Thủ tướng Malaysia Najib Razak. (Nguồn: AFP/TTXVN) Malaysia đã kết thúc vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2015 khi Thủ tướng Najib Razak thay mặt các nhà lãnh đạo các nước thành viên ASEAN tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 27 tuyên bố việc hình thành Cộng đồng ASEAN vào ngày 31/12 và chuyển giao chức Chủ tịch ASEAN cho Lào.
Nhìn lại một năm qua kể từ khi chính thức đảm đương chức Chủ tịch ASEAN vào ngày 1/1, Malaysia đã nỗ lực và góp phần đưa ASEAN trở thành một tổ chức khu vực có ảnh hưởng lớn hơn trên trường quốc tế.
Trên cương vị Chủ tịch ASEAN 2015 với chủ đề “Người dân của chúng ta, Cộng đồng của chúng ta, Tầm nhìn của chúng ta,” Malaysia đã xác định những nội dung ưu tiên trong năm Chủ tịch ASEAN của mình như: chuẩn bị cho Cộng đồng ASEAN hình thành vào 31/12; hoàn tất soạn thảo Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau năm 2015; tăng cường thể chế ASEAN; đưa ASEAN đến gần hơn với người dân, tăng cường hợp tác giữa các doanh nghiệp vừa và nhỏ; mở rộng thương mại và đầu tư nội khối; thúc đẩy hòa bình và an ninh khu vực; tăng cường vai trò toàn cầu của ASEAN.
Không thể phủ nhận những thành công của Malaysia với trọng trách lịch sử trong năm 2015 là đánh dấu sự ra đời của Cộng đồng ASEAN.
Trong suốt năm chủ trì, Malaysia đã nhấn mạnh các vấn đề then chốt về xây dựng một ASEAN lấy con người làm trung tâm.
Các nhà lãnh đạo ASEAN, tại Hội nghị Cấp cao ASEAN (HNCC) lần thứ 26 hồi tháng Tư, đã thông qua Tuyên bố Kuala Lumpur về một ASEAN hướng tới người dân, lấy người dân làm trung tâm tạo khuôn khổ cho việc thông qua Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2015.
Bộ trưởng Ngoại giao Malaysia Anifah Aman tự tin cho rằng Malaysia, với sự hợp tác đầy đủ và chặt chẽ của tất cả các quốc gia thành viên ASEAN khác, đã đóng vai trò hàng đầu trong việc phát triển thành công một tầm nhìn ASEAN sau năm 2015 và các văn kiện đi kèm.
Malaysia cũng đã đưa vào các thỏa thuận việc tạo điều kiện cho người dân tham gia nhiều hơn vào các hoạt động liên quan tới ASEAN, chẳng hạn như tiến hành các chương trình với các tổ chức xã hội dân sự, thanh niên, khu vực tư nhân, đại biểu quốc hội, các tổ chức phi chính phủ và đại diện doanh nghiệp.
Đánh giá về vai trò Chủ tịch ASEAN của Malaysia, Thủ tướng Najib Razak cho rằng Malaysia đã thành công trong việc hoàn thành hai nhiệm vụ cơ bản mà nước này đặt ra khi tiếp quản chức Chủ tịch ASEAN, đó là các kế hoạch hành động của Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN và xây dựng Tầm nhìn ASEAN sau 2015. Malaysia cũng đã hoàn thành 8 ưu tiên được đưa ngay từ đầu năm 2015.
Là Chủ tịch ASEAN, Malaysia đã duy trì cam kết thúc đẩy hòa bình và an ninh khu vực thông qua các biện pháp hòa bình, đối thoại và trao đổi mang tính xây dựng.
Theo đánh giá của Tổng Thư ký ASEAN Lê Lương Minh, là một trong những nước sáng lập ASEAN, Malaysia có đội ngũ cán bộ giàu kinh nghiệm về công việc của ASEAN và lãnh đạo Malaysia cam kết mạnh mẽ với quá trình xây dựng Cộng đồng ASEAN.
Malaysia đảm nhận chức Chủ tịch ASEAN trong năm rất quan trọng và nhiều thách thức, trong đó nhiệm vụ quan trọng của ASEAN trong năm cuối của quá trình thực hiện lộ trình xây dựng Cộng đồng là: hoàn tất việc thực hiện gần 1.200 biện pháp đề ra trong ba lộ trình cụ thể xây dựng cộng đồng trên ba trụ cột chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội; xây dựng tầm nhìn mới, tầm nhìn sau 2015, cho ASEAN tiếp tục quá trình củng cố cộng đồng.
Cho đến nay, ASEAN đã hoàn thành 97% các biện pháp đề ra trong Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, trong đó Cộng đồng chính trị-an ninh đạt 100%, Cộng đồng văn hóa-xã hội đạt 100% và Cộng đồng kinh tế đạt 93% các biện pháp ưu tiên thực hiện cho đến cuối năm 2015. Như vậy, về cơ bản ASEAN đã hoàn thành hầu hết các biện pháp đề ra trong lộ trình xây dựng cộng đồng.
Về việc thực hiện Kế hoạch tổng thể ASEAN trong thực hiện sáng kiến hội nhập ASEAN, Tổng Thư ký Lê Lương Minh cho biết dưới sự chủ trì của Malaysia, ASEAN đã đạt được nhiều tiến triển, đặc biệt là các sáng kiến về tăng cường đối tác công-tư trong việc huy động các nguồn vốn cho thực hiện các dự án trong khuôn khổ kế hoạch tổng thể về kết nối ASEAN, xây dựng cộng đồng.
Trong năm qua, với chủ đề xuyên suốt ''xây dựng cộng đồng hướng tới người dân, lấy người dân làm trung tâm,'' Malaysia đã triển khai thực hiện rất nhiều sáng kiến tăng cường giao lưu giữa các lãnh đạo và các tầng lớp trong xã hội, như tại mỗi hội nghị cấp cao có giao lưu giữa các lãnh đạo ASEAN với đại diện thanh niên, đại diện các tổ chức phi chính phủ, các đoàn thể, doanh nhân, các nghị sỹ và đặc biệt là với giới doanh nghiệp trẻ, doanh nghiệp nữ... thúc đẩy việc thực hiện các kế hoạch, dự án về phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Malaysia cũng đã triển khai các sáng kiến kết nối các doanh nghiệp ASEAN để tăng cường thương mại và đầu tư nội khối, qua đó xây dựng Cộng đồng Kinh tế hội nhập hơn, kết nối hơn và đóng vai trò quan trọng hơn trong chuỗi giá trị và cung ứng toàn cầu.
Ông Hidetoshi Nishimura, Chủ tịch Viện Nghiên cứu Kinh tế ASEAN và Đông Á (ERIA), cho rằng năm Chủ tịch ASEAN của Malaysia là một năm thành công với nhiều sáng kiến, với việc hoàn thành ba bản kế hoạch tổng thể và nhiều vấn đề phức tạp được giải quyết.
Trong năm tới, những định hướng được đưa ra sẽ được cụ thể hóa với những chương trình hành động để thúc đẩy sự phát triển của ASEAN trong những năm tiếp theo./.
