Tổng thống Hassan Rouhani (trái) và Tổng thống Mỹ Donald Trump. (Nguồn: businessinsider.com) AP/The Guardian/Tehrantimes.com đưa tin mối quan hệ thù địch lâu đời giữa Mỹ và Iran lại ghi nhận thêm những căng thẳng mới với những màn phô trương sức mạnh tại Vịnh Persia và loạt phát biểu đầy công kích của phía Iran tại Đại Hội đồng Liên hợp quốc để đáp trả chiến dịch gây sức ép tối đa của Nhà Trắng.
Loạt diễn biến mới này cho thấy khu vực Vịnh Perisa tới đây sẽ tiếp tục là một điểm nóng của những căng thẳng xung quanh Iran.
Ông Rouhani: Mỹ sẽ phải khuất phục trước Iran
Trong một bài phát biểu đầy thách thức và gay gắt được ghi hình từ trước và phát tại hội nghị trực tuyến của Đại Hội đồng Liên hợp quốc, Tổng thống Iran Hassan Rouhani nhấn mạnh chính Mỹ mới là bên sẽ phải khuất phục trước sự kiên cường của Iran.
Theo AP, tuyên bố của ông Rouhani được đưa ra trong bối cảnh Iran đang phải vật lộn với nền kinh tế kiệt quệ, tình hình dịch bệnh COVID-19 đang bùng phát tồi tệ nhất tại Trung Đông, và chỉ vài ngày sau khi đồng nội tệ của Iran tụt xuống mức thấp nhất so với đồng USD do các lệnh trừng phạt khắc nghiệt mà chính quyền Donald Trump áp đặt sau khi rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân giữa Iran với các cường quốc thế giới từng được ký dưới thời Barack Obama làm tổng thống Mỹ.
[Mỹ: Iran không xứng đáng được dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí]
Ông Rouhani nói: “Mỹ không thể áp đặt Iran phải đàm phán hay gây chiến với chúng ta. Đời sống của nhân dân Iran rất khó khăn vì các lệnh trừng phạt. Tuy nhiên, cuộc sống mà không có sự độc lập còn khó khăn gấp bội."
Các nhà nước Arab Vùng Vịnh và Israel lâu nay vẫn muốn Mỹ kiềm chế nỗ lực mở rộng ảnh hưởng của Tehran thông qua các lực lượng ủy nhiệm Shi’ite trên khắp khu vực.
Họ coi Iran là một thế lực gây bất ổn từng âm mưu tổ chức các cuộc nổi dậy bất thành, can thiệp quân sự và gây bất ổn tại các nhà nước Arab như Iraq, Liban, Syria và Yemen.
Trong khi đó, ông Rouhani luôn tìm cách biện hộ cho các cuộc can thiệp của Iran là để bảo vệ những người dân bị vây hãm, và nhấn mạnh những nỗ lực của Iran nhằm chống lại các nhóm Hồi giáo Sunni cực đoan như là tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.
Về phía Mỹ, ông Trump trong nỗ lực chạy đua tái đắc cử tổng thống đã gây sức ép lên Iran và coi đây là một nền tảng cho chính sách ngoại giao Trung Đông của mình, đồng thời gia tăng sự hiện diện quân sự của Mỹ ở Vùng Vịnh.
Tổng thống Rouhani nêu rõ trong bài phát biểu của mình: “Iran không phải là con bài mặc cả trong những cuộc bầu cử và chính sách đối nội của Mỹ… Bất cứ chính quyền nào của Mỹ sau những cuộc bầu cử sắp tới đều sẽ không có bất kỳ lựa chọn nào ngoài việc đầu hàng trước sự kiên cường của đất nước Iran.”
Ông cũng nhấn mạnh rằng đất nước ông không đáng bị trừng phạt và mô tả Mỹ là một “quốc gia khủng bố và theo chủ nghĩa can thiệp."
Về thỏa thuận hạt nhân Iran, người đứng đầu cơ quan hạt nhân Iran Ali Akbar Salehi ngày 21/9 đã phát biểu trước hội nghị của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) tại Vienna rằng thỏa thuận lịch sử giữa Tehran và các cường quốc thế giới liên quan đến chương trình nguyên tử của nước này đã rơi vào tình trạng “gần như là bế tắc” kể từ khi Mỹ rút khỏi đây vào năm 2018, song cũng nhấn mạnh rằng thỏa thuận này vẫn đáng để duy trì.
Trong thông điệp được phát lại trên video, ông Salehi cho rằng nỗ lực của các nước nhằm tìm ra giải pháp để giải quyết những khó khăn từ việc Mỹ rút khỏi JCPOA một cách bất hợp pháp là “cực kỳ quan trọng.”
Ông nhấn mạnh rằng “vẫn còn một thỏa thuận lớn giữa cộng đông quốc tế, nên JCPOA vẫn nên được duy trì."
Căng thẳng tại Vùng Vịnh
Tuyên bố trước Đại hội đồng Liên hợp quốc của ông Rouhani phản ánh mức độ căng thẳng tăng vọt giữa Tehran và Washington sau vụ tấn công của Mỹ hồi tháng 1 dẫn đến cái chết của Tướng cấp cao của Lực lượng Vệ Binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) Qassem Soleimani tại Baghdad, Iraq.
Iran đã đáp trả bằng một vụ tấn công bằng tên lửa đạn đạo vào các căn cứ của các nhóm quân Mỹ đóng tại Iraq.
Theo bài viết trên trang tehrantimes.com, trong một động thái đầy khiêu khích, tàu sân bay USS Nimitz của Mỹ ngày 18/9 vừa qua đã lần đầu tiên tiến vào Vùng Vịnh sau 10 tháng.
Động thái này diễn ra chỉ một ngày trước khi Mỹ tuyên bố áp đặt trở lại các lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc với Iran.
Tuyên bố của Hải quân Mỹ đưa ra cùng ngày cho biết việc tàu sân bay này đi qua Eo biển Hormuz để đến Vùng Vịnh là “trong lịch trình.”
Tuyên bố này được cho là nhằm xua tan những đồn đoán về thời điểm mà USS Nimitz được triển khai tới Vùng Vịnh, trong bối cảnh căng thẳng giữa Tehran và Washington đang dâng cao. Tuy nhiên, động thái của Mỹ vẫn bị cho là một sự phô trương sức mạnh trước Iran.
Trước động thái phô trương sức mạnh nhằm răn đe Iran của Mỹ, Phó Tư lệnh IRGC Ali Fadavi đã “hoan nghênh” hành động này và nhấn mạnh rằng những lực lượng mà Mỹ điều ra khu vực sẽ nằm trong “tầm ngắm” của Iran.
Bên cạnh đó, IRGC đã điều các máy bay do thám không người lái bay trên tàu sân bay của Mỹ. Các hình ảnh được họ đăng tải cho thấy máy bay chiến đấu của IRGC còn đậu trên sàn của chiếc tàu sân bay Nimitz.
Trong một lời cảnh báo gửi tới Mỹ, ông Fadavi nói: “Nếu người Mỹ làm điều dại dột, họ sẽ phải đối diện với sức mạnh không thể tưởng tượng được.”
Trang mạng theguardian.com cho biết trong suốt thập kỷ vừa qua, IRGC hiếm khi công khai đăng tải các hình ảnh về những con tàu của Mỹ tại Vịnh Persia, nơi IRGC chịu trách nhiệm bảo vệ các lợi ích của Iran kể từ năm 2007.
Tehran Times cho biết sau khi rút khỏi thỏa thuận hạt nhân, Mỹ đã tìm cách xây dựng một liên minh hàng hải chống lại Iran ở Vịnh Persia. Tuy nhiên, những âm mưu này đã không thể đem lại kết quả rõ ràng.
Theo Phó Tư lệnh Fadavi, Mỹ sẽ không bao giờ có khả năng thiết lập được những liên minh chống lại Iran trong khu vực: “Họ đã và sẽ không thể thành công trong việc tạo ra bất kỳ liên minh mới nào chống lại nước Cộng hòa Hồi giáo. Những âm mưu này đã quá lỗi thời”./.
