Cứ vào đêm mùng 7 rạng sáng mùng 8 tháng Giêng hàng năm, người dân khắp nơi lại nô nức rủ nhau về Nam Định đi chợ Viềng.
Phiên chợ đầu năm này như một cách khai mở cho những chuyến du Xuân ở miền đất của những lễ hội bởi từ lâu trong tâm thức của nhiều người, đi chơi chợ Viềng chính là đi hội, đi “ mua may, bán rủi” cầu lành, mua “lộc.”
Không giống với sự xô bồ của những phiên chợ thông thường, chợ Viềng là phiên chợ “thiêng.” Dù là kẻ mua hay người bán, ai ai đặt chân đến chợ đều không đặt nặng lời lãi mà chỉ mong “mua may, bán rủi” để cho năm mới được thuận lợi, bình an.
Chợ bán những mặt hàng đặc trưng như cây cảnh, đồ cổ, đồ cũ, công cụ nhà nông.
Tại vùng đồng bằng Bắc Bộ, đại đa số người dân làm ruộng hay buôn bán đầu năm đều cố gắng đi chợ Viềng.
Không chỉ người Nam Định mà du khách từ khắp nơi đều đổ về chợ Viềng. Các hộ làm nghề buôn bán thì mong cầu mua may, bán may. Các hộ nông dân thuần túy thì mua cây giống, con giống, cầu cho mưa thuận gió hòa, nuôi trồng phát đạt...
Nam Định có nhiều chợ Viềng, trong đó chợ Viềng Nam Giang, hay còn gọi là chợ Viềng Chùa (thuộc thị trấn Nam Giang, huyện Nam Trực) là nơi có chùa Đại Bi thờ Thiền sư Từ Đạo Hạnh; chợ Viềng Kim Thái với tên khác là chợ Viềng Phủ (thuộc xã Trung Thành, huyện Vụ Bản) gắn liền với quần thể Di tích Phủ Dầy thờ Thánh mẫu Liễu Hạnh.
Ở Nam Định, dân gian vẫn lưu truyền câu ca “Hai mươi phát tấu chùa Bi/Trai đi được vợ, gái đi được chồng.” Người người tới chùa Bi để cầu duyên, cầu phúc, cầu bình an không chỉ riêng đầu Năm mới.
Ở chùa Bi mỗi dịp hội Xuân còn có trò hát rối đầu gỗ hầu thánh, là một hình thức sinh hoạt văn hóa tâm linh độc đáo, vừa mang yếu tố tín ngưỡng vừa mang tính giáo dục về đạo đức lối sống cho mọi người.
Cùng có những mặt hàng như nhau, nhưng chợ Viềng Phủ lại gắn với quần thể Di tích Phủ Dầy với hơn 20 đền, phủ, chùa, lăng trải đều trong một không gian đẹp với cảnh quan thiên nhiên phong phú.
Nơi đây nổi tiếng khắp cả nước là một trung tâm tiêu biểu của tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ, Tứ phủ của người Việt với vị thần chủ là Thánh Mẫu Liễu Hạnh, đặc trưng tín ngưỡng thể hiện ý thức nhân sinh, cội nguồn dân tộc đồng thời hướng tới lòng từ bi, bác ái.
Đến với chợ Viềng Phủ, mọi người không chỉ đi chơi chợ mà còn có cơ hội sống trong không gian thiêng của Phủ Dầy, được thưởng ngoạn nghi lễ chầu văn-một phần của tín ngưỡng thờ Mẫu, với sự kết hợp nhiều yếu tố văn hoá truyền thống như trang phục, âm nhạc, múa thiêng kết hợp một cách nghệ thuật được trình diễn tại chốn thờ tự của đạo Mẫu.
Trái ngược với sự trang nghiêm, thành kính trong chốn thờ tự, bước chân ra ngoài không gian chợ sau khi vào lễ chùa, lễ phủ, du khách sẽ cảm nhận được ngay vẻ tấp nập, huyên náo và rộn ràng của một trong những phiên chợ đặc biệt nhất Việt Nam.
[Hơn 280 tỷ đồng đầu tư cho các dự án về du lịch tại Nam Định]
Người đi chợ Viềng không ai muốn ra về tay không, bởi thế mọi người đều cố gắng lựa chọn lấy một món đồ ưng ý trong vô số các mặt hàng đủ các chủng loại tại chợ.
Trong quan niệm của nhiều người, đây chính là một cách đơn giản để mua “lộc,” rước “lộc” về nhà.
Các loại cây cảnh, cây giống là những mặt hàng hút khách nhất ở chợ Viềng. Đó có thể là những cây cảnh được uốn tỉa tạo dáng cầu kỳ như sanh, si hay là những chậu hoa đỗ quyên, đồng tiền... nhỏ xinh, mang lại những màu sắc tươi tắn và dễ trưng bày.
Tiễn những điều không may mắn trong năm cũ, rước về nhà niềm hạnh phúc và an bình chính là những niềm tin mà phiên chợ Viềng đem lại cho những khách du Xuân, để mỗi dịp đầu Năm mới, chợ Viềng Nam Định lại chào đón hàng vạn khách hành hương./.
