Khu vực lán trại của những người khai thác vàng trái phép. (Ảnh minh họa: Đỗ Trưởng/TTXVN) Trong khoảng 15 ngày trở lại đây, khu vực mỏ vàng Bồng Miêu, xã Tam Lãnh, huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam lại rộ lên tình trạng người dân khai thác vàng trái phép, bất chấp nguy hiểm đến tính mạng.
Ngày 11/4 vừa qua, sau hàng giờ len lỏi giữa các hẽm núi, giữa trời nắng gay gắt, phóng viên đã có mặt tại khu vực mỏ vàng Bồng Miêu.
Đập vào mắt chúng tôi là tình trạng người dân địa phương và một số tỉnh phía bắc vào đây lén lút khai thác vàng trái phép.
Hầu hết, người dân khai thác quặng một cách thủ công, tức là đào lấy quặng rồi cho vào bao tải, chở về nơi xay và đãi quặng để lấy vàng.
Theo thông tin từ phía xã Tam Lãnh, trung bình mỗi ngày có khoảng từ 60-70 người đến khu vực mỏ vàng Bồng Miêu khai thác vàng trái phép.
Một số người đào quặng ở những khu vực lộ thiên, một số người đã chui vào những hầm đã có sẵn, thậm chí là phá cả cây chống hầm để lấy quặng.
Nguy cơ sập hầm gây chết người rất cao nhưng họ vẫn bất chấp. Trung bình mỗi người lao động khai thác vàng trái phép có thu nhập từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng/ngày.
Đây là khu vực do Công ty vàng Bồng Miêu trước đây được cấp phép khai thác nhưng hiện giấy phép đã hết hạn và đang bỏ hoang.
Khu vực được cấp phép trên diện tích 320ha, trong đó có 220ha là mỏ lộ thiên và diện tích còn lại là khu vực núi Kẽm.
Do còn nợ thuế và giấy phép khai thác hết hạn, Công ty vàng Bồng Miêu chỉ còn để lại một số ít người ở lại bảo vệ nhà máy, còn khu vực mỏ không quản được nên “vàng tặc” mặc sức hoành hành.
Ông Nguyễn Tấn Hòa, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Nhân dân xã Tam Lãnh cho biết Công ty vàng Bồng Miêu rút đi đã để lại hệ lụy to lớn cho địa phương. Ngoài việc công ty này đang nợ thuế củaNhà nước thì việc số lao động trước đây là công nhân của nhà máy quay lại đào quặng vàng trái phép đã gây ra tình trạng mất trật tự trị an. Mặt khác, việc cam kết hoàn thổ và trồng cây xanh để bảo vệ môi trường sau khi đào lấy quặng đã không được công ty này thực hiện.
Do không được quản lý, diện tích khu mỏ đã bị người dân khai thác vàng trái phép đến đây dựng lán trại để khai thác vàng.
Một số “vàng tặc” đã phá các cửa hầm trước đây để giật các cọc chống rồi len lỏi trong các hầm có chiều dài hàng trăm mét để khai thác vàng.
Mặc dù cơ quan chức năng của xã Tam Lãnh đã tổ chức tiến hành truy quét nhưng cũng không thể giữ nổi khu vực mỏ.
Bởi vì, mỗi lần truy quét, những người khai thác vàng trái phép lại trốn vào khu vực rừng núi để tránh cơ quan chức năng. Sau khi lực lượng chức năng rút, họ lại ra khai thác lại.
Ông Vũ Minh Tuấn, Phó Trưởng Công an xã Tam Lãnh cho biết do lực lượng mỏng, mỗi lần tổ chức truy quét cũng chỉ từ 1-3 ngày rồi rút.
Khi đến hiện trường, “vàng tặc” đã rút sâu vào trong khu vực rừng núi, không thể xử lý được. Nếu phát hiện được những máy móc, trang thiết bị của những người làm vàng cũng chỉ phá hủy tại chỗ mà thôi. Sau khi rút quân, sự việc lại đâu vào đấy.
Ngày 5/3 vừa qua, lực lượng Công an xã tiến hành mật phục và phát hiện ra vụ vận chuyển cyanua trái phép để phục vụ việc đãi vàng.
Đối tượng đã bỏ cả xe máy và cyanua để chạy thoát thân. Tại hiện trường, Công an xã thu giữ 50kg cyanua và đã bàn giao cho Công an huyện Phú Ninh xử lý theo quy định của pháp luật.
Tình trạng khai thác vàng làm ô nhiễm môi trường, tàn phá thiên nhiên, gây mất trật tự trị an tại khu vực mỏ vàng Bồng Miêu là quá rõ ràng, thậm chí, dẫn đến chết người.
Gần đây nhất là vào ngày 4/4 vừa qua, ông Nguyễn Đức Trọng, 58 tuổi, cùng vợ là Phạm Thị Dưỡng, 59 tuổi, cùng trú huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị vào khu vực đồi Sim khai thác vàng trái phép.
Không may, hầm bị sập khiến ông Trọng tử vong tại chỗ do đất đá vùi lấp. Tuy nhiên, lực lượng của xã Tam lãnh và huyện Phú Ninh không thể giải quyết tận gốc vấn đề mà phải có sự vào cuộc những cơ quan chức năng của tỉnh Quảng Nam, Bộ Tài nguyên và Môi trường...
Ông Nguyễn Cảnh, Bí thư Huyện ủy Phú Ninh cho biết việc Công ty vàng Bồng Miêu không thực hiện việc hoàn thổ, bảo vệ môi trường đã gây bức xúc trong dư luận nhân dân. Giấy phép khai thác của công ty đã hết hạn từ tháng 3/2016.
Tuy nhiên, đến nay, công ty vẫn chưa bàn giao lại mỏ cho địa phương và cơ quan chức năng để quản lý, bảo vệ. Chính vì vậy, người làm vàng trái phép vẫn đến đây khai thác làm mất trật tự trị an, gây nguy hiểm đến tính mạng.
Huyện đề nghị lãnh đạo tỉnh, các bộ, ngành Trung ương sớm có hướng xử lý triệt để vấn đề. Làm thế nào để vừa khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên nhưng cũng phải bảo vệ môi trường, đảm bảo trật tự trị an.
Theo tìm hiểu, hiện nay, trên diện tích bỏ hoang của khu vực mỏ vàng Bồng Miêu, một số hộ dân đã chiếm dụng để trồng cây.
Nếu cơ quan chức năng không sớm có biện pháp xử lý, sau này, khi thu hồi và giao mỏ vàng Bồng Miêu cho đơn vị nào đó quản lý, khai thác sẽ gặp không ít rắc rối trong chuyện đền bù, giải tỏa.
Các bộ, ngành liên quan cần sớm có những giải pháp căn cơ để quản lý, bảo vệ, khai thác một cách hài hòa, hợp lý./.
