Tại tọa đàm trực tuyến về việc triển khai Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2011-2020, có xét đến năm 2030 (gọi tắt là Quy hoạch điện VII) do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức ngày 28/6, nổi lên ba vấn đề chính được nhiều bạn đọc đặt ra cho đại diện lãnh Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) là liệu có đủ vốn cho triển khai quy hoạch, các dự án chậm tiến độ và việc tăng, giảm giá điện sao cho hợp lý khi hình thành thị trường phát điện cạnh trạnh.
Thiếu vốn là không tránh khỏi
Theo Quy hoạch điện VII, mục tiêu cụ thể trong giai đoạn từ nay đến năm 2030, mỗi năm đưa vào 5.000 MW mới, xây dựng nhiều công trình trạm, đường dây với tổng vốn đầu tư cho tới năm 2020 là khoảng 5 tỷ USD, từ năm 2020 tới 2030 khoảng 60 tỷ USD. Điều này đòi hỏi các ngành chức năng phải cố gắng rất lớn để hoàn thành mục tiêu, khối lượng công việc đã đề ra.
Tại buổi tọa đàm, có ý kiến cho rằng, không chỉ EVN mà nhiều doanh nghiệp khác tham gia thực hiện Quy hoạch điện VI đều cho rằng, một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng chậm tiến độ của các dự án là do thiếu vốn. Vậy trong thực hiện Quy hoạch điện VII, tình trạng thiếu vốn liệu có xảy ra?
Về vấn đề này, ông Phan Ngọc Quang, Phó Vụ trưởng Vụ Đầu tư - Bộ Tài chính nhìn nhận, thiếu vốn là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng chậm tiến độ của các dự án. Các tập đoàn lớn thực hiện các dự án có quy mô và vốn đầu tư lớn, thời gian dài, nhưng các nhà đầu tư của chúng ta lại có tiềm lực vốn không lớn lắm, nên có những thời kỳ không được chủ động trong việc thu xếp vốn tham gia các dự án.
Nguồn vốn huy động cho các dự án điện thường lên tới 70-80%, vốn chủ sở hữu chỉ từ 20% đến 30%. Trong khi đó, các nhà cung cấp tài chính trong nước rất khó đáp ứng nguồn vốn này, việc thu xếp vốn từ các nhà cung cấp nước ngoài cũng cần điều kiện nhất định, thời gian nhất định.
Do vậy, theo ông Phan Ngọc Quang, trong thực hiện Quy hoạch điện VII, chắc chắn sẽ xảy ra thiếu vốn, do tình hình kinh tế hiện nay có nhiều phức tạp, tốc độ tăng trưởng có dấu hiệu chậm lại, kinh tế thế giới gặp khó khăn, ảnh hưởng đến nguồn vốn bên ngoài. Ngoài ra, bản thân cân đối vốn ban đầu của EVN cũng chỉ đạt 60-65%, còn TKV vừa phải thực hiện công việc của ngành than, vừa phải tham gia sản xuất điện nên nguồn vốn chủ sở hữu cũng không dồi dào…
Là chủ đầu tư của nhiều dự án điện trong Tổng sơ đồ VII, ông Dương Quang Thành, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn EVN cho biết, trong giai đoạn 2011-2015, EVN có nhu cầu đầu tư hơn 500.000 tỷ đồng, hiện Tập đoàn đã thu xếp được hơn 315.000 tỷ đồng (đạt 62%-63%); còn thiếu hơn 180.000 tỷ đồng. Theo ông Thành, vốn thiếu này chủ yếu là các công trình chuẩn bị khởi công như: Dự án Vĩnh Tân 4, EVN đang lập thủ tục đầu tư để sau này thu xếp vốn; hay các nhà máy như Duyên Hải 3 mở rộng, Ô Môn 3, 4, EVN cũng đang đàm phán vay vốn các tổ chức quốc tế như ADB, JICA.
Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng, dù đã thực hiện nhiều biện pháp giải quyết khó khăn về vốn, nhưng chắc chắn cũng không thể giải quyết được trong một sớm một chiều. Thứ trưởng cho rằng, giải pháp rất quan trọng là yêu cầu nhà thầu, đặc biệt là tổng thầu triển khai hợp đồng EPC tự thu xếp nguồn vốn để triển khai thực hiện. Tuy nhiên, các giải pháp đó cũng không thể giải quyết tất cả khó khăn về vốn hiện nay.
“Tôi cho rằng, giải pháp chính vẫn là thông qua chính sách giá, một khi chính sách giá điện của chúng ta phù hợp, thì các nhà đầu tư trong ngành điện đảm bảo có lãi hợp lý, đương nhiên các dự án điện của chúng ta sẽ đủ sức hấp dẫn, thu hút đầu tư trong và ngoài nước, khu vực nhà nước cũng như tư nhân,” Thứ trưởng nói.
Chưa thể giảm ngay giá điện
Trước câu hỏi, Chính phủ có giải pháp gì để đẩy nhanh tiến độ triển khai thị trường phát điện cạnh tranh; công khai, minh bạch giá điện để tránh thiệt thòi cho người tiêu dùng, Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng cho biết, từ 1/7 tới đây, thị trường phát điện cạnh tranh chính thức được thực hiện. Theo đó, các nhà máy điện sẽ chào giá lên hệ thống và Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (Ao) sẽ căn cứ vào nhu cầu điện thực tế và giá chào từ thấp đến cao để huy động công suất. Đây là bước đi đầu tiên để tiến tới thực hiện thị trường bán lẻ cạnh tranh vào năm 2022 theo lộ trình đã được phê duyệt trong Quyết định 26 của Thủ tướng Chính phủ.
Theo chỉ đạo của Chính phủ, chúng ta đang cố gắng rút ngắn quá trình chuẩn bị từ nay đến năm 2022 để làm sao thị trường bán lẻ cạnh tranh có thể khởi động sớm hơn.
Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng, việc kỳ vọng giá điện sẽ rẻ đi ngay lập tức khi vận hành thị trường cạnh tranh là rất khó khăn bởi giá điện hiện nay của Việt Nam vẫn thấp so với nhiều nước trong khu vực. Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp sản xuất điện đang gặp khó khăn về tài chính. “Thị trường thì giá có lúc tăng, lúc giảm, nhưng trong giai đoạn trước mắt, khi vận hành thị trường phát điện cạnh tranh, thông thường các nhà máy có xu hướng chào giá cao hơn so với giá chúng ta quy định hiện nay,” ông Vượng nhấn mạnh.
Về sự minh bạch trong tính toán giá điện hiện nay, Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng chỉ rõ: Hàng năm, các báo cáo tài chính của EVN đều được kiểm toán nhà nước hoặc kiểm toán độc lập rà soát kiểm tra, đánh giá.
Theo quy định của Chính phủ, Bộ Công Thương là đơn vị công bố các thông số, chỉ tiêu quan trọng trong hoạt động sản xuất kinh doanh của EVN. Trên cơ sở các số liệu đã được kiểm toán, được các cơ quan có thẩm quyền kiểm tra, giá điện mới có thể được điều chỉnh./.
Thiếu vốn là không tránh khỏi
Theo Quy hoạch điện VII, mục tiêu cụ thể trong giai đoạn từ nay đến năm 2030, mỗi năm đưa vào 5.000 MW mới, xây dựng nhiều công trình trạm, đường dây với tổng vốn đầu tư cho tới năm 2020 là khoảng 5 tỷ USD, từ năm 2020 tới 2030 khoảng 60 tỷ USD. Điều này đòi hỏi các ngành chức năng phải cố gắng rất lớn để hoàn thành mục tiêu, khối lượng công việc đã đề ra.
Tại buổi tọa đàm, có ý kiến cho rằng, không chỉ EVN mà nhiều doanh nghiệp khác tham gia thực hiện Quy hoạch điện VI đều cho rằng, một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng chậm tiến độ của các dự án là do thiếu vốn. Vậy trong thực hiện Quy hoạch điện VII, tình trạng thiếu vốn liệu có xảy ra?
Về vấn đề này, ông Phan Ngọc Quang, Phó Vụ trưởng Vụ Đầu tư - Bộ Tài chính nhìn nhận, thiếu vốn là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng chậm tiến độ của các dự án. Các tập đoàn lớn thực hiện các dự án có quy mô và vốn đầu tư lớn, thời gian dài, nhưng các nhà đầu tư của chúng ta lại có tiềm lực vốn không lớn lắm, nên có những thời kỳ không được chủ động trong việc thu xếp vốn tham gia các dự án.
Nguồn vốn huy động cho các dự án điện thường lên tới 70-80%, vốn chủ sở hữu chỉ từ 20% đến 30%. Trong khi đó, các nhà cung cấp tài chính trong nước rất khó đáp ứng nguồn vốn này, việc thu xếp vốn từ các nhà cung cấp nước ngoài cũng cần điều kiện nhất định, thời gian nhất định.
Do vậy, theo ông Phan Ngọc Quang, trong thực hiện Quy hoạch điện VII, chắc chắn sẽ xảy ra thiếu vốn, do tình hình kinh tế hiện nay có nhiều phức tạp, tốc độ tăng trưởng có dấu hiệu chậm lại, kinh tế thế giới gặp khó khăn, ảnh hưởng đến nguồn vốn bên ngoài. Ngoài ra, bản thân cân đối vốn ban đầu của EVN cũng chỉ đạt 60-65%, còn TKV vừa phải thực hiện công việc của ngành than, vừa phải tham gia sản xuất điện nên nguồn vốn chủ sở hữu cũng không dồi dào…
Là chủ đầu tư của nhiều dự án điện trong Tổng sơ đồ VII, ông Dương Quang Thành, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn EVN cho biết, trong giai đoạn 2011-2015, EVN có nhu cầu đầu tư hơn 500.000 tỷ đồng, hiện Tập đoàn đã thu xếp được hơn 315.000 tỷ đồng (đạt 62%-63%); còn thiếu hơn 180.000 tỷ đồng. Theo ông Thành, vốn thiếu này chủ yếu là các công trình chuẩn bị khởi công như: Dự án Vĩnh Tân 4, EVN đang lập thủ tục đầu tư để sau này thu xếp vốn; hay các nhà máy như Duyên Hải 3 mở rộng, Ô Môn 3, 4, EVN cũng đang đàm phán vay vốn các tổ chức quốc tế như ADB, JICA.
Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng, dù đã thực hiện nhiều biện pháp giải quyết khó khăn về vốn, nhưng chắc chắn cũng không thể giải quyết được trong một sớm một chiều. Thứ trưởng cho rằng, giải pháp rất quan trọng là yêu cầu nhà thầu, đặc biệt là tổng thầu triển khai hợp đồng EPC tự thu xếp nguồn vốn để triển khai thực hiện. Tuy nhiên, các giải pháp đó cũng không thể giải quyết tất cả khó khăn về vốn hiện nay.
“Tôi cho rằng, giải pháp chính vẫn là thông qua chính sách giá, một khi chính sách giá điện của chúng ta phù hợp, thì các nhà đầu tư trong ngành điện đảm bảo có lãi hợp lý, đương nhiên các dự án điện của chúng ta sẽ đủ sức hấp dẫn, thu hút đầu tư trong và ngoài nước, khu vực nhà nước cũng như tư nhân,” Thứ trưởng nói.
Chưa thể giảm ngay giá điện
Trước câu hỏi, Chính phủ có giải pháp gì để đẩy nhanh tiến độ triển khai thị trường phát điện cạnh tranh; công khai, minh bạch giá điện để tránh thiệt thòi cho người tiêu dùng, Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng cho biết, từ 1/7 tới đây, thị trường phát điện cạnh tranh chính thức được thực hiện. Theo đó, các nhà máy điện sẽ chào giá lên hệ thống và Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (Ao) sẽ căn cứ vào nhu cầu điện thực tế và giá chào từ thấp đến cao để huy động công suất. Đây là bước đi đầu tiên để tiến tới thực hiện thị trường bán lẻ cạnh tranh vào năm 2022 theo lộ trình đã được phê duyệt trong Quyết định 26 của Thủ tướng Chính phủ.
Theo chỉ đạo của Chính phủ, chúng ta đang cố gắng rút ngắn quá trình chuẩn bị từ nay đến năm 2022 để làm sao thị trường bán lẻ cạnh tranh có thể khởi động sớm hơn.
Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng, việc kỳ vọng giá điện sẽ rẻ đi ngay lập tức khi vận hành thị trường cạnh tranh là rất khó khăn bởi giá điện hiện nay của Việt Nam vẫn thấp so với nhiều nước trong khu vực. Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp sản xuất điện đang gặp khó khăn về tài chính. “Thị trường thì giá có lúc tăng, lúc giảm, nhưng trong giai đoạn trước mắt, khi vận hành thị trường phát điện cạnh tranh, thông thường các nhà máy có xu hướng chào giá cao hơn so với giá chúng ta quy định hiện nay,” ông Vượng nhấn mạnh.
Về sự minh bạch trong tính toán giá điện hiện nay, Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng chỉ rõ: Hàng năm, các báo cáo tài chính của EVN đều được kiểm toán nhà nước hoặc kiểm toán độc lập rà soát kiểm tra, đánh giá.
Theo quy định của Chính phủ, Bộ Công Thương là đơn vị công bố các thông số, chỉ tiêu quan trọng trong hoạt động sản xuất kinh doanh của EVN. Trên cơ sở các số liệu đã được kiểm toán, được các cơ quan có thẩm quyền kiểm tra, giá điện mới có thể được điều chỉnh./.
Hoàng Tùng (TTXVN)
