Phát biểu tại cuộc họp báo ngay sau phiên họp thường kỳ của chính phủ chiều tối 3/3, Bộ trưởng Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho biết, tình hình kinh tế xã hội trong hai tháng đầu năm tuy gặp nhiều khó khăn trong bối cảnh chung của toàn cầu, nhưng bước đầu đã có những dấu hiệu tích cực như "ánh sáng le lói cuối đường hầm".
Với 20 nhóm và 50 giải pháp đã được tung ra trong hai tháng qua, Thủ tướng Chính phủ khẳng định: Cho đến nay, gói kích cầu đầu tư tiêu dùng được triển khai tích cực, cơ bản đạt được sự đồng thuận của nhân dân và bước đầu phát huy hiệu quả.
Xuất khẩu: Đã tìm được niềm tin
Dấu hiệu "ấm" lên đầu tiên chính là xuất khẩu. Sau khi suy giảm trong tháng 1, kim ngạch xuất khẩu tháng 2/2009 đã tăng trở lại và ước đạt 4,3 tỷ USD.
Nguyên nhân là do giá nhiều mặt hàng nông sản (như gạo, cà phê, hạt tiêu) tăng từ 10-15% so với thời điểm cuối năm 2008. Tính chung cả hai tháng, kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng nông sản đã đạt trên 1,6 tỷ USD, tăng hơn 10% và chiếm 20,2% kim ngạch xuất khẩu.
Theo Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Thanh Biên, trong hai tháng qua cả nước đã xuất siêu gần 300 triệu USD, nhưng đây vẫn chưa phải là điều hoàn toàn đáng mừng.
"Dù tăng nhưng nếu so với cùng kỳ năm trước thì xuất khẩu tháng 2 năm nay chưa thể bền vững. Nhập khẩu giảm cũng cho thấy nền kinh tế vẫn đang trong tình trạng khó khăn, sản xuất bị thu hẹp, dẫn đến nhu cầu đối với các mặt hàng là nguyên liệu, vật tư giảm sút", Thứ trưởng Biên nhận định.
Vấn đề hiện nay, theo ông Biên, chính là làm thế nào trong 10 tháng còn lại phải giữ cho không bị suy giảm mà còn tăng trưởng mới là khó. Một loạt các biện pháp sẽ được Bộ Công thương xúc tiến đó là tìm cách cải tiến, nâng cao chất lượng xúc tiến thương mại; thậm chí tăng thêm chi phí cho công tác này cũng đã được Bộ này đưa ra bàn thảo với Bộ Tài chính.
Liên quan đến vấn đề này, ông Biên cho biết sắp tới (từ 11-16/3) sẽ có một đoàn doanh nghiệp, các nhà bán lẻ, đại diện siêu thị của Úc sẽ có chuyến làm việc tại thành phố Hồ Chí Minh để tìm hiểu cơ hội hợp tác, làm ăn.
"Chúng tôi cũng đặt kỳ vọng vào việc tổ chức tốt những đoàn doanh nghiệp nước ngoài vào Việt Nam và sẽ có những chính sách khuyến khích họ mua hàng, nhập khẩu hàng hóa Việt Nam để mở đường cho xuất khẩu", ông Biên chia sẻ.
Bên cạnh đó, việc đẩy mạnh vai trò của các Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài cũng sẽ được chú trọng theo hướng nâng cao hiệu quả kết nối các doanh nghiệp, các mặt hàng... đặc biệt là đối với những mặt hàng đang có sự suy giảm về xuất khẩu (như gỗ, điện tử, dệt may, giày dép...) để tìm đầu ra cho sản phẩm.
"Bài học về xuất khẩu thanh long (mở được thị trường nhưng năng lực kiểm định chất lượng kém) cũng đặt ra yêu cầu về chuẩn bị cơ sở hạ tầng tốt cho xuất khẩu liên quan đến thiết bị, nguồn nhân lực cho kiểm tra, giám định chất lượng sản phẩm hàng hóa." - ông Biên nhấn mạnh.
Mặt khác, đề án về phát triển hai thị trường cũng không kém phần quan trọng là nội địa và nông thôn cũng đã được Bộ Công thương đệ trình lên Chính phủ, trong đó đáng chú ý là sẽ có những cơ chế, chính sách khuyến thương, giảm giá cho người có thu nhập thấp...
Vốn rẻ đến tay doanh nghiệp
Triển khai Quyết định 131 của Chính phủ về hỗ trợ lãi suất cho các tổ chức, cá nhân vay vốn ngân hàng để sản xuất kinh doanh, báo cáo của Ngân hàng Nhà nước cho thấy: Theo đăng ký của 85 ngân hàng thương mại, dư nợ cho vay được hỗ trợ lãi suất trong tháng 2 và tháng 3/2009 dự kiến là 400.000 tỷ đồng, chiếm từ 15-35% dư nợ cho vay của mỗi ngân hàng. Từ đầu tháng 2 tới nay, số vốn cụ thể đã được giải ngân là trên 93.000 tỷ đồng, chiếm 23% số đăng ký.
Cụ thể, tại Quảng Ninh, sau 2 tuần đã có hơn 500 khách hàng đã được vay vốn với số tiền khoảng 281 tỷ đồng; dự kiến, các ngân hàng sẽ hoàn thành việc giải ngân 5.000 tỷ đồng vốn vay kích cầu trong năm 2009 cho các doanh nghiệp, cá nhân thuộc diện hỗ trợ. Tại Cà Mau, các ngân hàng trên địa bàn tỉnh cũng đã giải ngân được hơn 900 tỷ đồng.
Song song đó, sau 3 tuần triển khai việc hỗ trợ lãi suất, đã có hơn 4.100 doanh nghiệp và cá nhân tại tỉnh Đồng Tháp được vay vốn, với tổng dư nợ gần 700 tỷ đồng; trong đó có 18 đối tượng doanh nghiệp hoạt động trên lĩnh vực công nghiệp chế biến đã nhận được vốn vay ưu đãi hơn 50 tỷ đồng.
Còn theo Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Bạc Liêu, tổng số vốn đăng ký hỗ trợ lãi suất của các chi nhánh ngân hàng thương mại cho các tổ chức, cá nhân vay vốn trong quý 1/2009 là hơn 1.700 tỷ đồng và đến cuối tháng 2 đã giải ngân hơn 500 tỷ đồng.
Mặt khác, Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) cũng đã ký hợp đồng bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa đối với 17 Ngân hàng thương mại. Cùng với đó, một loạt các chính sách về miễn, giảm và giãn một số loại thuế cho doanh nghiệp cũng đã Bộ Tài chính triển khai để tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh.
Theo Phó Thống đốc Nguyễn Đồng Tiến, việc kiểm tra và giám sát để việc hỗ trợ lãi suất từ ngân sách đúng đối tượng, hiệu quả sẽ được triệt để thực hiện nhằm đáp ứng nhu cầu vốn vay của doanh nghiệp để sản xuất, kinh doanh cũng như không làm, thất thoát tiền của Nhà nước.
Phó Thống đốc cũng cho hay, hiện tại mặt bằng lãi suất và tỷ giá cũng như hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại ổn định. Vốn khả dụng bằng đồng Việt Nam và ngoại tệ của các tổ chức tín dụng để đảm bảo khả năng thanh toán ở mức khá cao.
"Vì thế, thông tin cho rằng sắp có ngân hàng bị sáp nhập là không chính xác. Hiện tại, Ngân hàng Nhà nước đang tiến hành lấy ý kiến cho Dự thảo về thông tư sáp nhập, hợp nhất tổ chức tín dụng và đây là việc làm hết sức bình thường trong quá trình xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật", ông Tiến nhấn mạnh.
Xử lý vụ "xà xẻo" tiền tết
Bộ trưởng Nguyễn Xuân Phúc thêm một lần khẳng định, Chính phủ sẽ xử lý nghiêm những sai phạm liên quan đến vụ "xà xẻo" tiền tết hỗ trợ cho người nghèo.
"Chúng tôi sẽ tiến hành rà soát và xử lý theo ba hướng là đã làm sai, phải làm lại cho đúng; phát chưa đủ thì phát lại cho đủ; còn vi phạm thì sẽ xử lý theo hình thức phạt tội tham ô", Bộ trưởng Phúc nói.
Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Công Nghiệp, ngay sau khi có phản ánh về vụ việc, Bộ đã tổ chức 4 đoàn kiểm tra đi 12 địa phương để "thị sát" tình hình, trên cơ sở đó có hướng giải quyết thỏa đáng. Qua thực tế cho thấy, đa phần các địa phương triển khai chính sách hỗ trợ tiền tết cho người nghèo đều công khai, minh bạch nhưng hiện tượng "xà xẻo" là có thật và "ở tỉnh nào cũng có sai sót".
Thậm chí, có nơi đoàn kiểm tra còn phát hiện nhiều "sáng kiến", dẫn đến chi sai như để đảm bảo chỉ tiêu giảm nghèo, có nơi đã ghép hai hộ nghèo vào thành một hay "gửi" người vào hộ nghèo để được tiền hỗ trợ.
"Qua đây cho thấy cần phải xem xét lại việc bình xét hộ nghèo như thế nào cho đúng, phân biệt được rõ ràng giữa hộ nghèo và hộ không nghèo để chính sách phát huy được hiệu quả", ông Nghiệp cho hay.
Cũng theo thống kê của Bộ Tài chính, đến nay, tổng kinh phí hỗ trợ tiền tết cho người nghèo khoảng 1.700 tỷ đồng. Tuy nhiên, con số này vẫn chưa phải là cuối cùng vì đây vẫn chỉ là con số ước tính từ nhiều địa phương. Ông Nghiệp cho biết, phải đến khi nào có thống kê đầy đủ từ các tỉnh, thành phố (hiện mới chỉ có 61/63 tỉnh, thành báo cáo) và thực hiện quyết toán thì mới lên được con số chính thức.
Cũng liên quan đến các chính sách về an sinh xã hội, Thứ trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội Bùi Hồng Lĩnh cho hay sẽ cùng với các bộ, ngành liên quan thống kê con số lao động bị mất việc làm để có những chính sách hỗ trợ cho đầy đủ.
"Chúng tôi hiện chưa đưa ra bất kỳ con số nào về người lao động bị mất việc làm. Để có con số thống kê chính xác và đầy đủ thì cần phải có sự tham gia của Bộ Công Thương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư..., nơi quản lý các doanh nghiệp, thì mới nắm bắt được." - ông Lĩnh nhấn mạnh./.
Khánh Chi (Vietnam+)
