Trong cuộc bầu cử tổng thống Hàn Quốc hôm 9/5, ông Moon Jae-in, chính trị gia phản đối chính sách cứng rắn với Triều Tiên, đồng thời luôn coi trọng quan hệ với Trung Quốc, đã giành thắng lợi và trở thành tổng thống thứ 19 của Hàn Quốc.
Tuy nhiên, phía trước ông là muôn vàn khó khăn, trong đó bao gồm cả việc hàn gắn rạn nứt trong xã hội Hàn Quốc, điều chỉnh quan hệ Hàn-Mỹ, cải thiện quan hệ giữa hai miền Nam-Bắc bán đảo Triều Tiên và “tu bổ” quan hệ Hàn-Trung đang đứng bên bờ vực do Hàn Quốc đồng ý để Mỹ bố trí Hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) trên lãnh thổ nước này.
Liệu ông Moon Jae-in có thể trở thành “Anh hùng thời loạn” của Hàn Quốc hay không? Câu hỏi này vẫn cần đợi thời gian trả lời.
Với thế giới, ông Moon Jae-in không phải là người xa lạ. Năm 2012, ông từng tranh cử tổng thống Hàn Quốc và chỉ thất bại trước đối thủ là con gái của cố Tổng thống Park Chung-hee, bà Park Geun-hye, kém chưa đến 3% phiếu bầu. Trong lần bầu cử này, ông Moon Jae-in phải đối mặt với 13 ứng cử viên, con số nhiều nhất trong lịch sử tranh cử tổng thống Hàn Quốc, nhất là 4 ứng cử viên có thực lực tương đối mạnh trong số đó.
Trải qua hơn một tháng vận động tranh cử, cuối cùng ông Moon Jae-in đã chiến thắng trước các đối thủ với ưu thế vượt trội.
Dân chúng kỳ vọng thay đổi “Vương quốc địa ngục”
Thời gian bỏ phiếu của cuộc bầu cử lần này dài hơn 2 tiếng đồng hồ so với các lần bầu cử tổng thống Hàn Quốc trước đây thường kết thúc vào lúc 6 giờ chiều (giờ địa phương) và tỷ lệ bỏ phiếu cuối cùng đạt gần 80%. (Tỷ lệ bỏ phiếu của các lần bầu cử trước lần lượt là lần 18 đạt 75,8%, lần 17 đạt 63%, lần 16 đạt 70,8% và lần15 đạt 80,7%).
Đây là lần đầu tiên kể từ khi sửa đổi Hiến pháp năm 1987, Hàn Quốc tiến hành bầu cử tổng thống trong tình trạng chiếc ghế tổng thống còn đang bỏ trống, cũng là lần đầu tiên Hàn Quốc tiến hành bầu cử tổng thống vào mùa Xuân. Vì thế, đợt bầu cử này được gọi là “Bầu cử hoa hồng.”
Ngày 10/3/2017, Tổng thống Park Geun-hye không vượt qua được cửa ải luận tội và bị phế truất, theo quy định trong vòng 60 ngày Hàn Quốc phải tiến hành bầu cử tổng thống. Vì thế, cuộc bầu cử lần này vốn theo kế hoạch là đến tháng 12/2017 mới tiến hành, nhưng đã phải bầu cử sớm vào ngày 9/5. Cũng do bối cảnh đặc biệt này, tổng thống đắc cử ngay sau khi được được Ủy ban quản lý bầu cử trung ương Hàn Quốc xác nhận sẽ lập tức nhậm chức.
Ông Moon Jae-in trúng cử không phải là ngẫu nhiên. Ngoài việc Đảng Dân chủ là đảng đối lập có số ghế vượt qua đảng cầm quyền trong Quốc hội Hàn Quốc, đồng thời có sức ảnh hưởng tương đối đối với chính giới và dân chúng, nhân tố lớn hơn chính là ý nguyện của người dân Hàn Quốc đã là như vậy. Sự kiện những “người bạn thân” của bà Park Geun-hye tham chính bị đưa ra ánh sáng và bà Park Geun-hye cuối cùng bị luận tội đã khiến cho dân chúng Hàn Quốc mất niềm tin hoàn toàn vào đảng cầm quyền.
Trong lần bầu cử này, ứng cử viên của đảng này chỉ được hơn 10% phiếu bầu. Bà Park Geun-hye nắm quyền 4 năm, kinh tế Hàn Quốc nhiều lần đình trệ, xuất khẩu sụt giảm, thu nhập quốc dân giảm mạnh, việc làm thiếu hụt nghiêm trọng. Vì thế, dân chúng, nhất là thế hệ trẻ vô cùng kỳ vọng thông qua bầu cử lần này, thực hiện thay đổi chính quyền, từ đó thay đổi hiện trạng Hàn Quốc được gọi là “Vương quốc địa ngục” hiện nay.
Ông Moon Jae-in giành thắng lợi trong lần bầu cử này, trên phương diện nội chính và ngoại giao sẽ phải đối mặt với rất nhiều thách thức; muốn thay đổi tình hình hỗn loạn hiện nay, công việc mà ông phải gánh vác phía trước sẽ không hề nhẹ nhàng.
Công việc bức thiết trước tiên là điều chỉnh quan hệ với Mỹ. Hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) đã được đưa vào Hàn Quốc trước bầu cử chính là do Mỹ muốn tạo ra “sự đã rồi”. Hơn thế, trước khi Hàn Quốc tiến hành bầu cử tổng thống, Mỹ đã vận chuyển đến nước này các bộ phận linh kiện và nhanh chóng tiến hành lắp đặt, điều này khiến mọi người nghi ngờ về ý đồ phía sau sự việc này của Mỹ.
Ông Moon Jae-in phản đối chính sách cứng rắn của bà Park Geun-hye đối với Triều Tiên, chủ trương thực hiện chính sách tiếp xúc hòa giải đối với Triều Tiên, thay đổi cục diện đối kháng giữa hai miền Nam-Bắc trên báo đảo Triều Tiên hiện nay.
Ông Moon Jae-in rõ ràng phản đối bố trí THAAD trên lãnh thổ Hàn Quốc, chủ trương đàm phán lại với phía Mỹ; xem ra đó không phải là công việc dễ dàng. Moon Jae-in chủ trương rằng bố trí THAAD trên lãnh thổ Hàn Quốc là công việc trọng đại, cần để Quốc hội Hàn Quốc xem xét, Chính phủ Hàn Quốc không có quyền quyết định việc này. Tất cả những điều này đều liên quan đến điều chỉnh quan hệ với Mỹ, dự đoán sẽ có không ít khúc mắc và không hề thuận lợi.
Ông còn nêu rõ, cần phải biết nói “không” với Mỹ, cũng chính là không phải mọi lúc, mọi nơi, mọi việc đều nghe theo, làm theo Mỹ. Mà nhìn từ quan hệ đồng minh Mỹ-Hàn, nhất là nhìn từ góc độ mức độ phụ thuộc của Hàn Quốc vào Mỹ, muốn có được bước đi này sẽ là muôn trùng khó khăn.
Ông Moon Jae-in phản đối chính sách cứng rắn của bà Park Geun-hye đối với Triều Tiên, chủ trương thực hiện chính sách tiếp xúc hòa giải đối với Triều Tiên, thay đổi cục diện đối kháng giữa hai miền Nam-Bắc trên báo đảo Triều Tiên hiện nay. Moon Jae-in từng làm việc bên cạnh cố Tổng thống Roh Moo-hyun, đảm nhận trọng trách Tổng Thư ký Nhà Xanh (dinh Tổng thống Hàn Quốc), hay còn gọi là Chủ nhiệm Văn phòng Tổng thống, chịu nhiều ảnh hưởng lớn từ ông Roh Moo-hyun, nhất là chủ trương và chính sách đối với Triều Tiên.
Tổng thống Roh Moo-hyun từng tới thăm Bình Nhưỡng và có cuộc gặp với lãnh đạo tối cao Triều Tiên lúc đó là Kim Jong-il, nhưng thời đó quan hệ liên Triều không trong tình trạng căng thẳng như hiện nay. Sau đó, Triều Tiên kiên trì chương trình phát triển vũ khí hạt nhân, đem đến cho Hàn Quốc mối đe dọa cực lớn. Thêm vào đó, Mỹ lợi dụng tiến hành mở rộng chiến lược, khiến dân chúng Hàn Quốc rơi vào cảnh hoang mang lo lắng không yên.
Giờ đây, khi quan hệ giữa Mỹ và Hàn Quốc với Triều Tiên rơi vào tình trạng “cung đã cài tên, đạn đã lên nòng,” ông Moon Jae-in lên nắm quyền tại Hàn Quốc, việc bắt đầu như thế nào và từ đâu trong xử lý mối quan hệ với Triều Tiên, làm thế nào để hóa giải quan hệ đối kháng giữa Hàn Quốc với Triều Tiên, sẽ trở thành tiêu điểm được dư luận trong và ngoài Hàn Quốc quan tâm.
Củng cố quan hệ với Trung Quốc
Tổng thống Moon Jae-in coi trọng quan hệ với Trung Quốc, chủ trương thay đổi hiện trạng do việc THAAD được bố trí trên lãnh thổ Hàn Quốc đã gây nhiễu tới sự phát triển tốt đẹp của quan hệ Trung-Hàn. Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất, thị trường xuất khẩu lớn nhất và nước đối tượng đầu tư lớn nhất của Hàn Quốc, thặng dư thương mại quốc tế của Hàn Quốc phần lớn là đến từ trao đổi thương mại với Trung Quốc.
Sau khi Mỹ và Hàn Quốc cùng tuyên bố bố trí THAAD tại Hàn Quốc, hợp tác trao đổi song phương trên các lĩnh vực giữa Trung Quốc và Hàn Quốc gặp nhiều trở ngại, kim ngạch thương mại song phương cũng giảm đi đáng kể.
Trước khi bầu cử, ông Moon Jae-in đã thông qua quan chức phụ trách bầu cử tiết lộ nếu như trúng cử, việc làm đầu tiên sau khi lên nắm quyền là tổ chức hội đàm thượng đỉnh Hàn-Mỹ, đồng thời cử đặc phái viên sang Trung Quốc, “tu bổ” quan hệ song phương với Trung Quốc.
Ngoài ra, trên phương diện công việc trong nước, ông Moon Jae-in không chỉ phải đối mặt với nhiệm vụ nặng nề phát triển kinh tế, mở rộng xuất khẩu cải thiện đời sống người dân và tăng thêm việc làm, mà còn phải giành lại sự tin cậy của người dân.
Việc ông Moon Jae-in lên nắm quyền tại Hàn Quốc có thể sẽ đem đến làn gió mới, tình hình rối loạn tại Hàn Quốc kéo dài gần một năm nay có thể sẽ dần dần được khắc phục và bình lặng trở lại, cải cách kinh tế và đoàn kết dân tộc có hi vọng xuất hiện bầu không khí mới.
Nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của ông sau khi lên nắm quyền là giành lại sự tín nhiệm của người dân đối với nhà lãnh đạo và chính phủ, bắt tay xóa bỏ ảnh hưởng từ các vụ việc xấu xa bị phanh phui của chính phủ tiền nhiệm như để bạn thân can thiệp vào công việc của chính phủ, hay chính khách câu kết với doanh nhân.
Với cuộc bầu cử tổng thống lần này của Hàn Quốc được tổ chức sớm trong bối cảnh rối loạn sau khi Tổng thống Park Geun-hye bị phế truất, ông Moon Jae-in giành thắng lợi và lên nắm quyền tại Hàn Quốc sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức và khó khăn.
Các nhà phân tích chính trị Hàn Quốc cho rằng nhìn từ lý lịch cá nhân và quan điểm chính trị, việc ông Moon Jae-in lên nắm quyền tại Hàn Quốc có thể sẽ đem đến làn gió mới, tình hình rối loạn tại Hàn Quốc kéo dài gần một năm nay có thể sẽ dần dần được khắc phục và bình lặng trở lại, cải cách kinh tế và đoàn kết dân tộc có hi vọng xuất hiện bầu không khí mới.
Nhưng cuối cùng Tổng thống Moon Jae-in sẽ đi được đến đâu, liệu có thể trở thành “Anh hùng thời loạn” của Hàn Quốc hay không, vẫn cần đợi tiếp tục quan sát./.
