Sau cuộc gặp giữa ba Bộ trưởng ngoại giao Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc bênlề Hội nghị bộ trưởng ASEAN+3 tại Brunei hồi cuối tháng 6/2013, giới quan sáttừng kỳ vọng về những bước tiến mới trong quan hệ Nhật-Trung và Nhật-Hàn vốn bịsứt mẻ bởi những tranh cãi về lãnh thổ trên biển Nhật Bản và biển Hoa Đông gầnmột năm qua.
Những tưởng hợp tác kinh tế-tài chính và các lĩnh vực mà ba bên có chunglợi ích sẽ giúp hâm nóng các mối quan hệ song phương có phần lạnh nhạt từ mùaThu năm ngoái, song việc Nhật Bản ra Sách Trắng Quốc phòng ngày 9/7 đã chứng tỏmột thực tế rằng vấn đề chủ quyền lãnh thổ-lãnh hải và căng thẳng ngoại giaotrong khu vực vẫn chưa hề lắng xuống.
Sách Trắng Quốc phòng năm 2013 đề cập đến mọi khía cạnh quốc phòng và anninh của Nhật Bản, nhưng vấn đề tranh cãi chủ quyền lãnh hải đã thực sự trởthành tâm điểm thu hút mạnh mẽ dư luận khu vực và quốc tế. Sách Trắng đã dànhhẳn 20 trang đề cập đến những quan ngại của Tokyo về việc gia tăng các hoạt độnghàng hải tiềm ẩn "nguy hiểm" của Trung Quốc “có khả năng gây ra tình huống bấtngờ.”
[Nhật Bản công bố Sách Trắng Quốc phòng năm 2013]
Sách Trắng cũng chỉ trích Bắc Kinh thiếu hợp tác và giải thích chưa thoảđáng sau vụ tàu chiến Trung Quốc chĩa radar điều khiển h lực vào tàu hộ vệcủa Lực lượng Phòng vệ trên biển (MSDF) Nhật Bản hồi tháng Giêng, đồng thời hốithúc Bắc Kinh hành động theo luật pháp quốc tế.
Ngay sau khi Chính phủ Nhật Bản công bố Sách Trắng, Bộ Ngoại giao TrungQuốc cũng lên tiếng bác bỏ cáo buộc của Tokyo rằng Trung Quốc tham gia các hoạtđộng hàng hải “nguy hiểm”, đồng thời khẳng định các hoạt động hàng hải của nướcnày tuân theo luật pháp trong nước và quốc tế.
Cùng ngày, Hàn Quốc cũng lên tiếng phản đối các tuyên bố trong Sách Trắngtái khẳng định chủ quyền của Nhật Bản đối với quần đảo tranh chấp mà Seoul gọilà Dokdo trong khi Tokyo gọi là Takesima.
[Hàn Quốc phản đối tuyên bố chủ quyền của Nhật Bản]
Bộ Ngoại giao Hàn Quốc cho biết Seoul “cực lực phản đối”, đồng thời hốithúc Tokyo xem xét lại và xóa tuyên bố chủ quyền khỏi Sách Trắng. Phía Hàn Quốccũng đã triệu quan chức cấp cao của Đại sứ quán Nhật Bản, ông Takashi Kura, đếnđể trao công hàm phản đối.
Bên cạnh đó, Sách Trắng cũng bày tỏ lo ngại về chương trình hạt nhân vàtên lửa của CHDCND Triều Tiên, cho rằng việc Pyongyang (Bình Nhưỡng) phát triểncác tên lửa đạn đạo có thể vươn tới nước Mỹ là minh chứng cho thấy chương trìnhnày đã bước vào giai đoạn phát triển mới.
Cùng với việc khẳng định vai trò quan trọng của liên minh Nhật–Mỹ cũng nhưcoi việc triển khai trực thăng vận tải thế hệ mới Osprey MV-22 ở Okinawa gópphần đem lại hòa bình, ổn định ở khu vực, Sách Trắng dường như đã đưa ra một câutrả lời rõ ràng trước những đồn đoán về ý định “xích lại gần” Triều Tiên sauchuyến thăm của cố vấn Thủ tướng Abe là ông Isao Ijima, đến Pyongyang hồi trungtuần tháng 5/2013.
Đáng chú ý là Sách Trắng được công bố trong bối cảnh Nhật Bản đang gấp rútchuẩn bị cho cuộc bầu cử Thượng viện nước này mà khả năng giành đa số ghế tạicơ quan lập pháp đang nghiêng về liên minh cầm quyền của Thủ tướng Abe.
Sau khi trở lại nắm quyền hồi cuối năm ngoái, ông Abe cam kết sẽ phục hồinền kinh tế và tăng cường hệ thống quốc phòng của Nhật Bản.
Để thực hiện đượcmục tiêu này, Thủ tướng Abe bày tỏ ý định sửa đổi bản hiến pháp hòa bình đượcsoạn thảo sau Chiến tranh Thế giới thứ hai nhằm nâng cấp Lực lượng phòng vệ(SDF) thành quân đội chính quy, đồng thời thay đổi quan điểm về quyền phòng vệtập thể mà theo đó, Tokyo có khả năng can thiệp quân sự trong trường hợp đồngminh của nước này bị bên thứ ba tấn công.
Nhật Bản dự định sẽ đưa ra một kếhoạch quốc phòng mới vào tháng 12 và tăng ngân sách quốc phòng lần đầu tiêntrong 11 năm qua.
Hàng loạt những động thái nêu trên cho thấy chính quyền Thủ tướng Abeđang ngày càng tỏ rõ quyết tâm mạnh mẽ trong các vấn đề đối ngoại, an ninh vàquốc phòng.
Điều này khiến giới quan sát không khỏi nghi ngại rằng nếu giànhthắng lợi trong cuộc bầu cử Thượng viện lần này, các mục tiêu và chính sách trêncủa chính quyền Abe sẽ có cơ hội tiến gần hơn đến hiện thực. Điều này có thể sẽgây ra những quan ngại nhất định đối với Trung Quốc và Hàn Quốc.
Tuy vẫn chưa rõ những diễn biến gần đây sẽ tác động ra sao đến tình hìnhở Đông Bắc Á, song một điều hiển nhiên là tình hình căng thẳng hiện nay rất cầnđến những cân nhắc kỹ lưỡng của các bên liên quan nhằm tránh một kịch bản khôngai mong đợi./.
Những tưởng hợp tác kinh tế-tài chính và các lĩnh vực mà ba bên có chunglợi ích sẽ giúp hâm nóng các mối quan hệ song phương có phần lạnh nhạt từ mùaThu năm ngoái, song việc Nhật Bản ra Sách Trắng Quốc phòng ngày 9/7 đã chứng tỏmột thực tế rằng vấn đề chủ quyền lãnh thổ-lãnh hải và căng thẳng ngoại giaotrong khu vực vẫn chưa hề lắng xuống.
Sách Trắng Quốc phòng năm 2013 đề cập đến mọi khía cạnh quốc phòng và anninh của Nhật Bản, nhưng vấn đề tranh cãi chủ quyền lãnh hải đã thực sự trởthành tâm điểm thu hút mạnh mẽ dư luận khu vực và quốc tế. Sách Trắng đã dànhhẳn 20 trang đề cập đến những quan ngại của Tokyo về việc gia tăng các hoạt độnghàng hải tiềm ẩn "nguy hiểm" của Trung Quốc “có khả năng gây ra tình huống bấtngờ.”
[Nhật Bản công bố Sách Trắng Quốc phòng năm 2013]
Sách Trắng cũng chỉ trích Bắc Kinh thiếu hợp tác và giải thích chưa thoảđáng sau vụ tàu chiến Trung Quốc chĩa radar điều khiển h lực vào tàu hộ vệcủa Lực lượng Phòng vệ trên biển (MSDF) Nhật Bản hồi tháng Giêng, đồng thời hốithúc Bắc Kinh hành động theo luật pháp quốc tế.
Ngay sau khi Chính phủ Nhật Bản công bố Sách Trắng, Bộ Ngoại giao TrungQuốc cũng lên tiếng bác bỏ cáo buộc của Tokyo rằng Trung Quốc tham gia các hoạtđộng hàng hải “nguy hiểm”, đồng thời khẳng định các hoạt động hàng hải của nướcnày tuân theo luật pháp trong nước và quốc tế.
Cùng ngày, Hàn Quốc cũng lên tiếng phản đối các tuyên bố trong Sách Trắngtái khẳng định chủ quyền của Nhật Bản đối với quần đảo tranh chấp mà Seoul gọilà Dokdo trong khi Tokyo gọi là Takesima.
[Hàn Quốc phản đối tuyên bố chủ quyền của Nhật Bản]
Bộ Ngoại giao Hàn Quốc cho biết Seoul “cực lực phản đối”, đồng thời hốithúc Tokyo xem xét lại và xóa tuyên bố chủ quyền khỏi Sách Trắng. Phía Hàn Quốccũng đã triệu quan chức cấp cao của Đại sứ quán Nhật Bản, ông Takashi Kura, đếnđể trao công hàm phản đối.
Bên cạnh đó, Sách Trắng cũng bày tỏ lo ngại về chương trình hạt nhân vàtên lửa của CHDCND Triều Tiên, cho rằng việc Pyongyang (Bình Nhưỡng) phát triểncác tên lửa đạn đạo có thể vươn tới nước Mỹ là minh chứng cho thấy chương trìnhnày đã bước vào giai đoạn phát triển mới.
Cùng với việc khẳng định vai trò quan trọng của liên minh Nhật–Mỹ cũng nhưcoi việc triển khai trực thăng vận tải thế hệ mới Osprey MV-22 ở Okinawa gópphần đem lại hòa bình, ổn định ở khu vực, Sách Trắng dường như đã đưa ra một câutrả lời rõ ràng trước những đồn đoán về ý định “xích lại gần” Triều Tiên sauchuyến thăm của cố vấn Thủ tướng Abe là ông Isao Ijima, đến Pyongyang hồi trungtuần tháng 5/2013.
Đáng chú ý là Sách Trắng được công bố trong bối cảnh Nhật Bản đang gấp rútchuẩn bị cho cuộc bầu cử Thượng viện nước này mà khả năng giành đa số ghế tạicơ quan lập pháp đang nghiêng về liên minh cầm quyền của Thủ tướng Abe.
Sau khi trở lại nắm quyền hồi cuối năm ngoái, ông Abe cam kết sẽ phục hồinền kinh tế và tăng cường hệ thống quốc phòng của Nhật Bản.
Để thực hiện đượcmục tiêu này, Thủ tướng Abe bày tỏ ý định sửa đổi bản hiến pháp hòa bình đượcsoạn thảo sau Chiến tranh Thế giới thứ hai nhằm nâng cấp Lực lượng phòng vệ(SDF) thành quân đội chính quy, đồng thời thay đổi quan điểm về quyền phòng vệtập thể mà theo đó, Tokyo có khả năng can thiệp quân sự trong trường hợp đồngminh của nước này bị bên thứ ba tấn công.
Nhật Bản dự định sẽ đưa ra một kếhoạch quốc phòng mới vào tháng 12 và tăng ngân sách quốc phòng lần đầu tiêntrong 11 năm qua.
Hàng loạt những động thái nêu trên cho thấy chính quyền Thủ tướng Abeđang ngày càng tỏ rõ quyết tâm mạnh mẽ trong các vấn đề đối ngoại, an ninh vàquốc phòng.
Điều này khiến giới quan sát không khỏi nghi ngại rằng nếu giànhthắng lợi trong cuộc bầu cử Thượng viện lần này, các mục tiêu và chính sách trêncủa chính quyền Abe sẽ có cơ hội tiến gần hơn đến hiện thực. Điều này có thể sẽgây ra những quan ngại nhất định đối với Trung Quốc và Hàn Quốc.
Tuy vẫn chưa rõ những diễn biến gần đây sẽ tác động ra sao đến tình hìnhở Đông Bắc Á, song một điều hiển nhiên là tình hình căng thẳng hiện nay rất cầnđến những cân nhắc kỹ lưỡng của các bên liên quan nhằm tránh một kịch bản khôngai mong đợi./.
Hữu Thắng (TTXVN)
