Ngày 9/10, Hội thảo quốc tế về bảo tồn các loài linh trưởng ở Đông Dương do Trung tâm cứu hộ linh trưởng nguy cấp (EPRC), Vườn quốc gia Cúc Phương phối hợp với Hội động vật Frankfurt (Cộng hòa Liên bang Đức) tổ chức đã diễn ra tại tỉnh Ninh Bình, thu hút 80 chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế tham dự.
Mục đích của hội thảo nhằm giúp các nhà khoa học, cán bộ làm công tác bảo tồn trong nước và quốc tế đánh giá về thực trạng, những mối đe dọa trực tiếp đến các loài linh trưởng quý hiếm trong khu vực, từ đó đề xuất những biện pháp bảo tồn thời gian tới.
Theo Vụ trưởng Vụ Bảo tồn thiên nhiên (Tổng cục Lâm nghiệp) Trần Thế Liên, sự đa dạng về địa hình, cảnh quan và khí hậu đã tạo nên tính đa dạng sinh học vô cùng phong phú ở Việt Nam.
Những năm gần đây, tuy có nhiều cố gắng trong công tác bảo tồn nhưng đa dạng sinh học ở Việt Nam vẫn tiếp tục bị đe dọa bởi nhiều nguyên nhân do biến đổi khí hậu và con người xâm hại.
Đối với các loài linh trưởng, Việt Nam là một trong số các quốc gia có số loài và phân loài đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng hàng đầu trên thế giới, cần được ưu tiên bảo vệ.
Theo Danh mục đỏ của Tổ chức bảo tồn thế giới (IUCN), ở Việt Nam có 7 loài linh trưởng rất nguy cấp, 9 loài nguy cấp và 7 loài sẽ nguy cấp trong thời gian tới.
Điều đó có nghĩa là 90% các loài linh trưởng của Việt Nam đang đe dọa tuyệt chủng. Vì vậy, nhóm chuyên gia linh trưởng và bảo tồn quốc tế đã điền tên 5 loài linh trưởng của Việt Nam vào danh sách 25 loài linh trưởng nguy cấp hàng đầu trên thế giới.
Ông Liên đề nghị các nhà khoa học, nhà động vật học, các cán bộ làm công tác bảo tồn trong nước và quốc tế phối hợp chặt chẽ hơn nữa trong công tác nghiên cứu và bảo tồn các loài động vật hoang dã. Điều quan trọng là thiết lập được một chiến lược vùng để từ đó đề ra những hành động và giải pháp thiết thực nhằm thúc đẩy công tác quản lý, bảo tồn các loài linh trưởng trong toàn khu vực.
Ông Trương Quang Bích, Giám đốc Vườn quốc gia Cúc Phương cho biết, đầu những năm 1990, một nhóm chuyên gia quốc tế đã đến Việt Nam. Sau khi đi khảo sát trong rừng, nhóm đã phát hiện loài Voọc mông trắng đặc biệt quý hiếm vẫn còn phân bố tự nhiên trong vườn và trên địa bàn xã Cúc Phương, huyện Nho Quan.
Từ đó, dự án "Bảo tồn các loài linh trưởng quý hiếm của Việt Nam" tại Vườn quốc gia Cúc Phương được triển khai xây dựng. Trung tâm cứu hộ linh trưởng nguy cấp hiện đang cứu hộ và bảo tồn 150 cá thể của 15 loài và phân loài linh trưởng quý hiếm.
Nhờ được chăm sóc tốt, đã có 9 loài linh trưởng sinh sản thành công, trong đó có 3 loài lần đầu tiên sinh sản được trong điều kiện nuôi nhốt trên thế giới là Voọc mông trắng, Voọc Hà Tĩnh và Voọc chà vá chân xám; 6 loài linh trưởng được cứu hộ và chăm sóc với những điều kiện tương thích với môi trường tự nhiên mà không một nơi nào trên thế giới làm được.
Đặc biệt, qua điều tra nghiên cứu, các nhà động vật học đã phát hiện thêm được 1 loài mới là loài Chà vá chân xám (Pygathrix cinerea). Kết quả của chương trình này đã đóng góp phần không nhỏ vào sự nghiệp bảo tồn các loài động vật hoang dã quý hiếm của Việt Nam và trên thế giới.
Phó Chủ tịch nhóm chuyên gia linh trưởng của Tổ chức bảo tồn thế giới Christian Roos đánh giá cao vai trò của Trung tâm cứu hộ linh trưởng nguy cấp và cá nhân ông Tilo Nadler, đồng Giám đốc dự án bảo tồn các loài linh trưởng quý hiếm của Việt Nam, Trưởng đại diện Vườn thú Leipzig tại Việt Nam trong việc cứu hộ, chăm sóc, gìn giữ, bảo tồn và tiến hành tái hoà nhập cho các loài linh trưởng vào tự nhiên.
Từ năm 2003 đến nay, trải qua 20 năm xây dựng và phát triển, Trung tâm cứu hộ linh trưởng nguy cấp đã thực sự là một "trường học" thực tế, góp phần giáo dục cho người dân sở tại và du khách tham quan hiểu được ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác bảo tồn linh trưởng nói chung, các loài voọc đặc hữu của Việt Nam nói riêng.
Ông Christian Roos đề xuất, Chính phủ các nước cần phối hợp chặt chẽ hơn nữa trước những nguy cơ chung về sự biến mất của các loài linh trưởng trong toàn khu vực. Công việc liên kết này cần được tiến hành sớm, không nên để đến lúc các cá thể linh trưởng còn quá ít mới bắt tay vào thực thi việc gìn giữ và bảo tồn thì quá muộn.
Trong thời gian diễn ra hội thảo, các đại biểu sẽ tiến hành thăm quan thực tế tại Khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long trên địa bàn huyện Gia Viễn để quan sát quần thể Voọc mông trắng sinh sống ngoài tự nhiên sau khi được Trung tâm cứu hộ linh trưởng nguy cấp giải cứu khỏi nạn săn bắt của người dân./.
Mục đích của hội thảo nhằm giúp các nhà khoa học, cán bộ làm công tác bảo tồn trong nước và quốc tế đánh giá về thực trạng, những mối đe dọa trực tiếp đến các loài linh trưởng quý hiếm trong khu vực, từ đó đề xuất những biện pháp bảo tồn thời gian tới.
Theo Vụ trưởng Vụ Bảo tồn thiên nhiên (Tổng cục Lâm nghiệp) Trần Thế Liên, sự đa dạng về địa hình, cảnh quan và khí hậu đã tạo nên tính đa dạng sinh học vô cùng phong phú ở Việt Nam.
Những năm gần đây, tuy có nhiều cố gắng trong công tác bảo tồn nhưng đa dạng sinh học ở Việt Nam vẫn tiếp tục bị đe dọa bởi nhiều nguyên nhân do biến đổi khí hậu và con người xâm hại.
Đối với các loài linh trưởng, Việt Nam là một trong số các quốc gia có số loài và phân loài đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng hàng đầu trên thế giới, cần được ưu tiên bảo vệ.
Theo Danh mục đỏ của Tổ chức bảo tồn thế giới (IUCN), ở Việt Nam có 7 loài linh trưởng rất nguy cấp, 9 loài nguy cấp và 7 loài sẽ nguy cấp trong thời gian tới.
Điều đó có nghĩa là 90% các loài linh trưởng của Việt Nam đang đe dọa tuyệt chủng. Vì vậy, nhóm chuyên gia linh trưởng và bảo tồn quốc tế đã điền tên 5 loài linh trưởng của Việt Nam vào danh sách 25 loài linh trưởng nguy cấp hàng đầu trên thế giới.
Ông Liên đề nghị các nhà khoa học, nhà động vật học, các cán bộ làm công tác bảo tồn trong nước và quốc tế phối hợp chặt chẽ hơn nữa trong công tác nghiên cứu và bảo tồn các loài động vật hoang dã. Điều quan trọng là thiết lập được một chiến lược vùng để từ đó đề ra những hành động và giải pháp thiết thực nhằm thúc đẩy công tác quản lý, bảo tồn các loài linh trưởng trong toàn khu vực.
Ông Trương Quang Bích, Giám đốc Vườn quốc gia Cúc Phương cho biết, đầu những năm 1990, một nhóm chuyên gia quốc tế đã đến Việt Nam. Sau khi đi khảo sát trong rừng, nhóm đã phát hiện loài Voọc mông trắng đặc biệt quý hiếm vẫn còn phân bố tự nhiên trong vườn và trên địa bàn xã Cúc Phương, huyện Nho Quan.
Từ đó, dự án "Bảo tồn các loài linh trưởng quý hiếm của Việt Nam" tại Vườn quốc gia Cúc Phương được triển khai xây dựng. Trung tâm cứu hộ linh trưởng nguy cấp hiện đang cứu hộ và bảo tồn 150 cá thể của 15 loài và phân loài linh trưởng quý hiếm.
Nhờ được chăm sóc tốt, đã có 9 loài linh trưởng sinh sản thành công, trong đó có 3 loài lần đầu tiên sinh sản được trong điều kiện nuôi nhốt trên thế giới là Voọc mông trắng, Voọc Hà Tĩnh và Voọc chà vá chân xám; 6 loài linh trưởng được cứu hộ và chăm sóc với những điều kiện tương thích với môi trường tự nhiên mà không một nơi nào trên thế giới làm được.
Đặc biệt, qua điều tra nghiên cứu, các nhà động vật học đã phát hiện thêm được 1 loài mới là loài Chà vá chân xám (Pygathrix cinerea). Kết quả của chương trình này đã đóng góp phần không nhỏ vào sự nghiệp bảo tồn các loài động vật hoang dã quý hiếm của Việt Nam và trên thế giới.
Phó Chủ tịch nhóm chuyên gia linh trưởng của Tổ chức bảo tồn thế giới Christian Roos đánh giá cao vai trò của Trung tâm cứu hộ linh trưởng nguy cấp và cá nhân ông Tilo Nadler, đồng Giám đốc dự án bảo tồn các loài linh trưởng quý hiếm của Việt Nam, Trưởng đại diện Vườn thú Leipzig tại Việt Nam trong việc cứu hộ, chăm sóc, gìn giữ, bảo tồn và tiến hành tái hoà nhập cho các loài linh trưởng vào tự nhiên.
Từ năm 2003 đến nay, trải qua 20 năm xây dựng và phát triển, Trung tâm cứu hộ linh trưởng nguy cấp đã thực sự là một "trường học" thực tế, góp phần giáo dục cho người dân sở tại và du khách tham quan hiểu được ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác bảo tồn linh trưởng nói chung, các loài voọc đặc hữu của Việt Nam nói riêng.
Ông Christian Roos đề xuất, Chính phủ các nước cần phối hợp chặt chẽ hơn nữa trước những nguy cơ chung về sự biến mất của các loài linh trưởng trong toàn khu vực. Công việc liên kết này cần được tiến hành sớm, không nên để đến lúc các cá thể linh trưởng còn quá ít mới bắt tay vào thực thi việc gìn giữ và bảo tồn thì quá muộn.
Trong thời gian diễn ra hội thảo, các đại biểu sẽ tiến hành thăm quan thực tế tại Khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long trên địa bàn huyện Gia Viễn để quan sát quần thể Voọc mông trắng sinh sống ngoài tự nhiên sau khi được Trung tâm cứu hộ linh trưởng nguy cấp giải cứu khỏi nạn săn bắt của người dân./.
Vũ Anh Minh (TTXVN)
