Ngày 19/2, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) công bố báo cáo mới nhất về chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Iran, trong đó nêu rõ Teheran đã "giảm tốc" quá trình mở rộng nhà máy làm giàu urani, nhưng đã sản xuất được một khối lượng lớn nguyên liệu có thể dùng để chế tạo bom hạt nhân.
Báo cáo cho biết Teheran chỉ lắp đặt thêm 136 máy li tâm so với con số 3.000 máy mà IAEA cho là Iran có kế hoạch triển khai vào đầu năm 2009. Như vậy, Iran đã có 3.936 máy làm giàu urani, chưa kể 1.476 máy đang trong giai đoạn chạy thử không có nhiên liệu hạt nhân, và 125 máy đã được lắp đặt nhưng chưa hoạt động.
Tổng Giám đốc IAEA Mohamed ElBaradei cho rằng Iran không sử dụng hết khả năng lắp đặt máy li tâm vì muốn tạo môi trường để chính quyền mới ở Mỹ thực hiện cam kết đối thoại trực tiếp với Teheran, và tránh những biện pháp trừng phạt cứng rắn hơn từ Liên hợp quốc sau khi nước này từ chối ngừng làm giàu urani.
Tuy nhiên, Teheran đã tích trữ được 1.010 kg urani làm giàu ở mức độ thấp, so với 488 kg trong tháng 8 và 630 kg trong tháng 11 năm ngoái. Điều này cho thấy các máy làm giàu urani của Iran đang hoạt động với công suất cao và đều đặn hơn trước đây. Theo các chuyên gia về hạt nhân, chỉ cần 1.000 đến 1.700 kg urani làm giàu ở mức độ thấp là đủ cơ sở để chuyển thành urani làm giàu ở mức độ cao dùng để chế tạo bom hạt nhân, và Teheran có khả năng đạt được "ngưỡng" này trong vài tháng.
Báo cáo còn cho biết Iran tiếp tục không cho IAEA tiếp cận địa điểm Tehran dự định xây dựng lò phản ứng nước nặng Arak. Các nước phương Tây nghi ngờ Iran có thể sử dụng lò phản ứng này để chiết xuất plutoni từ các thanh nhiên liệu hạt nhân đã sử dụng thành một nguồn nhiên liệu khác để chế tạo bom hạt nhân. Báo cáo cảnh báo nếu Iran tiếp tục ngăn cản các thanh sát viên IAEA tiếp cận các tài liệu, quan chức và địa điểm hạt nhân của nước này thì IAEA không thể chứng thực được chương trình hạt nhân của Iran có vì mục đích hòa bình như Tehran lâu nay vẫn tuyên bố hay không.
Ngay sau khi IAEA công bố báo cáo trên, Mỹ đã cáo buộc Iran "để mất thêm cơ hội giải tỏa những lo ngại của cộng đồng quốc tế về chương trình nhân của nước này". Theo người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Gordon Duguid, nếu Iran không tuân thủ các cam kết quốc tế về hạt nhân và không minh bạch với IAEA, thì cộng đồng quốc tế không thể tin vào bản chất hòa bình của chương trình hạt nhân của Iran. Anh cũng khẳng định theo báo cáo của IAEA, Iran đã không thực hiện yêu cầu của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc về ngừng làm giàu urani, đồng thời bày tỏ lo ngại việc Tehran từ chối để các thanh sát viên IAEA tiếp cận lò phản ứng nước nặng Arak.
Bất chấp những lo ngại của phương Tây, Iran vẫn giữ lập trường cứng rắn về vấn đề hạt nhân. Phát biểu với hãng tin nhà nước IRNA, Đại sứ Iran tại IAEA tuyên bố báo cáo mới đây nhất của IAEA "không có gì mới". Ông khẳng định không có sự "giảm tốc" trong chương trình hạt nhân của Iran, nhưng cho biết Tehran sẽ hợp tác đầy đủ với IAEA trong khuôn khổ Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) và các cam kết pháp lý của mình.
Giới quan sát nhận định cuộc điều tra của IAEA về chương trình hạt nhân của Iran khó đạt tiến bộ cho đến khi tân Tổng thống Mỹ Barak Obama thực hiện cam kết đối thoại trực tiếp với Iran, vì Teheran vẫn nghi ngờ Mỹ chi phối cuộc điều tra này./.
(TTXVN/Vietnam+)
