Các khoa học gia Queensland đã đạt được nhiều thành tựu nghiên cứu lớn. (Nguồn: Science.uq.edu.au) Trong 8 năm, một đội nghiên cứu của Australia đã lai tạo để biến một loài cá hoang dã thành hải sản cao cấp chuyên phục vụ trong các nhà hàng cao cấp. Nước này cũng công bố những quả chuối đầu tiên trên thế giới được biến đổi để làm giàu pro vitamin A; thử nghiệm vaccine chống bệnh sốt rét đầu tiên của thế giới; phương pháp điều trị tiên tiến giúp giảm tới 60% khả năng chảy máu trong khoang bụng, vốn có thể khiến bệnh nhân mất mạng...
Tất cả những thành tựu nên trên đều được thực hiện tại Queensland, một bang của Australia có hoạt động nghiên cứu khoa học diễn ra khá sôi động. Tuy nhiên theo thông tin từ chính quyền Queensland, trong một cuộc thăm dò gần đây, có tới 4/5 cư dân của bang không thể nêu tên một nhà khoa học nổi tiếng hoặc phát hiện khoa học đáng chú ý. Kể cả khi được cho xem một danh sách ghi tên các khoa học gia và thành tựu nghiên cứu, vẫn có tới 41% người không nhận ra bất kỳ cái tên/nghiên cứu nào quen thuộc với họ.
74% người Queensland trả lời rằng họ hứng thú với nghiên cứu khoa học và 76% tin rằng phát triển khoa học có tác động tích cực tới xã hội. Nhưng vẫn có tới 45% nhận định tin tức về khoa học xuất hiện quá ít trên truyền thông và 47% quan ngại do khu vực của họ sống chỉ có các hoạt động nghiên cứu khoa học hạn chế.
Đây là các thông số không vui với chính quyền Queensland, nơi vẫn đánh giá rất cao hoạt động nghiên cứu khoa học.
Bốn chìa khóa tăng cường tham gia vào khoa học
Và để tăng cường sự quan tâm của công chúng, thúc đẩy nghiên cứu khoa học trong bang, chính quyền đã vạch ra 4 vấn đề lớn cần giải quyết: sự tham gia của người trẻ vào các hoạt động củng cố kỹ năng trong 4 lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM,) sự tham gia vào khoa học của công chúng, sự tham gia của các nhà khoa học và nhận thức chung của công chúng.
Về vấn đề đầu tiên, trong năm 2015, đã có hơn 200.000 học sinh lớp 11 và 12 đăng ký theo học các nội dung về STEM. Chính quyền muốn tăng hơn nữa tỷ lệ học sinh tham gia học tập về STEM, bởi sau khi kết thúc khóa học, những em này sở hữu nhiều kỹ năng tốt trong hoạt động nghiên cứu, tư duy logic và phân tích dựa trên số lượng, bên cạnh các phẩm chất quý khác như sáng tạo, độc lập, luôn theo đuổi mục tiêu... Giáo dục STEM cũng đóng vai trò rất quan trọng trong hoạt động phát triển các kỹ năng tương lai của người trẻ.
Trong năm 2016, chính quyền bang đã có nhiều hoạt động để thúc đẩy việc này. Trước tiên phải kể tới chương trình thử nghiệm Flying Scientists, trong đó nhiều khoa học gia được đưa tới thăm các trường học, cộng đồng ở những khu vực hẻo lánh tại bang và thực hiện các bài phát biểu giúp nâng cao nhận thức về việc xây dựng sự nghiệp nghiên cứu khoa học, về lợi ích của việc theo học về STEM.
Ngoài ra, chính quyền cũng đưa các khoa học gia tới nhiều ngôi trường trong bang, để họ phát biểu trước các học sinh. Các khoa học gia có cơ hội kể lại câu chuyện về hành trình làm khoa học của họ và qua đó rất có thể sẽ truyền cảm hứng cho các học sinh theo đuổi học về STEM.
Một bản đồ STEM cũng được thiết lập để công chúng có thể theo dõi về các hoạt động học tập về STEM đang diễn ra trong bang. Thông qua bản đồ, các giáo viên cũng nắm bắt rõ hơn hoạt động STEM đang diễn ra trong bang. Hiện đang có tổng cộng 156 hoạt động STEM xuất hiện trên bản đồ này.
Về vấn đề tham gia vào khoa học của công chúng, chính quyền Queensland tin rằng đây là điều rất quan trọng, bởi công chúng sẽ được trang bị kỹ năng và kiến thức để sử dụng khoa học trong cuộc sống thường nhật. Và lợi ích thực sự của khoa học chỉ tới khi nó gây được ảnh hưởng tới cuộc sống của người dân bình thường, hoặc môi trường, hoặc giúp tăng cường tính cạnh tranh của doanh nghiệp.
Australia đã vạch ra 4 vấn đề lớn cần giải quyết để tăng cường sự tham gia vào khoa học. (Nguồn: aibn.uq.edu.au) Để thúc đẩy sự tham gia của công chúng, chính quyền bang quyết định hỗ trợ Festival khoa học thế giới Brisbane, tổ chức hàng loạt sự kiện trong Tuần lễ khoa học quốc gia (diễn ra vào tháng 8 hàng năm ở Australia.) Chính quyền cũng cấp vốn cho Bảo tàng Queensland và Trung tâm khoa học của bang, bên cạnh Bảo tàng Nghệ thuật và Bảo tàng nghệ thuật hiện đại để nuôi dưỡng tình yêu khoa học của công chúng.
Muốn khuyến khích nghiên cứu khoa học thì chính các khoa học gia cũng phải vào cuộc. Tuy nhiên đây là một lĩnh vực chưa được thực hiện tốt. Mỗi năm ở Australia có từ 10.000 tới 12.000 nghiên cứu khoa học được thực hiện, nhưng chỉ có chừng 2.000 nghiên cứu được thông báo công khai. Mô hình làm khoa học ở Australia dường như vẫn đang mắc kẹt trong thế kỷ 20, thay vì khuyến khích công chúng tham gia và đưa ra đánh giá nghiêm túc về các thành tựu khoa học đã đạt được.
Chính quyền Queensland tin rằng các nhà khoa học phải tăng cường sự giao tiếp và gắn kết với cộng đồng, báo chí, trường học. Chìa khóa của điều này là các khoa học gia phải xây dựng khả năng kết nối nghiên cứu của họ với nhiều đối tượng khán giả và sẵn sàng để báo chí truyền thông tiếp cận.
Chính quyền cũng đang hỗ trợ bằng cách tổ chức các chương trình Partner Up Queensland, Flying Scientists và trao giải Young Tall Poppy Science Awards. Trong đó, Partner Up Queensland là một loạt sự kiện được thiết kế để huấn luyện cho các nhà nghiên cứu khoa học những kỹ năng như truyền thông về khoa học, phát triển sự nghiệp và sử dụng truyền thông mới. Giải Young Tall Poppy Science Awards dùng để ghi nhận thành tựu xuất sắc của các nhà nghiên cứu, tuyên truyền về khoa học là người trẻ. Giải thưởng này sẽ biến những người đoạt giải thành các hình mẫu để truyền cảm hứng cho các học sinh, các cộng đồng về những khả năng mà khoa học có thể mang lại.
Cuối cùng là vấn đề nhận thức dư luận, chính quyền Queensland tin rằng việc nâng sự hiểu biết của công chúng về những thành tựu khoa học lớn xuất hiện trong bang sẽ giúp tạo ra một cộng đồng đề cao, ủng hộ và ghi nhận vai trò của khoa học. Để làm được điều này, các nhà khoa học và nghiên cứu phải "kể thêm nhiều câu chuyện," và xuất bản các nghiên cứu của họ bằng "ngôn ngữ đơn giản" để báo chí đón nhận và giúp lan tỏa trong cộng đồng. Nâng cao nhận thức sẽ dần tác động tới công chúng, khiến họ tham gia nhiều hơn vào khoa học, đồng thời làm tăng cường sự thấu hiểu của họ với giới làm khoa học, giúp xây dựng cộng đồng tốt hơn.
Chính quyền Queensland đang nâng cao nhận thức dư luận qua các chương trình Partner Up Queensland, Flying Scientists, qua giải Young Tall Poppy Science Awards và đặc biệt là truyền thông xã hội về khoa học ở Queensland. Đây là một tập hợp các kênh truyền thông xã hội gồm Facebook, Twitter và Instagram, chuyên nói về các hoạt động khoa học trong bang. Hiện con số theo dõi các kênh này vẫn còn thấp, lần lượt là 4421, 2216 và 767 người theo dõi. Nhưng tương lai, chính quyền muốn đẩy mạnh xây dựng và biến các kênh này thành nơi để cộng đồng khoa học Queensland ăn mừng thành công, chia sẻ các sự kiện khoa học mới nhất, khám phá các cơ hội nghiên cứu và phát triển...
Một sáng kiến giúp nâng sức mạnh nghiên cứu
Trong nỗ lực khuyến khích người trẻ nói riêng, công chúng nói chung dấn thân hơn nữa vào nghiên cứu khoa học, Queensland mới triển khai sáng kiến Advance Queensland trị giá 405 triệu AUD.
Sáng kiến Advance Queensland sẵn sàng tài trợ cho các ý tưởng giúp tăng cường sự tham gia vào khoa học ở trong bang. (Nguồn:statedevelopment.qld.gov.au) Đây là một kế hoạch nhằm tăng cường các cơ hội được mang tới thông qua khoa học và sáng tạo, giúp xây dựng một nền kinh tế mới, tạo ra các công việc bền vững và mang tới tác động tích cực hơn cho các cộng đồng dân cư trong bang. Advance Queensland về cơ bản là một loạt chương trình và hoạt động hỗ trợ, được thiết kế để duy trì và nâng cao sức mạnh khoa học và nghiên cứu, khuyến khích các doanh nghiệp và công ty khởi nghiệp (startup,) kết nối các nhà nghiên cứu với ngành công nghiệp nghiên cứu.
Sáng kiến Advance Queensland có một khoản tài trợ thúc đẩy tham gia khoa học. Ứng viên có thể nộp đơn vào bất kỳ thời điểm nào trong năm, chỉ cần đề xuất xin tài trợ của họ phải giải quyết được một trong bốn vấn đề lớn đã nêu ở trên, gồm: sự tham gia của người trẻ vào các hoạt động học tập về STEM, sự tham gia vào khoa học của công chúng, sự tham gia của các nhà khoa học và nhận thức chung của công chúng.
Đơn xin tài trợ hợp lệ, đáp ứng yêu cầu, sẽ được trao tối đa 10.000 AUD. Số tiền này sẽ được dùng để thúc đẩy hơn nữa hoạt động tham gia nghiên cứu khoa học ở trong bang./.
