Mười sự kiện khoa học và công nghệ tiêu biểu trong năm 2016

Hơn bốn mươi nhà báo viết về lĩnh vực khoa học và công nghệ đã lựa chọn những sự kiện tiêu biểu của ngành này trong năm 2016.
Phát hiện di tích thời đại đá cũ ở An Khê - Gia Lai

Sau hai lần khai quật trong hai năm 2015 và 2016, di tích Gò Đá (phường An Bình, thị xã An Khê) phát lộ tầng văn hóa. Năm 2016, các nhà khảo cổ học đã khảo sát một số di tích như Rộc Hương, Rộc Giáo, Rộc Lớn và phát hiện thêm di tích Rộc Nếp. Điều đáng chú ý là đợt khảo sát này còn phát hiện hai rìu tay ở di tích Rộc Giáo và Rộc Lớn.

Cùng với hai rìu tay được phát hiện trước đây ở Rộc Hương và Gò Đá, các nhà khảo cổ nhận định bốn rìu tay này được gia công với trình độ kỹ thuật và thẩm mỹ mang đặc trưng tiêu biểu của rìu tay Acheulean của sơ kỳ thời đại Đá cũ thế giới, thuộc giai đoạn tối cổ của nhân loại.

Việc phát hiện hệ thống các di tích sơ kỳ đá cũ ở thị xã An Khê là bằng chứng khẳng định vùng đồi gò, thung lũng bồn địa An Khê ở thượng du sông Ba thuộc dạng hình chuyển tiếp từ cao nguyên xuống vùng đồng bằng, từ rất sớm đã là địa bàn sinh sống của Người vượn đứng thẳng, giai đoạn bình minh của lịch sử nhân loại. Đây là dấu tích sớm nhất của loài người không chỉ ở Việt Nam mà còn ở cả khu vực Đông-Nam Á.

Mười sự kiện khoa học và công nghệ tiêu biểu trong năm 2016 ảnh 1Ảnh chỉ có tính minh họa. (Nguồn: Hồ Cầu/TTXVN)
Sản xuất thành công vắcxin sởi–rubella
Tháng 11, Bộ Y tế công bố kết quả thử nghiệm lâm sàng cho ​vắcxin phối hợp sởi - rubella (MR) do Trung tâm Nghiên cứu, Sản xuất ​vắcxin và Sinh phẩm Y tế (POLYVAC), đơn vị trực thuộc Bộ Y tế, sản xuất.

Đây là vắcxin MR đầu tiên được chuyển giao công nghệ sản xuất thành công, đưa Việt Nam trở thành một trong 25 quốc gia sản xuất được vắcxin trên thế giới và là nước thứ tư tại châu Á có thể sản xuất vắcxin MR sau Nhật Bản, Ấn Độ và Trung Quốc.

Mười sự kiện khoa học và công nghệ tiêu biểu trong năm 2016 ảnh 2Ảnh chỉ có tính minh họa. (Nguồn: TTXVN)
Bản đồ công nghệ cho ngành lúa gạo
Chương trình Đổi mới công nghệ quốc gia đến năm 2020 đã chủ động lựa chọn giao cho các đơn vị tiến hành xây dựng một chuỗi các nhiệm vụ liên quan từ việc hoàn thiện quy trình, phương pháp xây dựng bản đồ công nghệ, lộ trình đổi mới công nghệ; tổ chức triển khai xây dựng cho một số ngành, lĩnh vực sản xuất quan trọng. Trong đó, có lĩnh vực chọn tạo giống lúa và sản xuất lúa gạo; nghiên cứu chọn tạo giống lúa thuần chống chịu mặn-hạn thích nghi với điều kiện canh tác lúa vùng nhiễm mặn thuộc Đồng bằng sông Cửu Long.

Bản đồ công nghệ sẽ cung cấp nhiều thông tin liên quan thị trường, liên quan công nghệ và liên quan đến sản phẩm. Xây dựng bản đồ công nghệ là một cách tiếp cận phù hợp trong việc đánh giá toàn diện và khách quan hiện trạng, năng lực công nghệ trong các ngành, lĩnh vực sản xuất, cụ thể ở đây là chọn tạo và sản xuất giống lúa trong nông nghiệp.

Mười sự kiện khoa học và công nghệ tiêu biểu trong năm 2016 ảnh 3Thu hoạch lúa Đông Xuân 2015-2016 tại xã Tân Hòa, huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang. (Ảnh: Duy Khương/TTXVN)
Nghiên cứu, sản xuất thành công máy Plasma lạnh
Sau bốn năm nghiên cứu và thử nghiệm, tiến ​sỹ Đỗ Hoàng Tùng cùng các cộng sự của Viện Vật lý (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) đã sáng chế thành công máy phát tia plasma lạnh có tên PlasmaMed ứng dụng công nghệ hồ quang trượt. Thiết bị này được Bộ Y tế cấp giấy chứng nhận đăng ký lưu hành sản phẩm trang thiết bị y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ đã cấp bằng sáng chế cho tiến sỹ Đỗ Hoàng Tùng và các cộng sự.

Hiện nay, có khoảng 11 máy PlasmaMed đang được đặt ở nhiều bệnh viện lớn và một số thẩm mỹ viện cũng sử dụng máy này trong thẩm mỹ và cho phản hồi tốt.

Mười sự kiện khoa học và công nghệ tiêu biểu trong năm 2016 ảnh 4PlasmaMED đã được Bằng bảo hộ độc quyền sáng chế về máy phát tia plasma lạnh ứng dụng trong Y Sinh. (Nguồn: ​nss.vn)
Năm người Việt Nam thuộc nhóm các nhà khoa học ảnh hưởng nhất thế giới
Theo công bố của Thomson Reuters, năm nay 2016 có năm người Việt lọt vào tốp 3.000 nhà khoa học có ảnh hưởng nhất thế giới. Mỗi công bố của các nhà khoa học được xếp hạng trong tốp 1% được tính theo sự phân bố của chỉ số ESI trong từng lĩnh vực và theo năm của công bố.

Trong đó, duy nhất phó giáo sư-tiến sỹ Nguyễn Xuân Hùng (lĩnh vực khoa học máy tính) là nhà nghiên cứu có địa chỉ liên hệ ở Việt Nam. Ông cùng với giáo sư-tiến sỹ Nguyễn Sơn Bình là hai nhà khoa học người Việt ba năm liên tiếp lọt vào tốp các nhà khoa học có ảnh hưởng nhất thế giới 2014, 2015, 2016.

Ba nhà khoa học Việt Nam còn lại có tên danh sách nói trên là giáo sư-tiến sỹ Nguyễn Thục Quyên; giáo sư-tiến s​ỹ Võ Văn Ánh; tiến sỹ Trần Phan Lam Sơn.

Mười sự kiện khoa học và công nghệ tiêu biểu trong năm 2016 ảnh 5Ảnh chỉ có tính minh họa. (Nguồn: TTXVN)
Ban hành hai Nghị quyết quan trọng liên quan hoạt động khoa học và công nghệ
Trong chương III, mục 2.3 của Nghị quyết số 05-NQ/TW khẳng định: Ưu tiên phát triển và chuyển giao khoa học-công nghệ, coi đây là yếu tố trọng yếu nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Nâng cao năng lực hấp thụ công nghệ và đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp; khuyến khích, tạo điều kiện để doanh nghiệp tham gia nghiên cứu, phát triển và chuyển giao khoa học-công nghệ.

Ngày 2/11 Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 297/NQ-UBTVQH14 về Nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển khoa học, công nghệ nhằm thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa giai đoạn 2015-2020, trong đó chú trọng đẩy mạnh công nghiệp hỗ trợ và cơ khí chế tạo.

Mười sự kiện khoa học và công nghệ tiêu biểu trong năm 2016 ảnh 6Dây chuyền sản xuất tại Nhà máy M1 của Viettel. (Ảnh: T.H/Vietnam+)
Duyệt Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025”
Ngày 18/5/, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 844/QĐ-TTg, phê duyệt Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia.”

Mục tiêu của đề án là khẩn trương hoàn thiện hệ thống pháp lý hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; thiết lập Cổng thông tin khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia; hỗ trợ được 800 dự án, 200 doanh nghiệp khởi nghiệp, trong đó 50 doanh nghiệp gọi được vốn thành công từ các nhà đầu tư mạo hiểm, thực hiện mua bán và sáp nhập, với tổng giá trị ước tính khoảng 1.000 tỷ đồng.

Đến năm 2025 hỗ trợ phát triển 2.000 dự án khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; hỗ trợ phát triển 600 doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; 100 doanh nghiệp tham gia Đề án gọi được vốn đầu tư từ các nhà đầu tư mạo hiểm, thực hiện mua sắm và sáp nhập, với tổng giá trị ước tính khoảng 2.000 tỷ đồng.

Mười sự kiện khoa học và công nghệ tiêu biểu trong năm 2016 ảnh 7Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam tới thăm gian hàng tại TECHFEST 2015. (Ảnh: Minh Quyết/TTXVN)
Lần đầu tiên trao tặng “Giải thưởng Trần Đại Nghĩa”
Sáng 11/9, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam tổ chức lễ trao Giải thưởng Trần Đại Nghĩa lần thứ nhất.

Giải thưởng nhằm tôn vinh tác giả của các công trình nghiên cứu có giá trị khoa học xuất sắc và đã triển khai ứng dụng, đóng góp vào sự phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng của đất nước. Giải thưởng Trần Đại Nghĩa không chỉ tôn vinh nhà khoa học, công trình nghiên cứu mà còn khơi dậy tinh thần khoa học trong giới trẻ để nhiều nhà khoa học trẻ tiếp tục dấn thân trên con đường nghiên cứu khoa học.

Mười sự kiện khoa học và công nghệ tiêu biểu trong năm 2016 ảnh 8Trao giải cho các tác giả có công trình xuất sắc. (Ảnh: Doãn Đức/Vietnam+)
Hội thảo quốc tế Việt Nam học
Hội thảo khoa học Quốc tế Việt Nam học lần thứ 5 với chủ đề “Phát triển bền vững trong bối cảnh biến đổi toàn cầu” tập trung vào sáu nhóm lĩnh vực chuyên môn về các vấn đề ngoại giao, hợp tác và hội nhập quốc tế; nguồn lực văn hóa; giáo dục và phát triển nguồn nhân lực; chuyển giao tri thức và công nghệ; kinh tế và sinh kế; biến đổi khí hậu.

Mười sự kiện khoa học và công nghệ tiêu biểu trong năm 2016 ảnh 9Quang cảnh hội thảo. (Ảnh: Phương Hoa/TTXVN)
Thành tựu từ 15 chương trình khoa học trọng điểm cấp nhà nước
Hệ thống 15 chương trình khoa học và công nghệ trọng điểm cấp nhà nước được triển khai trong giai đoạn 2011–2015 đã đạt được những thành tựu đáng kể.

Một số kết quả thu được từ chương trình đã đóng góp đáng kể trong việc nâng cao sức cạnh tranh của hàng hóa, nông-lâm sản thông qua việc tăng năng suất lao động và chất lượng sản phẩm; hỗ trợ ươm tạo thành công tám doanh nghiệp khoa học và công nghệ, giúp thương mại hóa kết quả nghiên cứu...

Số liệu thống kê cho thấy, các chỉ tiêu đặt ra trong giai đoạn 2011-2015 đối với các chương trình là có 50% số kết quả được ứng dụng và phục vụ trực tiếp cho sản xuất kinh doanh đã được hoàn thành.

Mười sự kiện khoa học và công nghệ tiêu biểu trong năm 2016 ảnh 10Ảnh chỉ có tính minh họa. (Nguồn: T.H/Vietnam+)
(Vietnam+)

Tin cùng chuyên mục