Ngoại trưởng Philippines Perfecto Yasay phát biểu trong cuộc họp báo ở Manila. (Nguồn: EPA/TTXVN) Ngày 14/7, Philippines đã hối thúc Trung Quốc tôn trọng phán quyết của Tòa Trọng tài thường trực (PCA) ở La Haye (Hà Lan) bác bỏ các đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông, đồng thời cho biết Philippines sẽ nêu vấn đề này tại Hội nghị thượng đỉnh Á-Âu (ASEM) tới đây.
Trong một thông báo, Bộ Ngoại giao Philippines cho biết Ngoại trưởng nước này Perfecto Yasay sẽ tham dự Hội nghị thượng đỉnh ASEM diễn ra trong hai ngày, bắt đầu từ ngày 15/7, tại thủ đô Ulan Bator của Mông Cổ, trong đó có sự tham gia của cả Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường.
Thông báo nêu rõ trong chương trình nghị sự của Hội nghị ASEM, Ngoại trưởng Yasay sẽ thảo luận về “cách tiếp cận hòa bình và dựa trên các nguyên tắc của Philippines” đối với vấn đề Biển Đông và sự cần thiết các bên phải tôn trọng phán quyết mới đây của PCA.
Theo phán quyết của PCA được công bố ngày 12/7, yêu sách của Trung Quốc về "các quyền lịch sử" đối với các vùng biển nằm trong "Đường 9 đoạn" là trái với Công ước Liên hợp quốc về luật biển (UNCLOS). Trung Quốc không có "tư cách lịch sử" đối với các vùng biển ở Biển Đông và không có cơ sở pháp lý để đưa ra những tuyên bố về "các quyền lịch sử" đối với những nguồn tài nguyên trong "Đường 9 đoạn."
Theo PCA, không một đảo nào thuộc quần đảo Trường Sa tạo cho Trung Quốc quyền có vùng đặc quyền kinh tế. Trung Quốc không có quyền hạn đối với vùng đặc quyền kinh tế trong phạm vi 200 hải lý của bãi Vành Khăn (Mischief) hay bãi Cỏ Mây (Thomas).
PCA cũng khẳng định thực thể Ba Bình (Itu Aba) thuộc quần đảo Trường Sa là "bãi đá," nên không có vùng đặc quyền kinh tế. PCA cho rằng Trung Quốc đã làm tổn hại lâu dài và không thể bù đắp được hệ sinh thái san hô ở quần đảo Trường Sa.
Phán quyết của PCA cũng nhấn mạnh Trung Quốc đã can thiệp vào các quyền đánh bắt truyền thống của Philippines tại bãi Scarborough trên Biển Đông. Theo PCA, những hành động của Trung Quốc đang làm trầm trọng thêm những tranh chấp với Philippines trong lúc đang các bên nỗ lực để giải quyết vấn đề.
Ngày 12/7, trả lời câu hỏi của phóng viên đề nghị cho biết phản ứng của Việt Nam trước việc Tòa trọng tài được thành lập theo Phụ lục VII của Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 trên cơ sở đề nghị của Philippines đã đưa ra phán quyết cuối cùng, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Hải Bình nêu rõ: “Việt Nam hoan nghênh việc Tòa trọng tài đã đưa ra phán quyết cuối cùng ngày 12/7/2016. Việt Nam sẽ có tuyên bố về nội dung phán quyết.
Việt Nam một lần nữa khẳng định lập trường nhất quán của mình về vụ kiện này như đã được thể hiện đầy đủ trong Tuyên bố ngày 5/12/2014 của Bộ Ngoại giao Việt Nam gửi Tòa Trọng tài. Trên tinh thần đó, Việt Nam ủng hộ mạnh mẽ việc giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông bằng các biện pháp hòa bình, bao gồm các tiến trình ngoại giao và pháp lý, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực theo quy định của luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, tôn trọng nguyên tắc thượng tôn pháp luật trên các vùng biển và đại dương.
Nhân dịp này, Việt Nam tiếp tục khẳng định chủ quyền của mình đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, chủ quyền đối với nội thủy và lãnh hải, quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam được xác định phù hợp với Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, cũng như tất cả các quyền và lợi ích pháp lý của Việt Nam liên quan đến các cấu trúc địa lý thuộc hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa”./.
