Nhằm tăng cường sự minh bạch trong chính sách đối ngoại, ngày 25/9, Bộ Ngoại giao Nhật Bản đã thành lập tổ điều tra chuyên trách về bốn thỏa thuận bí mật giữa nước này với Mỹ.
Trong số đó có hai thỏa thuận liên quan tới việc sửa đổi Hiệp ước An ninh Nhật-Mỹ năm 1960 và hai thỏa thuận liên quan tới việc Mỹ trao trả chủ quyền đảo Okinawa cho Nhật Bản năm 1972.
Tổ điều tra gồm 15 thành viên, trong đó có các nhân viên ngoại giao Nhật Bản được triệu hồi từ nước ngoài. Các nhà điều tra sẽ nghiên cứu 2.694 tài liệu về các vấn đề an ninh giữa Nhật Bản với Mỹ, khoảng 571 tài liệu liên quan tới việc Mỹ trao trả chủ quyền đảo Okinawa cho Nhật Bản đang được lưu trữ tại Bộ Ngoại giao, cũng như khoảng 400 tài liệu đang được lưu trữ tại Đại sứ quán Nhật Bản tại Mỹ.
Trong bốn thỏa thuận bị điều tra, được chú ý nhiều nhất là thỏa thuận ký năm 1960 theo đó Nhật Bản cho phép các tàu chở vũ khí hạt nhân của Mỹ cập cảng nước này. Nếu tồn tại, thỏa thuận này vi phạm các nguyên tắc của Nhật Bản không sở hữu, chế tạo hoặc cho phép vũ khí hạt nhân có mặt trên lãnh thổ nước này.
Ngoài ra còn có các thỏa thuận sử dụng các căn sứ quân sự của Mỹ tại Nhật Bản trong trường hợp xảy ra xung đột trên bán đảo Triều Tiên, thỏa thuận cho phép tàu Mỹ chở vũ khí hạt nhân lên đảo Okinawa trong trường hợp khẩn cấp và thỏa thuận Nhật Bản trang trải chi phí để đổi lại việc Mỹ trao trả chủ quyền đảo Okinawa.
Hướng điều tra sẽ tập trung xác định liệu Bộ Ngoại giao Nhật Bản có sở hữu các tài liệu chứng minh sự tồn tại của thỏa thuận bí mật trên hay không. Các tài liệu chính thức của Mỹ và các cuộc điều trần từ những người liên quan tới vấn đề này đã khẳng định sự tồn tại của các thỏa thuận như vậy. Theo kế hoạch, kết quả điều tra sẽ phải được trình chính phủ trong tháng 11 tới.
Theo đánh giá của giới truyền thông Nhật Bản, nhiệm vụ của tổ điều tra sẽ rất khó khăn trong bối cảnh có những đồn đoán rằng các tài liệu liên quan được lưu giữ tại Bộ Ngoại giao đã bị hủy trước khi luật về tiết lộ thông tin của Nhật Bản có hiệu lực tháng 4/2001.
Hơn nữa, tân Ngoại trưởng Katsuya Okada đã có ý nói rằng sẽ không trừng phạt các quan chức cao cấp của Bộ Ngoại giao liên quan tới vấn đề này ngay cả khi Chính phủ Nhật Bản khẳng định sự tồn tại của các thỏa thuận bí mật này./.
Trong số đó có hai thỏa thuận liên quan tới việc sửa đổi Hiệp ước An ninh Nhật-Mỹ năm 1960 và hai thỏa thuận liên quan tới việc Mỹ trao trả chủ quyền đảo Okinawa cho Nhật Bản năm 1972.
Tổ điều tra gồm 15 thành viên, trong đó có các nhân viên ngoại giao Nhật Bản được triệu hồi từ nước ngoài. Các nhà điều tra sẽ nghiên cứu 2.694 tài liệu về các vấn đề an ninh giữa Nhật Bản với Mỹ, khoảng 571 tài liệu liên quan tới việc Mỹ trao trả chủ quyền đảo Okinawa cho Nhật Bản đang được lưu trữ tại Bộ Ngoại giao, cũng như khoảng 400 tài liệu đang được lưu trữ tại Đại sứ quán Nhật Bản tại Mỹ.
Trong bốn thỏa thuận bị điều tra, được chú ý nhiều nhất là thỏa thuận ký năm 1960 theo đó Nhật Bản cho phép các tàu chở vũ khí hạt nhân của Mỹ cập cảng nước này. Nếu tồn tại, thỏa thuận này vi phạm các nguyên tắc của Nhật Bản không sở hữu, chế tạo hoặc cho phép vũ khí hạt nhân có mặt trên lãnh thổ nước này.
Ngoài ra còn có các thỏa thuận sử dụng các căn sứ quân sự của Mỹ tại Nhật Bản trong trường hợp xảy ra xung đột trên bán đảo Triều Tiên, thỏa thuận cho phép tàu Mỹ chở vũ khí hạt nhân lên đảo Okinawa trong trường hợp khẩn cấp và thỏa thuận Nhật Bản trang trải chi phí để đổi lại việc Mỹ trao trả chủ quyền đảo Okinawa.
Hướng điều tra sẽ tập trung xác định liệu Bộ Ngoại giao Nhật Bản có sở hữu các tài liệu chứng minh sự tồn tại của thỏa thuận bí mật trên hay không. Các tài liệu chính thức của Mỹ và các cuộc điều trần từ những người liên quan tới vấn đề này đã khẳng định sự tồn tại của các thỏa thuận như vậy. Theo kế hoạch, kết quả điều tra sẽ phải được trình chính phủ trong tháng 11 tới.
Theo đánh giá của giới truyền thông Nhật Bản, nhiệm vụ của tổ điều tra sẽ rất khó khăn trong bối cảnh có những đồn đoán rằng các tài liệu liên quan được lưu giữ tại Bộ Ngoại giao đã bị hủy trước khi luật về tiết lộ thông tin của Nhật Bản có hiệu lực tháng 4/2001.
Hơn nữa, tân Ngoại trưởng Katsuya Okada đã có ý nói rằng sẽ không trừng phạt các quan chức cao cấp của Bộ Ngoại giao liên quan tới vấn đề này ngay cả khi Chính phủ Nhật Bản khẳng định sự tồn tại của các thỏa thuận bí mật này./.
Thanh Tùng/Tokyo (Vietnam+)
