Cờ Anh (phía dưới) và cờ EU (phía trên) bên ngoài tòa nhà Quốc hội Anh ở London ngày 28/3 vừa qua. (Ảnh: AFP/TTXVN) Theo trang mạng nytimes.com, ngày 3/4, nhà đàm phán về vấn đề Brexit của Liên minh châu Âu (EU) Michel Barnier cảnh báo rằng việc Anh dường như không thể ngã ngũ về một thỏa thuận ra đi suôn sẻ khiến nguy cơ diễn ra “Brexit không thỏa thuận” ngày càng trở nên rõ ràng hơn khi chỉ còn chưa đầy 1 tuần nữa là tới thời hạn chót 12/4 mới được đặt ra.
Dù nhiều khả năng thời hạn chót này sẽ tiếp tục được gia hạn song chưa ai dám chắc bất cứ điều gì. Người ta đã tính đến những điều có thể xảy ra nếu “Brexit không thỏa thuận” trở thành hiện thực.
Tắc nghẽn tại các bến cảng
Tàu bè và các chuyến phà vẫn qua lại giữa vùng Đông Nam nước Anh và Calais của Pháp, chở theo lương thực, hàng hóa và con người cung cấp cho Anh và phần còn lại của EU.
Nhiều người lo ngại rằng nếu Anh rời khối mà không có bất kỳ thỏa thuận cụ thể nào, những dàn xếp thuế quan mới sẽ dẫn đến kết quả là hàng cây số tắc nghẽn giao thông, khiến các xe tải phải xếp hàng chờ đợi trong nhiều giờ trên đường cao tốc, trong khi thực phẩm hư hỏng và các hoạt động sản xuất chế biến bị ngưng trệ.
Duncan Buchanan, Giám đốc phụ trách chính sách của Hiệp hội Đường bộ Haulage (Anh), bình luận: “Tôi e là sẽ có những hàng dài chờ đợi ở các bến cảng và cửa ngõ, bởi các nhà buôn, các nhà xuất-nhập khẩu cũng như các đơn vị hậu cần đều không có phương án dự phòng cho các thỏa thuận mới về hải quan giữa Anh và EU… Chuỗi cung ứng sẽ bị trì trệ nghiêm trọng."
Anh tuyên bố sẽ cho phép các xe tải lên phà và tàu mà không cần trải qua các biện pháp kiểm tra bổ sung hay có các tờ khai đi kèm, song các nước EU khác không có cùng quan điểm này. Những chiếc xe chở hàng từ Anh có thể sẽ phải quay đầu nếu không hoàn thành các giấy tờ đúng như quy định.
Thiếu hụt lương thực
Nhiều nông dân và các nhà sản xuất lương thực đã cảnh báo về nguy cơ sụt giảm nguồn cung.
Gần 1/3 số lương thực tiêu thụ tại Anh được nhập khẩu từ các nước khác trong EU. Nếu những xe tải chở hàng bị kẹt lại ở các khu vực cửa ngõ, lượng hàng hóa và thực phẩm cần thiết chắc chắn sẽ trở nên khan hiếm. Các nhà sản xuất thực phẩm cũng cảnh báo rằng các quy định mới về thủ tục giấy tờ, đồng bảng Anh sụt giá và mức thuế mới đánh vào mặt hàng này sẽ khiến giá cả leo thang. Thống đốc Ngân hàng Anh Mark Carney thậm chí còn dự đoán giá thực phẩm có thể tăng thêm tới 10%.
[Pháp tuyên bố đã đến lúc chấm dứt cuộc khủng hoảng Brexit]
Kịch bản Brexit không thỏa thuận có thể đẩy nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất và cung ứng thực phẩm tới chỗ phải đóng cửa.
Theo ước tính của Hiệp hội Thực phẩm và Đồ uống, trong vòng 6 tuần, trung bình sẽ có khoảng 1 trên 4 nhà xuất khẩu thực phẩm ngừng hoạt động.
Sản xuất bị đình trệ
Phần lớn ngành công nghiệp sản xuất của Anh phụ thuộc vào các hoạt động tuần tự nhịp nhàng và chính xác, đồng nghĩa với việc các sản phẩm thứ cấp, các nguyên liệu và thành phần được vận chuyển liên tục giữa Anh và châu Âu để đảm bảo nguồn cung cho hoạt động diễn ra theo đúng từng phút tại các nhà máy. Quy trình này sẽ sụp đổ nếu giao thông tắc nghẽn tại Dover hay Calais. Một số nhà sản xuất ôtô cho biết họ có thể sẽ phải đóng cửa một số nhà máy trong thời gian nhất định để điều chỉnh với những gián đoạn này.
Cũng có những nhà sản xuất đã tạm thời thu hẹp hoạt động sau thời hạn chót ban đầu là ngày 29/3 do lo ngại kịch bản Brexit không thỏa thuận.
Sự đình trệ tại các nhà máy này thậm chí còn được dự kiến là sẽ kéo dài tới nhiều tháng. Nếu Anh chính thức rời EU vào ngày 12/4 tới mà không đi kèm bất kỳ thỏa thuận nào với EU, hoạt động tại các nhà máy vừa mới mở cửa trở lại cũng sẽ gặp phải không ít trục trặc và gián đoạn.
Thuốc men khan hiếm
Ngành sản xuất dược phẩm cũng đã bày tỏ lo ngại rằng kịch bản Brexit không thỏa thuận, với nguy cơ khiến đồng bảng Anh trượt giá, có thể khiến nguồn cung dược phẩm tại Anh trở nên “quý giá” hơn và đẩy giá thuốc bán ra nước ngoài cao hơn, từ đó dẫn đến tình trạng khan hiếm ở trong nước.
Các nhà sản xuất đã kêu gọi chính phủ áp đặt lệnh cấm xuất khẩu tạm thời đối với một số loại dược phẩm quan trọng để ngăn chặn tình trạng này.
Mike Thompson, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Công nghiệp Dược phẩm Anh, nhấn mạnh trong một tuyên bố: “Chúng tôi đã chuẩn bị nguồn hàng dự trữ. Hiện chúng tôi cần đảm bảo rằng nếu trong tháng tới, đồng bảng Anh trượt giá, những nhà buôn trung gian sẽ không bán các nguồn dự trữ này cho các nước EU để trục lợi."
Nguy cơ bấp bênh của các công dân Anh và EU
Ủy ban châu Âu đã kêu gọi các nước thành viên EU đảm bảo rằng công dân Anh sinh sống trên lãnh thổ của họ tiếp tục được công nhận là những người lưu trú hợp pháp, tuy nhiên, cách ứng xử lại tùy thuộc vào từng quốc gia.
Công dân Anh đang sống và làm việc tại các nước EU có thể bị hạn chế tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, và chính phủ đã khuyến nghị người dân mua bảo hiểm riêng cho tới khi được cấp giấy phép cư trú.
Trong khi đó, Thủ tướng Anh Theresa May nói rằng các công dân EU tại Anh vẫn sẽ tiếp tục được bảo lưu quyền lưu trú ngay cả trong trường hợp quốc gia này ra đi không thỏa thuận, và rằng bà đã có đề xuất riêng về tình trạng của các công dân này. Tuy nhiên, ủy ban nhân quyền thuộc Quốc hội lại đặt dấu hỏi rằng liệu chính phủ có đảm bảo đúng và thỏa đáng các quyền lợi của họ hay không.
Mớ bòng bong tại biên giới với Ireland
Ireland, một thành viên EU, muốn tránh kịch bản phải thiết lập đường biên giới “thực” với Bắc Ireland bởi điều này sẽ hủy hoạt thỏa thuận Ngày thứ Sáu Tốt lành 1998 vốn giúp chấm dứt tình trạng bạo lực trong khu vực. Tuy nhiên, kịch bản Brexit không thỏa thuận có thể sẽ đi kèm với các quy định hạn chế đối với con người, hàng hóa và dịch vụ qua lại giữa Ireland và vùng Bắc Ireland.
Chính phủ Ireland cam kết cho phép con người và dịch vụ, trừ hàng hóa, tiếp tục được lưu hành tự do như trước trong trường hợp Anh và EU không đạt thỏa thuận về Brexit.
Những khu vực được “miễn nhiễm”
Khu vực tài chính đã có những chuẩn bị nhất định cho kịch bản Brexit không thỏa thuận ngay khi người dân Anh bỏ phiếu ủng hộ phương án ra đi vào năm 2016, vì vậy nhiều người cho rằng sẽ không có nhiều ảnh hưởng lớn đối với khu vực này nếu “điều tồi tệ” diễn ra.
Nhiều ngân hàng đã thiết lập các văn phòng tại những thành phố lớn như Frankfurt, Paris và Dublin, để tiếp tục cung cấp các dịch vụ tương ứng.
Ủy ban châu Âu cũng đã ra quyết định nhằm hạn chế tình trạng gián đoạn của các hãng hàng không trung chuyển trong khu vực./.
