do đó nếu không được sự đồng thuận của người dân và chính quyền xã không sớm giải quyết việc giải phóng mặt bằng ổn thỏa, thì có thể sẽ mất cơ hội, mất công trình,” ông Ngọc trăn trở./.
Hệ thống cung cấp nước sạch tại xã An là công trình phúc lợi phục vụ dân sinh, kinh tế được Chính phủ hỗ trợ 90% vốn đầu tư xây dựng công trình từ nguồn vốn của Ngân hàng Thế giới, 10% chi phí đầu tư công trình cấp nước tập trung do người sử dụng nước đóng góp.
Đây là dự án lớn, do Trung tâm nước sạch và vệ sinh môi trường làm chủ đầu tư. Dự án này được thực hiện từ cuối năm 2013-2015, với tổng kinh phí trên 32 tỷ đồng.
