Vượt qua những đoạn đường gập ghềnh, quanh co, chúng tôi tới vùng đất Mường Vang, huyện Lạc Sơn, Hòa Bình, vào những ngày đầu Xuân Tân Mão để được hòa mình vào lễ hội Đình Cổi - nét văn hóa truyền thống của người Mường xưa.
Vào ngày mồng 7 tháng Giêng theo lịch Mường (tức ngày mồng 8 tháng Giêng Âm lịch), người dân xã Bình Chân ở huyện Lạc Sơn tổ chức lễ hội Đình Cổi.
Bà con nơi đây không còn nhớ lễ hội Đình Cổi có từ bao giờ, chỉ nghe các cụ già trong làng kể lại. Thời ấy, Mẹ là Quốc Mẫu Hoàng bà cùng các vua thường qua lại đây dạy dân cách trồng trọt, khai phá ruộng nương, cấy lúa, trồng bông dệt vải. Nhớ ơn công đức, lời dạy của Quốc Mẫu và các vua, người dân trong vùng đã lập miếu thờ.
Lễ hội Đình Cổi bắt đầu từ đó và được duy trì qua nhiều thế hệ, giờ đây đã trở thành một nét văn hóa truyền thống không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt của người Mường.
Lễ hội được bắt đầu bằng một hồi trống để báo hiệu cho con cháu trong Mường về tụ họp ở đình làng. Nghi lễ đầu tiên là rước kiệu, có thầy mo đi đầu làm lễ, sau đó là đoàn khênh kiệu, cờ hội, đoàn cò ke ống sáo, đội múa chèo và đoàn sắc bùa. Tất cả đều ăn mặc theo đúng phong tục xưa.
Khi thầy mo làm lễ mời các thần về dự hội thì cũng là lúc đoàn múa chèo bắt đầu biểu diễn. Điều đặc biệt là những người múa chèo phải là con trai ở xóm Cành. Vì theo chuyện xưa những đứa trẻ chăn trâu ở xóm Cành gặp Quốc Mẫu cùng hai con gái là vua út, vua cả từ Ba Vì về đến đồng Khâm Mụ, xã Bình Chân thì trời đã trưa, ba mẹ con ngồi nghỉ ăn cơm gói. Thấy trẻ trâu xóm Cành chia thành hai bên để chơi trò chơi, Quốc Mẫu và các vua biến thành người ăn xin rồi tham gia một điệu múa. Điệu múa đó được gọi là múa Chèo, dân làng Cổi thường tái hiện vào dịp lễ hội hàng năm, phản ánh về quá trình sản xuất nông nghiệp, hôn nhân gia đình và truyền dạy cho đời về đạo lý làm người.
Ông Bùi Văn Son, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Bình Chân không giấu được niềm vui, sau một năm lao động vất vả, người dân xã Bình Chân lại mong Tết đến, Xuân về để được đắm mình trong ngày hội Đình Cổi rộn ràng tiếng cồng, tiếng chiêng âm vang khắp bản làng, được báo cáo với các thần, các ngài về thành quả lao động và cầu mong thần thánh phù hộ cho dân làng làm ăn gặp nhiều may mắn, mùa màng tươi tốt.
Trong mâm cúng các vị thần (Quốc Mẫu Hoàng bà, vua và Thành Hoàng làng) ngoài các sản vật như xôi trắng, thịt trâu, rượu còn có các món ăn chay như chuối luộc, đu đủ luộc, mía và các loại bánh...
Lễ hội không chỉ mang ý nghĩa truyền thống “uống nước nhớ nguồn,” mà còn là dịp để cầu phúc, cầu mùa “trồng ngô có bắp to; trồng lúa có bông dài, hạt chắc; nuôi con cúi, con ca mau lớn; con cháu được khỏe mạnh, học hành tiến bộ; ra đường gặp bạn bè luôn hòa nhã; đi đường gặp bình an...”
Kết thúc phần lễ cũng là lúc mặt trời lên tỏ ngọn cây. Trai tài sánh với gái sắc trong câu hát thường rang, bọ mẹng, chơi những trò chơi dân gian đánh mảng, đánh cù, ném còn và thi đấu các môn thể thao bóng chuyền, đẩy gậy, bắn nỏ, kéo co...
Vượt lên cả ý nghĩa tâm linh, lễ hội Đình Cổi của người dân Bình Chân còn mang tính nhân văn sâu sắc, khuyên răn, nhắc nhở con cháu yêu lao động sản xuất, quý trọng thành quả của gia đình; sang năm mới mọi công việc phải hài hòa.
Chính từ những ý nghĩa sâu sắc trên mà lễ hội Đình Cổi đã trở thành niềm tự hào không chỉ của người dân xã Bình Chân mà còn cả đất Mường Vang, Lạc Sơn, Hòa Bình./.
Vào ngày mồng 7 tháng Giêng theo lịch Mường (tức ngày mồng 8 tháng Giêng Âm lịch), người dân xã Bình Chân ở huyện Lạc Sơn tổ chức lễ hội Đình Cổi.
Bà con nơi đây không còn nhớ lễ hội Đình Cổi có từ bao giờ, chỉ nghe các cụ già trong làng kể lại. Thời ấy, Mẹ là Quốc Mẫu Hoàng bà cùng các vua thường qua lại đây dạy dân cách trồng trọt, khai phá ruộng nương, cấy lúa, trồng bông dệt vải. Nhớ ơn công đức, lời dạy của Quốc Mẫu và các vua, người dân trong vùng đã lập miếu thờ.
Lễ hội Đình Cổi bắt đầu từ đó và được duy trì qua nhiều thế hệ, giờ đây đã trở thành một nét văn hóa truyền thống không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt của người Mường.
Lễ hội được bắt đầu bằng một hồi trống để báo hiệu cho con cháu trong Mường về tụ họp ở đình làng. Nghi lễ đầu tiên là rước kiệu, có thầy mo đi đầu làm lễ, sau đó là đoàn khênh kiệu, cờ hội, đoàn cò ke ống sáo, đội múa chèo và đoàn sắc bùa. Tất cả đều ăn mặc theo đúng phong tục xưa.
Khi thầy mo làm lễ mời các thần về dự hội thì cũng là lúc đoàn múa chèo bắt đầu biểu diễn. Điều đặc biệt là những người múa chèo phải là con trai ở xóm Cành. Vì theo chuyện xưa những đứa trẻ chăn trâu ở xóm Cành gặp Quốc Mẫu cùng hai con gái là vua út, vua cả từ Ba Vì về đến đồng Khâm Mụ, xã Bình Chân thì trời đã trưa, ba mẹ con ngồi nghỉ ăn cơm gói. Thấy trẻ trâu xóm Cành chia thành hai bên để chơi trò chơi, Quốc Mẫu và các vua biến thành người ăn xin rồi tham gia một điệu múa. Điệu múa đó được gọi là múa Chèo, dân làng Cổi thường tái hiện vào dịp lễ hội hàng năm, phản ánh về quá trình sản xuất nông nghiệp, hôn nhân gia đình và truyền dạy cho đời về đạo lý làm người.
Ông Bùi Văn Son, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Bình Chân không giấu được niềm vui, sau một năm lao động vất vả, người dân xã Bình Chân lại mong Tết đến, Xuân về để được đắm mình trong ngày hội Đình Cổi rộn ràng tiếng cồng, tiếng chiêng âm vang khắp bản làng, được báo cáo với các thần, các ngài về thành quả lao động và cầu mong thần thánh phù hộ cho dân làng làm ăn gặp nhiều may mắn, mùa màng tươi tốt.
Trong mâm cúng các vị thần (Quốc Mẫu Hoàng bà, vua và Thành Hoàng làng) ngoài các sản vật như xôi trắng, thịt trâu, rượu còn có các món ăn chay như chuối luộc, đu đủ luộc, mía và các loại bánh...
Lễ hội không chỉ mang ý nghĩa truyền thống “uống nước nhớ nguồn,” mà còn là dịp để cầu phúc, cầu mùa “trồng ngô có bắp to; trồng lúa có bông dài, hạt chắc; nuôi con cúi, con ca mau lớn; con cháu được khỏe mạnh, học hành tiến bộ; ra đường gặp bạn bè luôn hòa nhã; đi đường gặp bình an...”
Kết thúc phần lễ cũng là lúc mặt trời lên tỏ ngọn cây. Trai tài sánh với gái sắc trong câu hát thường rang, bọ mẹng, chơi những trò chơi dân gian đánh mảng, đánh cù, ném còn và thi đấu các môn thể thao bóng chuyền, đẩy gậy, bắn nỏ, kéo co...
Vượt lên cả ý nghĩa tâm linh, lễ hội Đình Cổi của người dân Bình Chân còn mang tính nhân văn sâu sắc, khuyên răn, nhắc nhở con cháu yêu lao động sản xuất, quý trọng thành quả của gia đình; sang năm mới mọi công việc phải hài hòa.
Chính từ những ý nghĩa sâu sắc trên mà lễ hội Đình Cổi đã trở thành niềm tự hào không chỉ của người dân xã Bình Chân mà còn cả đất Mường Vang, Lạc Sơn, Hòa Bình./.
Vũ Hà (TTXVN/Vietnam+)
