Với tình hình khí hậu diễn biến ngày càng phức tạp, đặc biệt vào mùa mưa bão, lưu lượng xả lũ của thủy điện Hòa Bình rất lớn, cộng với địa hình bờ sông dốc đứng tại những vị trí dòng sông uốn cong, nguy cơ sạt lở bờ sông, suối, kênh rạch luôn là mối đe dọa đến tính mạng, tài sản của nhân dân sống tập trung hai bên bờ thuộc hạ lưu sông Đà trên địa bàn tỉnh Hòa Bình.
Hiện nay, hàng nghìn người dân đang sinh sống ở vùng hạ lưu sông Đà, trên địa bàn huyện Kỳ Sơn và thành phố Hòa Bình, có nguy cơ bị sạt lở nhà cửa, vườn tược bất cứ lúc nào.
Ông Trần Kim Phàn, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh cho biết: Vùng hạ du của đập thủy điện Hòa Bình hiện nay có khoảng hơn 10 nghìn người sinh sống ở các xã Dân Hạ, Hợp Thành, Hợp Thịnh, Phú Minh và thị trấn Kỳ Sơn, huyện Kỳ Sơn; các xã Trung Minh, Yên Mông, phường Tân Hòa, Tân Thịnh… thành phố Hòa Bình.
Tuy nhiên, vấn đề quan tâm nhất hiện nay đối với chính quyền địa phương là nguy cơ sạt lở bờ sông khá cao, hàng trăm hộ dân đang trong vùng nguy hiểm; trong đó hơn 120 hộ của xã Hợp Thịnh; khoảng 40 hộ, xã Trung Minh và khoảng 50 hộ thuộc khu vực phường Đồng Tiến.
Ông Nguyễn Văn Quang, nhà ở tổ 26, phường Đồng Tiến, thành phố Hòa Bình, cho biết: “Nhà tôi sinh sống ở vùng hạ lưu sông Đà này đã khá lâu, nhưng trước đây hiện tượng sạt lở này hầu như không có. Chỉ mấy năm lại đây, tình trạng sạt lở bờ sông diễn biến rất khó lường. Cứ thủy điện Hòa Bình xả lũ hay có mưa lớn là nước lại thúc mạnh vào bờ gây sạt lở nhà cửa, vườn của nhân dân. Trước đây, nhà tôi có 167 m2 nhưng cứ mỗi mùa mưa đến là nước lại xoáy sâu vào bờ gây sạt lở một ít. Mấy năm lại đây, nhà tôi đã bị nước cuốn trôi khoảng vài chục m2 đất."
Hiện nay, nhà cửa, vườn của gia đình ông Quang đang nằm chênh vênh trên bờ sông, cách mặt nước khoảng 17-18m, nguy cơ sạt lở, mất đất, nhà cửa là bất cứ lúc nào.
Không chỉ riêng gia đình ông Quang bị nguy cơ cao về sạt lở nhà cửa, mà ở phường Đồng Tiến nhiều số hộ đã đầu tư hàng trăm triệu đồng, cũng như công sức để tự khắc phục mỗi khi bị sạt lở nhà, nhưng “hà bá” vẫn chẳng buông tha, bởi cứ tự xây kè hoặc trồng che chắn được một vài năm là nước lại cuốn trôi, bao nhiêu công sức, tiền của bỏ ra lại ra sông, ra biển hết.
Ông Hoàng Thế Lừng ở tổ 26 phường Đồng Tiến cho biết, do mưa lũ lớn nên những năm qua xảy ra sạt lở bờ sông khá nhiều. Riêng gia đình ông mấy năm lại đây đã bị sạt lở tới bốn lần, có những trận sạt lở bị mất khoảng 30-40 m2 nhà cửa, vườn. Để khắc phục sạt lở, gia đình ông đã 4 lần đầu tư xây kè, chi phí mất khoảng 200 triệu đồng. Riêng năm 2012, do bị sạt lở góc nhà, gia đình ông đã phải chi khoảng 140 triệu đồng để xây kè chống sạt lở. Mặc dù vậy, khi có mưa to gió lớn, cả gia đình ông Lừng chẳng ai dám lên tầng nhà để ngủ vì sợ sạt.
Theo ông Trần Kim Phàn, nguyên nhân dẫn đến nguy cơ sạt lở ở vùng hạ du sông Đà là do xả lũ thủy điện Hòa Bình và do nhân dân đã đổ đất làm nhà lấn chiếm ra phía bờ sông. Một trong những nguyên nhân nữa là việc sản xuất kinh doanh, khai thác cát trái phép làm thay đổi dòng chảy của sông, dẫn đến tình trạng sạt lở. Hiện nay việc kinh doanh cát sỏi chủ yếu tập trung ở hai bên bờ sông sông Đà thuộc vùng hạ lưu.
Tuy nhiên, một số doanh nghiệp được cấp giấy phép cho khai thác cát, sỏi trong khu vực đã được Ủy ban Nhân dân tỉnh quy hoạch tại hai xã Hợp Thành, Hợp Thịnh, huyện Kỳ Sơn, nhưng cũng có doanh nghiệp lợi dụng việc quản lý lỏng lẻo của các cơ quan chức năng để khai thác trái phép ở hai bên bờ sông khu vực sau đập thủy điện Hòa Bình.
Để khắc phục tình trạng này, hiện nay dọc hai bên bờ sông Đà, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh đã được Ủy ban Nhân dân tỉnh Hòa Bình giao làm chủ đầu tư lập dự án để kè và bảo vệ bờ sông từ sau đập thủy điện Hòa Bình cho đến giáp với địa phận thành phố Hà Nội.
Hiện nay, một số đoạn có nguy cơ cao về sạt lở đã được kè, còn lại một số khu vực cũng đang được lập dự án và đang chờ Chính phủ hỗ trợ kinh phí để tổ chức triển khai thực hiện. Thanh tra tỉnh được giao phối hợp các cơ quan chức năng thành lập đoàn thanh tra nhằm lập lại trật tự trong việc kinh doanh, khai thác cát sỏi./.
Hiện nay, hàng nghìn người dân đang sinh sống ở vùng hạ lưu sông Đà, trên địa bàn huyện Kỳ Sơn và thành phố Hòa Bình, có nguy cơ bị sạt lở nhà cửa, vườn tược bất cứ lúc nào.
Ông Trần Kim Phàn, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh cho biết: Vùng hạ du của đập thủy điện Hòa Bình hiện nay có khoảng hơn 10 nghìn người sinh sống ở các xã Dân Hạ, Hợp Thành, Hợp Thịnh, Phú Minh và thị trấn Kỳ Sơn, huyện Kỳ Sơn; các xã Trung Minh, Yên Mông, phường Tân Hòa, Tân Thịnh… thành phố Hòa Bình.
Tuy nhiên, vấn đề quan tâm nhất hiện nay đối với chính quyền địa phương là nguy cơ sạt lở bờ sông khá cao, hàng trăm hộ dân đang trong vùng nguy hiểm; trong đó hơn 120 hộ của xã Hợp Thịnh; khoảng 40 hộ, xã Trung Minh và khoảng 50 hộ thuộc khu vực phường Đồng Tiến.
Ông Nguyễn Văn Quang, nhà ở tổ 26, phường Đồng Tiến, thành phố Hòa Bình, cho biết: “Nhà tôi sinh sống ở vùng hạ lưu sông Đà này đã khá lâu, nhưng trước đây hiện tượng sạt lở này hầu như không có. Chỉ mấy năm lại đây, tình trạng sạt lở bờ sông diễn biến rất khó lường. Cứ thủy điện Hòa Bình xả lũ hay có mưa lớn là nước lại thúc mạnh vào bờ gây sạt lở nhà cửa, vườn của nhân dân. Trước đây, nhà tôi có 167 m2 nhưng cứ mỗi mùa mưa đến là nước lại xoáy sâu vào bờ gây sạt lở một ít. Mấy năm lại đây, nhà tôi đã bị nước cuốn trôi khoảng vài chục m2 đất."
Hiện nay, nhà cửa, vườn của gia đình ông Quang đang nằm chênh vênh trên bờ sông, cách mặt nước khoảng 17-18m, nguy cơ sạt lở, mất đất, nhà cửa là bất cứ lúc nào.
Không chỉ riêng gia đình ông Quang bị nguy cơ cao về sạt lở nhà cửa, mà ở phường Đồng Tiến nhiều số hộ đã đầu tư hàng trăm triệu đồng, cũng như công sức để tự khắc phục mỗi khi bị sạt lở nhà, nhưng “hà bá” vẫn chẳng buông tha, bởi cứ tự xây kè hoặc trồng che chắn được một vài năm là nước lại cuốn trôi, bao nhiêu công sức, tiền của bỏ ra lại ra sông, ra biển hết.
Ông Hoàng Thế Lừng ở tổ 26 phường Đồng Tiến cho biết, do mưa lũ lớn nên những năm qua xảy ra sạt lở bờ sông khá nhiều. Riêng gia đình ông mấy năm lại đây đã bị sạt lở tới bốn lần, có những trận sạt lở bị mất khoảng 30-40 m2 nhà cửa, vườn. Để khắc phục sạt lở, gia đình ông đã 4 lần đầu tư xây kè, chi phí mất khoảng 200 triệu đồng. Riêng năm 2012, do bị sạt lở góc nhà, gia đình ông đã phải chi khoảng 140 triệu đồng để xây kè chống sạt lở. Mặc dù vậy, khi có mưa to gió lớn, cả gia đình ông Lừng chẳng ai dám lên tầng nhà để ngủ vì sợ sạt.
Theo ông Trần Kim Phàn, nguyên nhân dẫn đến nguy cơ sạt lở ở vùng hạ du sông Đà là do xả lũ thủy điện Hòa Bình và do nhân dân đã đổ đất làm nhà lấn chiếm ra phía bờ sông. Một trong những nguyên nhân nữa là việc sản xuất kinh doanh, khai thác cát trái phép làm thay đổi dòng chảy của sông, dẫn đến tình trạng sạt lở. Hiện nay việc kinh doanh cát sỏi chủ yếu tập trung ở hai bên bờ sông sông Đà thuộc vùng hạ lưu.
Tuy nhiên, một số doanh nghiệp được cấp giấy phép cho khai thác cát, sỏi trong khu vực đã được Ủy ban Nhân dân tỉnh quy hoạch tại hai xã Hợp Thành, Hợp Thịnh, huyện Kỳ Sơn, nhưng cũng có doanh nghiệp lợi dụng việc quản lý lỏng lẻo của các cơ quan chức năng để khai thác trái phép ở hai bên bờ sông khu vực sau đập thủy điện Hòa Bình.
Để khắc phục tình trạng này, hiện nay dọc hai bên bờ sông Đà, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh đã được Ủy ban Nhân dân tỉnh Hòa Bình giao làm chủ đầu tư lập dự án để kè và bảo vệ bờ sông từ sau đập thủy điện Hòa Bình cho đến giáp với địa phận thành phố Hà Nội.
Hiện nay, một số đoạn có nguy cơ cao về sạt lở đã được kè, còn lại một số khu vực cũng đang được lập dự án và đang chờ Chính phủ hỗ trợ kinh phí để tổ chức triển khai thực hiện. Thanh tra tỉnh được giao phối hợp các cơ quan chức năng thành lập đoàn thanh tra nhằm lập lại trật tự trong việc kinh doanh, khai thác cát sỏi./.
Nguyễn Quốc Trị (TTXVN)
