Nhật Hoàng Akihito

Từ khi còn là Hoàng Thái tử đến khi trở thành Vua, Nhật Hoàng Akihito đã mang đến cho Hoàng gia một nguồn năng lượng tươi mới, ngoài việc tuân thủ trung thành truyền thống Hoàng gia còn mở ra nhiều lĩnh vực hoạt động mới phù hợp với thời kỳ hiện đại và ngày càng trở nên gần gũi với người dân.

Tình yêu lớn của Nhật Hoàng

Nhật Hoàng Akihito, sinh ngày 23/12/1933, là con trai trưởng của Nhật Hoàng Showa và Hoàng hậu Kojun. Ngài có bốn chị gái, một em trai và một em gái.

Ngài học tiểu học và trung học tại Gakushuin, Trường Bộ Nội chính Hoàng gia, sau trở thành cơ sở giáo dục tư thục. Trong thời kỳ chiến tranh, Ngài và các bạn đồng môn tiểu học được sơ tán khỏi Tokyo đến vùng nông thôn Nikko. Ngài lưu lại Nikko cho đến khi chiến tranh kết thúc năm 1945.

Năm 1952, Ngài vào học Khoa Kinh tế Chính trị, Đại học Gakushuin. Lễ thành nhân và Lễ tấn phong Hoàng Thái tử của Ngài được tổ chức cùng năm. Ngay sau đó, Ngài chính thức bắt đầu thực hiện nghĩa vụ của mình trên cương vị Hoàng Thái tử.

Năm sau, Ngài thực hiện chuyến công du nước ngoài đầu tiên để tham dự lễ đăng quang của Nữ hoàng Elizabeth II, Vương quốc Anh, và đi thăm nhiều nước Bắc Mỹ và châu Âu. Ngài hoàn thành chương trình giáo dục đại học vào năm 1956.

“Hoàng Thái tử đã chọn Công nương, và chúng tôi cũng chọn nàng.” (Tiến sỹ Shinzo Koizumi, người giám sát việc học tập của Hoàng Thái tử Akihito)

Ngoài chương trình giáo dục chính thức, Hoàng Thái tử nhận được nhiều chương trình đào tạo đặc biệt về Lịch sử, Luật pháp Nhật Bản, và các lĩnh vực khác.

Vào ngày 10/4/1959, Hoàng Thái tử Akihito cưới Công nương Michiko, sinh ngày 20/10 /1934 , con gái cả của doanh nhân Hidesabuto Shoda. Tiến sỹ Shinzo Koizumi, người giám sát việc học tập của Hoàng Thái tử trong nhiều năm đã phát biểu về cuộc hôn nhân như sau: “Hoàng Thái tử đã chọn công nương, và chúng tôi cũng chọn nàng”.

Lễ cưới truyền thống được tổ chức cùng dàn xe ngựa kéo lộng lẫy. Hơn 500.000 người đổ ra đường để chào mừng sự kiện này. Đó là một trong những ngày hạnh phúc nhất của lịch sử hậu chiến Nhật Bản.

Khi còn trên cương vị Công nương, Hoàng hậu Michiko đã gặp gỡ nhiều người ở mọi tầng lớp và thấu hiểu những vấn để tồn tại trong xã hội. Với tính cách khiêm nhường và điềm đạm của mình, bà đã từng nói rằng, là thành viên của Hoàng gia, bà mong muốn mãi là một người quan tâm đến những gì xảy ra trong xã hội, theo dõi và quan tâm đến người dân, nhu cầu của người dân và luôn cầu nguyện cho hạnh phúc của muôn dân.

Hoàng Thái tử và Công nương đã tạo dựng được một gia đình hạnh phúc với ba người con, Hoàng tử Naruhito, Hoàng tử Fumihito và Công chúa Sayako. Khác với thông lệ tiền triều, Hoàng Thái tử và Công nương quyết định giữ các con bên mình. Mặc dù bận rộn, Công nương vẫn tự mình yêu thương chăm sóc các con.

Bà cho các con bú sữa mẹ hoàn toàn, và khi đến tuổi đi học, bà tự mình chuẩn bị hộp cơm trưa cho các con mỗi sáng. Sau này, bà có nói về phương pháp nuôi dạy các con của mình như sau: “Tôi luôn xin tư vấn Nhật Hoàng (lúc đó là Hoàng Thái tử) về mọi vấn đề và tôi rất biết ơn Ngài về những lời khuyên quý báu rút ra từ kinh nghiệm bản thân của Ngài rất hữu ích cho tôi”.

Biểu tượng quốc gia và đoàn kết dân tộc

Kể từ khi lên ngôi vào năm 1989, Nhật Hoàng Akihito cùng với Hoàng hậu Michiko đã và đang thực hiện nhiều công việc chính thức liên quan đến ngôi vị của Nhà vua như một biểu tượng quốc gia và đoàn kết dân tộc. 

Ngài thực hiện những hoạt động nhà nước được quy định trong Hiến pháp, như bổ nhiệm Thủ tướng và Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao, phê chuẩn việc bổ nhiệm các Bộ trưởng và các quan chức cấp cao khác, triệu tập Quốc hội, công bố luật và các điều ước, trao tặng tước hiệu, phê duyệt quốc thư trao cho các đại sứ Nhật đi nhiệm kỳ ở nước ngoài, đồng thời nhận trình quốc thư của các đại sứ nước ngoài đến Nhật Bản. Trong các vấn đề quốc sự, Nhật Hoàng thực hiện các hoạt động dựa trên sự tư vấn và chấp thuận của Chính phủ.

Với một tinh thần trách nhiệm,và sự ân cần với người dân, Nhật Hoàng và Hoàng hậu bằng sự nồng ấm và phẩm giá của mình đã làm cho Hoàng gia trở nên gần gũi hơn với nhân dân.

Trong Hoàng cung, Nhật Hoàng và Hoàng hậu tổ chức hàng trăm buổi lễ, tiếp kiến, tiệc trà, tiệc trưa và tiệc tối trong suốt cả năm. Vào những dịp này, Ngài gặp gỡ nhiều người thuộc mọi tầng lớp xã hội, bao gồm quan chức chính phủ, lãnh đạo từ các địa phương, doanh nhân, nông dân, ngư dân, cán bộ làm công tác xã hội và phúc lợi, học giả và nghệ sĩ.

Nhật Hoàng và Hoàng hậu đã đi thăm tất cả 47 tỉnh thành và nhiều đảo ở vùng xa của Nhật Bản. Trong các chuyến đi về địa phương, ngoài việc tiếp xúc với lãnh đạo cộng đồng, Ngài và Hoàng hậu còn đi thăm các cơ sở phúc lợi, văn hóa và công nghiệp để khích lệ tinh thần người dân địa phương. Ngài đặc biệt quan tâm đến vấn đề phúc lợi, và đã đi thăm hơn 400 cơ sở phúc lợi dành cho trẻ em, người già và người khuyết tật trên khắp nước Nhật.

Với sự thúc đẩy của Ngài, Cuộc Thi đấu thể thao quốc gia cho người khuyết tật được tổ chức lần đầu tiên vào năm 1965, tạo cơ hội lớn cho người khuyết tật tham gia đầy đủ hơn vai trò của mình trong xã hội. Giải thưởng cho hoạt động chăm sóc trẻ khuyết tật cũng được trao hàng năm với sự hỗ trợ của Ngài.

Nhật Hoàng và Hoàng hậu còn đến thăm những vùng bị thiên tai tàn phá, an ủi các nạn nhân và động viên nhân viên cứu hộ. Ngài đi đến những vùng bị thiên tai ngay khi điều kiện cho phép, bằng mọi phương tiện có thể, dù là sáng sớm hay đã tối khuya.

Sau trận động đất sóng thần khủng khiếp năm 2011, làm hơn 20.000 người bị chết và mất tích, Nhật Hoàng và Hoàng hậu đã đến thăm các trung tâm sơ tán, những nơi bị thiên tai phá hủy trong suốt 7 tuần liền từ tháng 3 đến tháng 5.

Nhật Hoàng và Hoàng hậu cũng duy trì những thói quen sinh hoạt hết sức gần gũi và bình dị với người dân. Noi gương vua cha (Nhật Hoàng Showa), Nhật Hoàng Aikihito tự mình trồng và thu hoạch lúa tại cánh đồng trong Hoàng cung.

Trong khi đó, Hoàng hậu nuôi tằm tại trung tâm nuôi tằm Hoàng cung. Mỗi mùa xuân, Hoàng Hậu bắt đầu nuôi từ 120.000 đến 130.000 con tằm, chăm sóc chúng trong suốt hơn hai tháng và thu hoạch khoảng 150 kg kén tằm vào đầu mùa hè.

Nhật Hoàng và Hoàng hậu sáng nào cũng dậy sớm, đi bộ trong rừng và vườn của Hoàng cung. Ngày cuối tuần, nếu có thời gian, hai người chơi tennis, môn thể thao yêu thích của họ.

Nỗ lực khuyến khích văn hóa, khoa học, nghệ thuật

Nhật Hoàng Akihito và Hoàng hậu Michiko cũng quan tâm rộng rãi đến những lĩnh vực nghiên cứu và văn hóa. Hai người đều sáng tác waka (một thể loại thơ cổ có xuất xứ từ Hợp tuyển thơ ca Manyoshu có từ thế kỷ thứ 8), một truyền thống lâu đời trong gia đình hoàng tộc.

Hai người lần đầu tiên cho ra mắt tuyển tập waka Tomoshibi (Ánh sáng) khi còn trên cương vị Hoàng Thái tử và Công nương vào năm 1986. Tập thơ waka Se-oto (Tiếng suối) của Hoàng hậu được xuất bản năm 1997. Tháng 10 năm 2005, tập Ayume (Các bước đi), cuốn sách biên soạn những nhận xét của Nhật Hoàng vào các dịp khác nhau, trả lời báo giới và thơ waka đã ra mắt. Quyển sách được in bằng 2 thứ tiếng, tiếng Nhật và tiếng Anh.

Cứ tháng 1 hàng năm, Nhật Hoàng cho tổ chức Lễ hội đọc thơ năm mới trong Hoàng cung. Tại đây, 10 bài thơ waka được chọn trong hơn 20.000 tác phẩm được công chúng sáng tác và đăng ký sẽ được ngâm thơ theo cách truyền thống, cùng với waka do Nhật hoàng, Hoàng hậu và các thành viên hoàng gia sáng tác.

Nhật Hoàng và Hoàng hậu cũng thường tiếp đón các học giả, nghệ sĩ, là thành viên các Học viện, những người được nhận Huân chương Văn hóa tại Hoàng cung.

Nhật Hoàng Akihito còn là người đưa ra sáng kiến cho một dự án nghiên cứu, với sự tham gia của hơn 100 nhà khoa học, soạn thảo những dữ liệu chính xác về cây cỏ, động vật trong khuôn viên Hoàng cung, gồm cả vườn Fukiage, thường không mở cửa cho tham quan.

Bản thân Ngài đã tự nghiên cứu phân loại các loại cá bống, một loại cá nhỏ sống ở nước ngọt, nước lợ và nước mặn. Là thành viên của Hội Ngư học Nhật Bản, Nhật Hoàng đã cho xuất bản 30 bài báo trên tạp chí của Hội từ năm 1963 đến 1989.

Ngài đã giới thiệu tài liệu mang tên “Một số đặc điểm hình thái học quan trọng của các loài cá Gobiid’, đồng thời đóng góp tư liệu cho cuốn sách “Những loài cá tại quần đảo Nhật Bản” (số ra đầu tiên năm 1984), cuốn sách đầu tiên về các loài cá sống ở biển Nhật Bản có tranh minh họa.

“Tôi luôn xin tư vấn Nhật Hoàng về mọi vấn đề và tôi rất biết ơn Ngài về những lời khuyên quý báu…” (Hoàng hậu Michiko)

Mặc dù công việc rất bận rộn, Nhật Hoàng vẫn cho xuất bản 2 bài báo đồng tác giả năm 2000. Ngài cũng là đồng tác giả của cuốn sách “Các loài cá Nhật Bản và đặc điểm chính của các loài thông qua hình ảnh”, xuất bản lần thứ 3 năm 2013. Lần xuất bản thứ 2 là bằng tiếng Anh.

Với các tác phẩm trong lĩnh vực này, Ngài đã được Hội Linnean London mời trở thành thành viên năm 1980 và được bầu làm thành viên danh dự của Hội năm 1986. Ngài là thành viên Danh dự của Hội Động vật học London từ năm 1992, và Viện Nghiên cứu khoa học Tự nhiên Argentina từ năm 1997. Ngài cũng là Hội viên nghiên cứu của Bảo tàng Australia. Năm 1998, Ngài là người đầu tiên được nhận Huy chương Charles đệ nhị, do Hội Hoàng gia London trao tặng cho nguyên thủ các nước có đóng góp xuất sắc cho phát triển khoa học.

Trong khi Nhật Hoàng đi sâu vào lĩnh vực khoa học, Hoàng hậu Michiko lại thể hiện mối quan tâm sâu sắc đến nghệ thuật và văn học. Cuốn truyện tranh “Ngọn núi đầu tiên của tôi”, nội dung do Hoàng hậu sáng tác được xuất bản năm 1991.

Hoàng hậu cũng đã biên dịch 80 bài thơ của Michio Mado. Nhờ có những bản dịch này, Michio Mado đã được tặng giải thưởng văn học Hans Christian Ardersen của Ủy ban Quốc tế về sách dành cho người trẻ tuổi (IBBY) năm 1994, trở thành người châu Á đầu tiên được nhận giải này.

Hoàng hậu rất yêu thích âm nhạc. Bà chơi piano và là người đệm đàn rất ăn ý cho Nhật Hoàng, người chơi cello và cho Hoàng Thái tử, người chơi viola và violon. Khi có thời gian, bà thích biểu diễn trong dàn nhạc thính phòng nhỏ với bạn bè.

Mùa hè, Hoàng hậu tham gia Lễ hội âm nhạc mùa hè quốc tế Kusatsu được tổ chức hàng năm, biểu diễn hòa nhạc và đệm đàn cho các nhạc sỹ đến từ nhiều nơi trên khắp thế giới. Hoàng hậu cũng khuyến khích phát triển Gagaku, một loại hình ca múa cung đình cổ điển, thường xuyên có mặt tại các chương trình biểu diễn của các nghệ sỹ ca múa cung đình.

Tình cảm tốt đẹp dành cho Việt Nam

Đối với Việt Nam, Nhật Hoàng Akihito dành một tình cảm tốt đẹp và luôn ủng hộ các thành viên Hoàng gia Nhật Bản tăng cường giao lưu với Việt Nam. Hoàng Thái tử Naruhito đã có chuyến thăm Việt Nam từ ngày 9 – 15/2/2009, trong khi Hoàng tử Akisino và công nương từng có chuyến thăm chính thức Việt Nam tháng 6/1999 và thăm với tư cách cá nhân tháng 8/2012 để nghiên cứu về gà hoang dã.

Nhật Hoàng và Hoàng hậu Nhật Bản đã nhiều lần thể hiện mong muốn đến thăm Việt Nam. Thư ký báo chí của Nhật Hoàng, ông Hatsuhisa Takashima, cho biết Nhật Hoàng và Hoàng hậu Nhật Bản rất xúc động được trước lời mời nhiệt tình của các lãnh đạo Việt Nam. Theo ông, đây là một trong những chuyến thăm được mong đợi nhất đối với người dân và chính giới hai nước.

Nhật Hoàng và Hoàng hậu Nhật Bản là biểu tượng cao quý của đất nước và khối đoàn kết toàn dân Nhật Bản. Hai người chỉ thực hiện các chuyến thăm nhân dịp kỷ niệm đặc biệt đối với các đối tác có quan hệ thân thiết với Nhật Bản.

Vì vậy việc lần đầu tiên Nhật Hoàng và Hoàng hậu thăm Việt Nam, quốc gia có mối quan hệ thân thiết với Nhật Bản, đối với toàn thể nhân dân Nhật Bản sẽ là một sự kiện vui mừng và là một chuyến thăm lịch sử.

Là người say mê nghiên cứu các loài cá nước ngọt, chính Nhật Hoàng Akihito đã phát hiện ra giống cá bống trắng mới trên thế giới tại một nhánh sông Cần Thơ (khi làm luận án tiến sỹ nghiên cứu về cá ở miền Nam Việt Nam những năm 1970).

Năm 1974, Ngài đã gửi tặng tiêu bản mẫu cá bống này cho Bảo tàng Động vật trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (nay là Bảo tàng Sinh học, Đại học Khoa học tự nhiên). Hiện tiêu bản này vẫn được bảo quản tại bảo tàng.

Trong chuyến thăm Việt Nam lần này, Nhật Hoàng và Hoàng hậu sẽ tới thăm các địa điểm Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Bảo tàng Sinh vật học tại Đại học Quốc gia Hà Nội, thăm Đại Nội Huế đồng thời thưởng thức Nhã nhạc cung đình Huế và thăm nhà tưởng niệm Phan Bội Châu… 

Theo Hoàng gia Nhật Bản, Nhã nhạc cung đình Nhật Bản đã có giao lưu và chịu ảnh hưởng Nhã nhạc cung đình Huế Việt Nam từ thế kỷ thứ 8, khi nhà sư Phật Triết của nước Lâm Ấp (Miền Trung Việt Nam hiện nay) sang kinh đô Nara Nhật Bản giao lưu Phật Giáo, tu tập tại chùa Đại An.

Các điệu nhạc, điệu múa và nhạc cụ do nhà sư Phật Triết giới thiệu được lưu truyền trong giới Phật giáo và được Hoàng cung Nhật Bản hấp thu vào trong Nhã nhạc cung đình./.