Phát biểu tại buổi tọa đàm về chiến lượcphát triển vùng Tây Nguyên đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 do BanChỉ đạo Tây Nguyên phối hợp cùng với Trường Đại học Nguyễn Tất Thành(Thành phố Hồ Chí Minh) tổ chức mới đây tại thành phố Buôn Ma Thuột (ĐắkLắk), giáo sư Lê Huy Bá cho biết Tây Nguyên có tổngdiện tích tự nhiên trên 5,4 triệu ha và cũng là vùng có diện tích đấtđang sử dụng chiếm tỷ lệ cao (81,5%), đứng thứ 4 trong 7 vùng ở Việt Nam.
Địa hình đất Tây Nguyên là một phức hợp núi, cao nguyên, trũng giữa vàđồng bằng. Tài nguyên đất ở Tây Nguyên khá đa dạng, đặc biệt có 1,3triệu ha đất đỏ bazan với hàm lượng chất hữu cơ, đạm, lân, kali…cao, chophép phát triển nhiều loại cây trồng, nhất là cây công nghiệp dài ngàynhư càphê, hồ tiêu, cao su, điều, chè, dâu tằm, cây ăn quả.
Tuy nhiên, trong thời gian qua do việc chuyển đổi mục đích sửdụng rừng, đất lâm nghiệp diễn ra quá mạnh, tràn lan, cộng với các cấpchính quyền buông lỏng công tác quản lý bảo vệ rừng nên làm cho diệntích rừng, đất rừng ngày càng thu hẹp. Mặt khác, do canh tác không khoahọc, không hợp lý nên làm cho thảm thực vật (tấm áo bảo vệ mặt đất) bịlột đi nhanh chóng kéo theo tình trạng xói mòn, rửa trôi đất ở TâyNguyên ngày càng nhiều.
Theo Sở Khoa học và Công nghệ Đắk Lắk, ở độ dốc từ 5 đến 8 độ, với lượng mưa hàng năm1.905mm, trên 1ha nương rẫy, lượng đất bị rửa trôi lên đến 95,1tấn/năm, trên đất trồng ngô là 105,7 tấn, trên đất trồng càphê có 2 nămtuổi 69,2 tấn…gấp rất nhiều lần so với nơi có rừng (rừng tái sinh 12tấn, rừng nguyên sinh chỉ có dưới 6 tấn).
Cũng theo các nhà khoa học,qua tổng kết nhiều điểm quan trắc trên các độ dốc và các vùng đất khácnhau ở khu vực Tây Nguyên cũng cho thấy lượng chất dinh dưỡng trung bìnhhàng năm trên 1 ha đất sản xuất bị cuốn trôi rất lớn. Theo tính toán sơbộ, mỗi năm đất Tây Nguyên bị tụt trôi xuống sông Mekong và sau đó bịđẩy ra biển Đông lên đến hàng trăm triệu tấn và kèm theo với đất là hàngvạn tấn màu mỡ, chấthữucơ khác….
Ngoài ra, độ che phủ rừng ở Tây Nguyên ngày bị suy giảmđã làm cho lượng nước ngầm trong đất cũng bị suy kiệt , độ ẩm của đấtgiảm, các vi sinh vật trong đất mất theo. Đây cũng là lý do khiến chođất canh tác nhanh bạc màu, xói mòn. Thậm chí, nhiều nơi ở khu vực TâyNguyên đã có biểu hiện của sự sa mạc hóa, hạn hán quanh năm, cây trồngbị khô cằn không phát triển.
Các nhà khoa học đã đề xuất các tỉnhTây Nguyên cần hạn chế việc chuyển đổi diện tích rừng tự nhiên sang mụcđích sử dụng khác, tăng cường đầu tư trồng mới rừng để phủ xanh đấttrống, đồi trọc. Các tỉnh Tây Nguyên cũng bố trí lại cơ cấu cây trồnghợp lý, canh tác khoa học, nhất là hạn chế việc phát triển cây càphê,đồng thời thực hiện việc đa dạng hoá cây trồng trong các vườn càphê đểgiữ vững cân bằng sinh thái, hạn chế tài nguyên đất bị rửa trôi, thoáihóa góp phần tạo điều kiện cho Tây Nguyên phát triển kinh tế, xã hội bềnvững./.