Theo Reuters/theguardian, một số lượng lớn các tài liệu mật bị rò rỉ đã được nhiều tổ chức truyền thông lớn công bố hôm 3/10, được cho là tiết lộ nhiều nhà lãnh đạo trên thế giới đã tích trữ tài sản bí mật, trong đó có Quốc vương Abdullah II của Jordan, Thủ tướng Czech Andrej Babis và các cộng sự của Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Vụ rò rỉ 11,9 triệu tài liệu này, có dung lượng khoảng 2,94 terabyte, được gọi là "Hồ sơ Pandora" xảy ra 5 năm sau vụ rò rỉ "Hồ sơ Panama" trong đó tiết lộ giới giàu có giấu tiền theo những cách mà các cơ quan thực thi pháp luật không thể phát hiện ra.
Liên đoàn các nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ), một mạng lưới các phóng viên và các tổ chức truyền thông có trụ sở ở Washington D.C, nói rằng các tệp dữ liệu có liên quan tới khoảng 35 nhà lãnh đạo thế giới (bao gồm cả đương nhiệm và đã thôi giữ chức vụ) và hơn 330 chính trị gia cùng các quan chức ở 91 quốc gia và vùng lãnh thổ.
ICIJ không tiết lộ làm cách nào họ có những tài liệu này. ICIJ đã chia sẻ quyền truy cập các dữ liệu bị rò rỉ này với một số đối tác truyền thông bao gồm Guardian, BBC Panorama, Le Monde và Washington Post.
Hơn 600 nhà báo đã tham gia phân tích các tệp dữ liệu này trong một cuộc điều tra quy mô toàn cầu. Hồ sơ Pandora là vụ mới nhất - và lớn nhất về khối lượng dữ liệu - trong một loạt vụ rò rỉ dữ liệu tài chính lớn từng gây chấn động thế giới kể từ năm 2013.
Những tên tuổi đáng chú ý
Bản thân việc thành lập hay thu lợi từ các thực thể ở nước ngoài không phải là điều bất hợp pháp và trong một số trường hợp, mọi người có thể có lý do chính đáng, chẳng hạn như an ninh, để làm như vậy.
Tuy nhiên, khả năng giữ bí mật mà các “thiên đường” thuế mang lại đôi khi là điểm hấp dẫn đối với những kẻ trốn thuế, gian lận và rửa tiền, một vài trong số đó đã bị lộ tẩy trong Hồ sơ Pandora.
Các cá nhân và các công ty giàu có cất giữ tài sản của họ ở nước ngoài để tránh phải nộp thuế ở nơi khác, khiến các chính phủ ước tính thất thu tới hàng tỷ USD.
[Giới chức nhiều nước bác bỏ cáo buộc trong Hồ sơ Pandora]
Sau hơn 18 tháng phân tích dữ liệu, Guardian và các hãng truyền thông khác sẽ công bố những phát hiện của họ trong những ngày tới, bắt đầu bằng những tiết lộ các bí mật tài chính ở nước ngoài của một số nhà lãnh đạo chính trị quyền lực nhất thế giới.
Trong số này phải kể đến Quốc vương Abdullah II, người mà theo tài liệu bị rò rỉ đã tích lũy được một "đế chế" bất động sản bí mật trị giá 100 triệu USD trải dài khắp Malibu, Washington và London.
Quốc vương Jordan từ chối trả lời các câu hỏi cụ thể, nhưng nói rằng không có gì sai khi ông sở hữu các tài sản thông qua các công ty nước ngoài. Jordan dường như đã chặn trang web ICIJ vào ngày 3/10, vài giờ trước khi Hồ sơ Pandora được công bố.
Các tài liệu cũng cho thấy gia đình Aliyev cầm quyền ở Azerbaijan đã giao dịch gần 400 triệu bảng Anh để mua bất động sản tại Anh trong những năm gần đây. Gia đình Aliyev từ chối đưa ra bình luận.
Tài liệu Pandora cũng đe dọa sẽ gây ra những xáo trộn chính trị cho hai nhà lãnh đạo trong Liên minh châu Âu (EU). Thủ tướng Cộng hòa Czech, Andrej Babis, người sẽ tranh cử trong tuần này, đang phải đối mặt với những câu hỏi tại sao ông lại sử dụng một công ty đầu tư ở nước ngoài để mua một lâu đài trị giá 22 triệu USD ở miền Nam nước Pháp. Ông Babis cũng từ chối bình luận.
Và tại Cyprus, vốn cũng là một trung tâm tài chính gây tranh cãi, Tổng thống Nicos Anastasiades có thể sẽ được yêu cầu giải thích lý do tại sao một công ty luật do ông thành lập bị cáo buộc che giấu tài sản cho một tỷ phú Nga gây tranh cãi bằng cách dựng nên các chủ sở hữu công ty giả. Công ty luật này phủ nhận mọi cáo buộc, còn Tổng thống Cyprus nói rằng ông không còn đóng vai trò tích cực trong các vấn đề của công ty sau khi trở thành lãnh đạo của phe đối lập vào năm 1997.
Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelenskiy, người được bầu vào năm 2019 với cam kết làm trong sạch nền kinh tế của Ukraine vốn nổi tiếng tham nhũng và chịu ảnh hưởng của giới tài phiệt, cũng có tên trong các tài liệu bị rò rỉ.
Theo tài liệu này, trong chiến dịch tranh cử, Zelenskiy đã chuyển 25% cổ phần của mình trong một công ty ở nước ngoài cho một người bạn thân hiện đang là cố vấn hàng đầu của ông. Zelenskiy từ chối bình luận.
Tổng thống Nga Vladimir Putin, người mà Mỹ nghi ngờ có tài sản bí mật, không có tên trong Hồ sơ Pandora. Tuy nhiên, nhiều cộng sự thân cận của ông có tên trong hồ sơ này, bao gồm cả người bạn thân nhất của ông từ thời thơ ấu là Petr Kolbin- người mà các nhà phê bình gọi là “ví tiền” của Putin- và một người phụ nữ mà nhà lãnh đạo Nga được cho là đã từng có quan hệ tình cảm.
Không phải tất cả những người có tên trong Hồ sơ Pandora đều bị cáo buộc có hành vi sai trái. Các tài liệu bị rò rỉ tiết lộ rằng cựu Thủ tướng Anh Tony Blair và phu nhân là Cherie Blair đã tiết kiệm được 312.000 bảng Anh tiền thuế bất động sản khi họ mua một tòa nhà ở London có một phần thuộc sở hữu của gia đình một bộ trưởng nổi tiếng người Bahrain.
Vợ chồng cựu Thủ tướng Anh đã mua tòa nhà trị giá 6,5 triệu bảng Anh ở khu phố Marylebone bằng cách mua lại của một công ty nước ngoài ở British Virgin Islands (BVI - Quần đảo Virgin thuộc Anh).
Mặc dù động thái này không phải là bất hợp pháp và không có bằng chứng cho thấy gia đình Blair chủ động tìm cách trốn thuế bất động sản, nhưng điều đó đã cho thấy rõ một lỗ hổng khiến các chủ sở hữu bất động sản giàu có không phải trả một khoản thuế mà những người dân Anh bình thường đều phải trả.
Các trung tâm điều phối của thế giới tài chính ngầm
Các tài liệu bị rò rỉ đã cho thấy một cách sinh động vai trò điều phối trung tâm của London trong thế giới tài chính ngầm. Thủ đô của Vương quốc Anh là nơi đặt trụ sở của nhiều hãng quản lý tài sản, công ty luật và các công ty kế toán.
Tất cả đều tồn tại để phục vụ những khách hàng siêu giàu của họ. Nhiều người trong số này là những tài phiệt được sinh ra ở nước ngoài và được hưởng quy chế “không định cư,” có nghĩa là họ không phải trả thuế đối với tài sản ở nước ngoài của mình.
Hồ sơ Pandora cũng tiết lộ nhiều điều về hệ thống tài chính ngầm ở nước ngoài. Tổng thống Mỹ Joe Biden, người đã cam kết dẫn dắt các nỗ lực quốc tế để mang lại sự minh bạch cho hệ thống tài chính toàn cầu, có thể sẽ phải cảm thấy bẽ bàng khi Mỹ nổi lên như một "thiên đường thuế" hàng đầu trong Hồ sơ Pandora.
Các tài liệu bị rò rỉ cho thấy bang Nam Dakota đang giúp che giấu khối tài sản trị giá hàng tỷ USD liên quan đến các cá nhân trước đây bị cáo buộc phạm phải những tội danh nghiêm trọng trong lĩnh vực tài chính.
Thế giới tài chính ngầm ở nước ngoài cũng trải dài từ châu Phi tới Mỹ Latinh và châu Á, và điều này chắc chắn sẽ làm dấy lên những câu hỏi khó cho các chính trị gia trên khắp thế giới.
Ảnh hưởng của các vụ rò rỉ tài liệu mật
Hồ sơ Pandora cũng cho thấy một số ảnh hưởng không được nhiều người biết đến của các vụ rò rỉ tài liệu trước đây, vốn là nguyên nhân thúc đẩy những cải cách khiêm tốn ở một số nơi trên thế giới, chẳng hạn như BVI.
Tuy nhiên, các tài liệu rò rỉ mới được tiết lộ này cho thấy tiền đang được chuyển qua lại giữa các điểm đến ở nước ngoài, trong bối cảnh các khách hàng giàu có và các cố vấn của họ tìm cách thích nghi với thực tế mới.
Một số khách hàng của Mossack Fonseca, công ty luật hiện không còn tồn tại và từng là trung tâm của vụ Hồ sơ Panama năm 2016, chỉ đơn giản là chuyển các công ty của họ sang cho các nhà cung cấp dịch vụ tài chính từng là đối thủ của Mossack Fonseca, ví dụ như một quỹ tín thác toàn cầu khác có văn phòng ở London, quỹ cũng có các dữ liệu bị tiết lộ trong Hồ sơ Pandora.
Khi được hỏi tại sao lại chuyển sang công ty mới, một khách hàng đã thẳng thắn viết: “Quyết định này được đưa ra sau vụ Hồ sơ Panama”. Một đại diện khác cho biết ngành công nghiệp này (tài chính ngầm) luôn tìm cách "thích nghi" với áp lực từ bên ngoài.
Gerard Ryle, Giám đốc ICIJ, cho biết các chính trị gia hàng đầu, những người cất giữ tài sản của họ ở các "thiên đường thuế", có lợi khi duy trì nguyên trạng và họ sẽ gây trở ngại cho quá trình cải cách các hoạt động kinh tế ở nước ngoài.
Ông nói: “Khi vẫn còn các nhà lãnh đạo thế giới, các chính trị gia, các quan chức nhà nước, đều có bí mật (tài chính) và tất cả đều lợi dụng thế giới này, tình trạng này sẽ còn tiếp diễn."
Ryle hy vọng Hồ sơ Pandora sẽ có tác động lớn hơn so với những vụ rò rỉ tài liệu mật trước đây, đặc biệt là bởi chúng được tiết lộ trong bối cảnh dịch bệnh đang hoành hành, làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng và buộc các chính phủ phải đi vay những khoản tiền lớn chưa từng có, tạo thêm gánh nặng cho những người dân đóng thuế.
Ông nhấn mạnh: "Đây là vụ Hồ sơ Panama mở rộng. Vụ việc này lớn hơn, nhiều thông tin và nhiều chi tiết hơn."
Theo một nghiên cứu năm 2020 của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) có trụ sở tại Paris, ít nhất 11,3 nghìn tỷ USD tài sản được giữ ở nước ngoài.
Ryle nhận định: “Đây là số tiền mà các kho bạc nhà nước trên toàn thế giới đang bị thất thoát và số tiền đó lẽ ra có thể được sử dụng để giúp đất nước phục hồi sau đại dịch COVID-19. Chúng ta đang mất mát trong khi một số người thì giàu lên"./.
![[Infographics] Những vụ rò rỉ tài chính gây chấn động thế giới](https://imagev3.vietnamplus.vn/480x320/Uploaded/2024/mzdic/2021_10_05/2021105tgroritaichinhlonnhattgngoc_ngoc_1.jpg.webp)
