Ảnh minh họa. (Nguồn: linkedin.com) Ngày 31/12/2015 đánh dấu mốc quan trọng trong quá trình phát triển của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) khi Cộng đồng ASEAN chính thức được thành lập.
Với ba trụ cột chính là Chính trị-An ninh, Kinh tế, Văn hóa-Xã hội, Cộng đồng ASEAN hứa hẹn sẽ tăng cường sự liên kết của 10 nước thành viên, đồng thời đưa toàn khối phát triển hơn, hội nhập sâu rộng hơn trên trường quốc tế.
Sau đây là những mốc chính trong chặng đường 67 năm hình thành và phát triển của ASEAN:
Ngày 8/8/1967: ASEAN chính thức được thành lập trên cơ sở Tuyên bố Bangkok với 5 thành viên ban đầu gồm Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, nhằm tăng cường hợp tác kinh tế, văn hóa-xã hội giữa các nước thành viên, đồng thời tạo điều kiện để các nước hội nhập sâu hơn với các nền kinh tế khu vực và thế giới.
Năm 1971: ASEAN ra Tuyên bố về Khu vực Hòa bình, Tự do và Trung lập (ZOPFAN) nhằm khẳng định quyết tâm giữ khu vực trung lập, không liên kết, bảo đảm hòa bình, ổn định và an ninh khu vực.
Năm 1976: ASEAN ra Tuyên bố về sự hòa hợp ASEAN (hay còn gọi là Tuyên bố Bali I), Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC) nhằm đẩy mạnh quyết tâm hợp tác và thúc đẩy hòa bình, ổn định trong khu vực.
Năm 1992: ASEAN ký Hiệp định Khung về tăng cường hợp tác kinh tế ASEAN và thỏa thuận về Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN (AFTA), đặt nền tảng quan trọng cho mở rộng hợp tác kinh tế-thương mại và xây dựng Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) sau này.
Năm 1994: ASEAN bắt đầu mở rộng quan hệ đối ngoại, thúc đẩy đối thoại về an ninh ở khu vực thông qua việc lập Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) tại Hội nghị Bộ trưởng ASEAN lần thứ 26.
Năm 1995: ASEAN đã ghi dấu hai bước tiến quan trọng khi Việt Nam gia nhập ASEAN và bắt đầu tiến trình mở rộng ASEAN; Ký Hiệp ước về khu vực Ðông-Nam Á không vũ khí hạt nhân (SEANWFZ).
Tháng 7/1995, Việt Nam gia nhập ASEAN.
Năm 1997: ASEAN thông qua Tầm nhìn ASEAN 2020 nhằm vạch ra mục tiêu hướng tới một Cộng đồng sống trong hòa bình, ổn định và thịnh vượng, gắn kết chặt chẽ với nhau trong mối quan hệ đối tác năng động và một cộng đồng của các xã hội đùm bọc lẫn nhau.
Năm 1998: Tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 6 tại Hà Nội, ASEAN đã thông qua Chương trình hành động Hà Nội (HPA) nhằm triển khai thực hiện Tuyên bố về Tầm nhìn ASEAN 2020, giai đoạn 1998-2004.
Năm 1999: Campuchia chính thức gia nhập ASEAN, đưa ASEAN trở thành một tổ chức khu vực gồm 10 thành viên Ðông-Nam Á.
Năm 2002: Trong nỗ lực tìm kiếm giải pháp hòa bình cho vấn đề Biển Ðông, ASEAN và Trung Quốc ký Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Ðông (DOC).
Năm 2003: ASEAN ra Tuyên bố về sự hòa hợp ASEAN II (Tuyên bố Bali II), xác định mục tiêu thành lập Cộng đồng ASEAN gồm ba trụ cột là Chính trị-An ninh (APSC), Kinh tế (AEC) và Văn hóa-Xã hội (ASCC).
Năm 2005: Hội nghị cấp cao Ðông Á (EAS) lần đầu được tổ chức tại thủ đô Kuala Lumpur (Malaysia) với sự tham gia của lãnh đạo các nước ASEAN, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Ðộ, Australia và New Zealand.
Năm 2007: Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-13 diễn ra vào tháng 11, lãnh đạo 10 nước đã ký Hiến chương ASEAN nhằm tạo cơ sở pháp lý và khuôn khổ thể chế cho gia tăng liên kết khu vực, trước mắt là hỗ trợ mục tiêu hình thành Cộng đồng ASEAN vào năm 2015. Hiến chương ASEAN đã chính thức có hiệu lực ngày 15/12/2008.
Năm 2009: Ủy ban Liên Chính phủ ASEAN về Nhân quyền (AICHR) được thành lập.
Tháng 2/2009: Hội nghị Cấp cao ASEAN-14 đã thông qua Tuyên bố về Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN kèm theo 3 kế hoạch tổng thể nhằm xây dựng 3 trụ cột của Cộng đồng ASEAN, gồm Chính trị-An ninh (APSC), Kinh tế (AEC) và Văn hóa-Xã hội (ASCC); và Kế hoạch thực hiện IAI giai đoạn 2 (2008-2015).
Đây là một văn kiện quan trọng đóng vai trò kim chỉ nam cho giai đoạn tiếp theo để tiếp tục thực hiện mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015.
Năm 2010: tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 17 tại Hà Nội, các nhà lãnh đạo ASEAN đã thông qua Kế hoạch Tổng thể về Kết nối ASEAN (MPAC), trong đó đề ra các biện pháp cụ thể thực hiện kết nối ASEAN về hạ tầng, thể chế và người dân.
Năm 2010 cũng là năm Việt Nam hoàn thành xuất sắc trọng trách Chủ tịch ASEAN. Với những đóng góp chủ động, tích cực và có trách nhiệm vào các mục tiêu chung của ASEAN.
Năm Chủ tịch ASEAN 2010 của Việt Nam đã góp phần duy trì đoàn kết ASEAN; trực tiếp đóng góp vào Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN và triển khai Hiến chương, đưa ASEAN đến năm 2015 trở thành một cộng đồng đoàn kết, gắn bó, liên kết chặt chẽ về kinh tế vì mục tiêu hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển của khu vực; nâng cao và làm sâu sắc hơn quan hệ nội khối ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác, vì hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển của khu vực.
Năm 2011: Thông qua “Tuyên bố Bali về Cộng đồng ASEAN trong Cộng đồng các quốc gia toàn cầu.”
Tuyên bố khẳng định quyết tâm cũng như cam kết của các nước ASEAN xây dựng lập trường, quan điểm chung trong việc hợp tác ứng phó với các vấn đề toàn cầu; nâng cao vai trò và tiếng nói của ASEAN tại các cơ chế quốc tế như Liên hợp quốc (UN), Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC), qua đó đóng góp tích cực hơn vào các nỗ lực chung nhằm duy trì môi trường hòa bình, ổn định cho phát triển trong khu vực cũng như trên thế giới.
Năm 2015: Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 27 tại Kuala Lumpur hồi cuối tháng 11 vừa qua, các nhà lãnh đạo ASEAN đã ký Tuyên bố Kuala Lumpur về việc thành lập Cộng đồng ASEAN vào ngày 31/12.
Tại hội nghị, các nhà lãnh đạo ASEAN cũng đã thông qua Kế hoạch tổng thể AEC 2025, tiếp tục củng cố cộng đồng với các đặc trưng như hội nhập và liên kết kinh tế ở mức độ cao; xây dựng một ASEAN cạnh tranh, sáng tạo và năng động; một ASEAN tăng cường kết nối và hợp tác sâu rộng hơn; một ASEAN mạnh mẽ, toàn diện, hướng tới người dân, lấy người dân làm trung tâm; và một ASEAN toàn cầu.
Các nhà lãnh đạo ASEAN cũng nhất trí xây dựng nội dung Tầm nhìn của Cộng đồng ASEAN sau năm 2015 (giai đoạn 2016-2025) và việc xây dựng này, kế thừa kết quả triển khai lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN giai đoạn 2009-2015, đồng thời tăng cường các hoạt động kết nối ASEAN và khu vực lên mức cao hơn.
Ngày 31/12/2015: Cộng đồng ASEAN chính thức ra đời. Xây dựng Cộng đồng ASEAN là một giai đoạn của tiến trình phát triển, do đó mốc 31/12/2015 không phải là đích cuối cùng của sự liên kết ASEAN, mà là sự khởi đầu của một giai đoạn phát triển mới của hiệp hội./.
