Albert Payson Terhune và các nhân vật trong những câu chuyện của ông. (Ảnh: psychologytoday.com) Mỗi năm, bang New Jersey (Mỹ) đón hàng vạn lượt du khách đến thăm một ngôi mộ. Thế nhưng, ngôi mộ ấy không phải của một nhân vật lịch sử, vĩ nhân hay người nổi tiếng nào. Đó là ngôi mộ của một chú chó - nhân vật Lad trong tác phẩm “Lad: Câu chuyện về phẩm giá của một con chó” của ông chủ trang trại Sunnybank - Albert Payson Terhune.
Chủ nhân của Lad đã khắc trên bia mộ của chú chó dòng chữ: “Lad, thuần chủng từ thể xác tới tâm hồn.”
Những chi tiết ấy có thể sẽ khiến bạn đọc băn khoăn. Đặc biệt, so với tựa đề nguyên gốc tiếng Anh (“Lad: A dog”) thì nhan đề tiếng Việt sau khi chuyển ngữ - “Lad: Câu chuyện về phẩm giá của một con chó” có vẻ đã đi… khá xa.
Dường như, “phẩm giá,” “tâm hồn” và những lời giới thiệu như "Lad đã sống một cuộc đời giàu có nhất nếu coi sự trung thành, lòng quả cảm, trí thông minh, tình yêu và hạnh phúc là tài sản…” là những thứ khá “xa xỉ” để nói về một con chó. Dẫu rằng, đó không phải là một con chó tầm thường và những câu chuyện, kỷ vật liên quan đến cuộc đời nó được lưu giữ trong một khu lưu niệm riêng.
Thế nhưng, đi qua 12 chương truyện, những nghi ngại ấy sẽ được xóa nhòa. Câu chuyện có thật về chú chó dòng Ê-cốt “nặng chừng bốn mươi cân” này mang đến cho người đọc cả nụ cười, niềm vui và những giọt nước mắt.
“Cho tới thời điểm này và mãi mãi về sau, nó là con chó 'vĩ đại' nhất. Hầu hết mọi biến cố đều có thực và tôi đã viết bằng trái tim mình với một sự tôn sùng của người chủ chó với chính con chó của mình. Tôi xin được tả thực như thể đang tâm sự trước vong linh của Lad,” nhà văn Albert Payson Terhune chia sẻ trước khi khép lại cuốn tiểu thuyết.
Lad trứ danh không chỉ bởi nó đã xả thân cứu chủ chết đuối, cưỡng lại bản năng sinh tồn, lao ra nhận đòn tấn công của con rắn kịch độc để cứu một em bé, dự thi để quyên hàng chục ngàn USD cho Hội Chữ thập đỏ mà còn bởi, trong những hành động của Lad luôn ẩn chứa bài học khiến người ta phải suy ngẫm.
Không chỉ có sự trung thành, trí thông minh đặc biệt mà Lad “còn có một tinh thần hiệp sỹ của ngự lâm quân d’Artagnan.” Đó thực sự là một con chó có tâm hồn, trái tim biết yêu thương, hy sinh và đầy bao dung.
Theo dõi diễn biến câu chuyện tình của Lad và Lady - một con chó cái đỏng đảnh, song hành cùng cảm giác ngưỡng mộ tình yêu của Lad dành cho Laday sẽ là sự bực mình vì Lad luôn nhẫn nhịn, chịu đựng thói “nắng mưa thất thường” của Lady một cách vui vẻ. Lady hành hạ nó mỗi khi cao hứng. Lady thường tranh giành với Lad chỗ nằm ấm hơn bên lò sưởi hay trơ trẽn cướp miếng xương trên mõm Lad. Có lần, Lad đang gà gật dưới gốc cây thì bị cô ả sủa nhặng lên.
Lad cũng khiến người đọc ngưỡng mộ bởi sự tận tâm dạy dỗ Sói - con của nó và Lady.
“Nhiều lần, ông chủ và bà chủ phải lắc đầu, lè lưỡi khi chứng kiến sự kiên trì và quyết liệt của Lad. Đôi khi, họ nghĩ rằng, việc dạy dỗ con chó con quá đỗi hiếu động này là vô vọng. Thế nhưng, từng chút một, Lad đã hoàn thành một khối lượng công việc đồ sộ trong một khoảng thời gian ngắn đến mức đáng kinh ngạc. Tính cách và hành vi của Sói đã được đưa vào khuôn khổ. (…) Kỷ luật và lòng tốt của Lad đã ảnh hưởng lên trái tim và nhân cách của Sói. Những điều ấy khác xa và sâu lắng hơn những yêu chiều và gắt gỏng của Lady,” nhà văn Albert Payson Terhune kể.
Kể cả khi một phần bản năng hoang dã bị đánh thức, Sói tấn công lại bố, Lad vẫn mở lòng khoan dung với nó. Dù là độc giả lớn tuổi hay nhỏ tuổi đều sẽ tự rút ra được cho mình những bài học về cách ứng xử bản lĩnh, cao thượng của Lad trước thói tham lam, độc ác của Melisande hay sự hiếu chiến của Rex…
Hình ảnh bìa cuốn sách, góc trái là hình ảnh thật của Lad và ngôi nhà của gia đình nhà văn Terhune. (Ảnh: PV/Vietnam+) Có vẻ như, thế giới ấy cũng có nhiều điểm tương đồng với xã hội loài người và người đọc đôi lúc sẽ không khỏi giật mình.
Tác phẩm ra mắt độc giả lần đầu tiên vào năm 1919 tại Mỹ. Từ đó đến nay, với giá trị nhân văn và những chất liệu thực tế đầy thuyết phục, “Lad: Câu chuyện về phẩm giá của một con chó” liên tục được tái bản tại nhiều nước trên thế giới với số lượng phát hành lên tới hàng triệu bản.
Riêng nhà xuất bản Dutton (Mỹ) đã in lại cuốn truyện này hơn 70 lần. Cốt truyện của “Lad: Câu chuyện về phẩm giá của một con chó” cũng đã trở thành cảm hứng cho nhiều tác phẩm điện ảnh.
Albert Payson Terhune (21/12/1872-18/2/1942) được biết tới là một nhà văn chuyên khai thác những câu chuyện về những con chó dòng Ê-cốt. Hiện nay, khuôn viên của gia đình Terhune đã trở thành nơi lưu lại kỷ niệm về những con chó Ê-cốt đã từng đi vào những trang văn của ông.
Vũ Danh Tuấn - người chuyển ngữ cuốn tiểu thuyết này sang tiếng Việt đã chia rằng, sự xúc động dâng trào khi anh tới thăm khu tưởng nhiệm tác giả Albert Payson Terhune, mảnh đất đã gắn bó với Lad. Điều này đã góp phần quyết định để anh đưa cuốn sách về Lad đến với độc giả Việt Nam.
Bản dịch tiếng Việt “Lad: Câu chuyện về phẩm giá của một con chó” do Nhà xuất bản Văn học phát hành tháng 11/2015./.
