Ngày 25/9, mặc dù trời mưa to nhưng Liên hoan nghi lễ chầu văn Hà Nội lần thứ nhất năm 2013 vẫn diễn ra tại đền Kim Giang, quận Thanh Xuân, Hà Nội.
Hàng trăm người thuộc các nhóm chầu văn và người dân trong vùng đội mưa gió tới tham dự lễ khai mạc và thưởng thức các giá hầu.
Tham gia liên hoan, các thanh đồng trình diễn 1 giá Nam thần và 1 giá Nữ thần trong thời gian 40 phút. Trong không gian diễn xướng mang đậm tính tâm linh, các thanh đồng đã hóa thân thành các vị thánh trên nền âm nhạc hát văn với những màn múa, màn biểu diễn đạo cụ độc đáo, nhằm giới thiệu tới người xem một loại hình văn hóa truyền thống đặc sắc của dân tộc.
Thanh đồng Đặng Thị Ngát, đến từ thị xã Sơn Tây phấn khởi bày tỏ: “Tôi rất vui mừng vì thành phố Hà Nội đã quan tâm tới chầu văn, tổ chức liên hoan này để những người như chúng tôi được thỏa tâm nguyện. Chầu văn là văn hóa của người Việt do vậy tôi thường khuyên con nhang, đệ tử phải gìn giữ để nghi lễ không bị biến dạng.”
[Hà Nội chuẩn bị Liên hoan nghi lễ chầu văn đầu tiên]
Không chỉ trình diễn khắp trong Nam, ngoài Bắc, thanh đồng Đặng Thị Ngát đã từng đưa nghi lễ chầu văn đến với bạn bè thế giới nhằm giới thiệu về văn hóa truyền thống Việt Nam. Bà cũng mong muốn nghi lễ này sớm được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa nhân loại.
Chầu văn là nghi lễ gắn liền với tín ngưỡng tam phủ, tứ phủ, ra đời cách đây trên 500 năm. Hát văn và hầu đồng thực sự là tín ngưỡng thờ Mẫu nhưng trong đời sống hiện nay, hát văn đã vượt qua giới hạn thờ Mẫu, trở thành loại hình văn hóa truyền thống của cộng đồng, thậm chí còn được sân khấu hóa.
Nhưng cũng có trường hợp một số đền, phủ đã lợi dụng hình thức chầu văn để kinh doanh, làm biến dạng nét đẹp của loại hình này. Ông Lưu Minh Trị, Chủ tịch Hội di sản văn hóa Thăng Long-Hà Nội cho rằng: “Ngành văn hóa cần đóng góp ý kiến, hướng dẫn để văn hóa chầu văn thực sự là văn hóa lành mạnh, đặc sắc.”
Đền Kim Giang là nơi trình diễn của các nhóm chầu văn thuộc cụm 2, bao gồm quận Thanh Xuân, thị xã Sơn Tây, huyện Đông Anh, Ba Vì, Thạch Thất, Phúc Thọ, Quốc Oai, Hoài Đức, Đan Phượng. Các đơn vị khác thuộc các cụm 1, 3, 4 lần lượt trình diễn tại đền Lâm Du, phường Bồ Đề, quận Long Biên; đền Yên Phú, xã Liên Ninh, huyện Thanh Trì và đền Cây Quế, phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy.
Đợt 1 của liên hoan diễn ra từ ngày 25-30/9; đợt 2 Ban tổ chức lựa chọn 10 nhóm chầu văn tiêu biểu trình diễn tại Rạp Công nhân, phố Tràng Tiền từ ngày 4-5/10. Trong dịp này, còn diễn ra chương trình tọa đàm về bảo tồn, phát huy giá trị quý báu của nghi lễ chầu văn trong xã hội đương đại.
Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội, mục đích của liên hoan là kiểm kê và bước đầu tư liệu hóa di sản văn hóa phi vật thể chầu văn trên địa bàn Hà Nội, góp sức vào cuộc vận động UNESCO công nhận nghi lễ chầu văn của người Việt là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại; góp phần định hướng về nhận thức và hoàn thiện nội dung, hình thức để cộng đồng yêu thích và thực hành nghi lễ chầu văn ở Hà Nội học hỏi lẫn nhau./.
Hàng trăm người thuộc các nhóm chầu văn và người dân trong vùng đội mưa gió tới tham dự lễ khai mạc và thưởng thức các giá hầu.
Tham gia liên hoan, các thanh đồng trình diễn 1 giá Nam thần và 1 giá Nữ thần trong thời gian 40 phút. Trong không gian diễn xướng mang đậm tính tâm linh, các thanh đồng đã hóa thân thành các vị thánh trên nền âm nhạc hát văn với những màn múa, màn biểu diễn đạo cụ độc đáo, nhằm giới thiệu tới người xem một loại hình văn hóa truyền thống đặc sắc của dân tộc.
Thanh đồng Đặng Thị Ngát, đến từ thị xã Sơn Tây phấn khởi bày tỏ: “Tôi rất vui mừng vì thành phố Hà Nội đã quan tâm tới chầu văn, tổ chức liên hoan này để những người như chúng tôi được thỏa tâm nguyện. Chầu văn là văn hóa của người Việt do vậy tôi thường khuyên con nhang, đệ tử phải gìn giữ để nghi lễ không bị biến dạng.”
[Hà Nội chuẩn bị Liên hoan nghi lễ chầu văn đầu tiên]
Không chỉ trình diễn khắp trong Nam, ngoài Bắc, thanh đồng Đặng Thị Ngát đã từng đưa nghi lễ chầu văn đến với bạn bè thế giới nhằm giới thiệu về văn hóa truyền thống Việt Nam. Bà cũng mong muốn nghi lễ này sớm được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa nhân loại.
Chầu văn là nghi lễ gắn liền với tín ngưỡng tam phủ, tứ phủ, ra đời cách đây trên 500 năm. Hát văn và hầu đồng thực sự là tín ngưỡng thờ Mẫu nhưng trong đời sống hiện nay, hát văn đã vượt qua giới hạn thờ Mẫu, trở thành loại hình văn hóa truyền thống của cộng đồng, thậm chí còn được sân khấu hóa.
Nhưng cũng có trường hợp một số đền, phủ đã lợi dụng hình thức chầu văn để kinh doanh, làm biến dạng nét đẹp của loại hình này. Ông Lưu Minh Trị, Chủ tịch Hội di sản văn hóa Thăng Long-Hà Nội cho rằng: “Ngành văn hóa cần đóng góp ý kiến, hướng dẫn để văn hóa chầu văn thực sự là văn hóa lành mạnh, đặc sắc.”
Đền Kim Giang là nơi trình diễn của các nhóm chầu văn thuộc cụm 2, bao gồm quận Thanh Xuân, thị xã Sơn Tây, huyện Đông Anh, Ba Vì, Thạch Thất, Phúc Thọ, Quốc Oai, Hoài Đức, Đan Phượng. Các đơn vị khác thuộc các cụm 1, 3, 4 lần lượt trình diễn tại đền Lâm Du, phường Bồ Đề, quận Long Biên; đền Yên Phú, xã Liên Ninh, huyện Thanh Trì và đền Cây Quế, phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy.
Đợt 1 của liên hoan diễn ra từ ngày 25-30/9; đợt 2 Ban tổ chức lựa chọn 10 nhóm chầu văn tiêu biểu trình diễn tại Rạp Công nhân, phố Tràng Tiền từ ngày 4-5/10. Trong dịp này, còn diễn ra chương trình tọa đàm về bảo tồn, phát huy giá trị quý báu của nghi lễ chầu văn trong xã hội đương đại.
Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội, mục đích của liên hoan là kiểm kê và bước đầu tư liệu hóa di sản văn hóa phi vật thể chầu văn trên địa bàn Hà Nội, góp sức vào cuộc vận động UNESCO công nhận nghi lễ chầu văn của người Việt là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại; góp phần định hướng về nhận thức và hoàn thiện nội dung, hình thức để cộng đồng yêu thích và thực hành nghi lễ chầu văn ở Hà Nội học hỏi lẫn nhau./.
Đinh Thị Thuận (TTXVN)
